Üre, yiyeceklerde bulunan belirli proteinleri parçaladığında karaciğerde oluşan normal bir atık üründür. Üre, kan yoluyla böbreklere gider ve böbrekler de küçük bir miktar dışında hepsini filtreler. İdrar yoluyla üre vücuttan atılır. Kandaki üre azotunun varlığı BUN testi ile belirlenir. Üre yüksekliği kandaki üre oranının yetişkinlerde normal değer üst sınırı olan 20 mg/dL'nin üstünde olmasını tanımlar. Üre düşüklüğü ise kandaki üre seviyesinin normal değerden daha düşük olmasıdır. Yüksek BUN test sonucu böbreklerinizin iyi çalışmadığı anlamına gelebilir. Düşük üre seviyeleri nadir görülür ve karaciğer hastalığı, yetersiz beslenme, aşırı sıvı alımı ve düşük proteinli beslenme gibi sorunların varlığına işaret eder.
Üre (BUN) nedir?
Üre (BUN), vücudunuz proteinleri parçaladıkça oluşan atık üründür. Kandaki üre değerlerini ölçmek için kan üre azotu veya kısaca BUN adı verilen bir test yapılır. Böbrek hastalıklarını teşhis etmeye veya izlemeye yardımcı olabilir. Karaciğer, vücut hücreleri tarafından kullanılan proteinleri parçaladıktan sonra azot içeren amonyak üretir. Azot, karbon, hidrojen ve oksijen gibi diğer elementlerle birleşerek kimyasal bir atık ürün olan üreyi oluşturur. Üre, kan dolaşımı yoluyla karaciğerden böbreklere gider. Sağlıklı böbrekler üreyi filtreler ve kandaki diğer atık ürünleri uzaklaştırır. Filtrelenen atık ürünler idrar yoluyla vücudunuzdan atılır.
Kanda üre yüksekliği nedir?
Kan testi sonucunda değerin normal tavan değer olan 20 mg/dL'nin üzerinde olmasıdır. Yüksek üre değeri böbrek hasarı veya hastalığının mevcut olduğu anlamına gelebilir. Böbrek hasarı, böbrekleri doğrudan etkileyen diyabet veya yüksek tansiyondan kaynaklanabilir. Yüksek üre seviyeleri ayrıca dehidratasyon veya kalp yetmezliği nedeniyle böbreklere düşük kan akışından da kaynaklanabilir. Birçok ilaç yüksek üre seviyesine neden olabilir.
Üre yüksekliği belirtileri
Kandaki normal üre değerleri 7-20 mg/dL'dir. Bu değerin üzerindeki değerler yüksek kabul edilir. Kanda üre miktarının fazla olması üremi olarak adlandırılır.
Yüksek üre belirtileri şunlardır:
Açıklanamayan kilo kaybı.
Düşünme ve hatırlama sorunları (bilişsel işlev bozukluğu).
Çok yorgun hissetmek.
Nefes darlığı (dispne).
Mide bulantısı ve kusma.
Ağızda metalik bir tat.
Kas krampları.
Kaşıntı.
Uyku sorunları.
Şiddetli, tedavi edilmemiş üremi vakalarında belirtiler şunlardır:
Nefesiniz idrar gibi kokabilir (üremik fetor).
Ter kuruduktan sonra cildinizde sarı-beyaz kristaller görülebilir (üremik don).
Kalp zarının iltihaplanması ( perikardit ) sonucu oluşan göğüs ağrısı.
Nöbetler.
Koma.
Kanda üre yüksekliği tedavisi
Kanda üre seviyelerinin yüksek olması birçok hastalığa yol açan ciddi bir sorundur. Tedavi, altta yatan nedenlere bağlı olarak planlanır. Sorun dehidrasyon kaynaklı ise sıvı ve elektrolit dengesinin düzeltilmesi, böbrek hastalığı söz konusuysa ilaç tedavisi veya diyet değişiklikleri gibi yöntemler, eğer ileri düzeyde böbrek yetmezliğine bağlı üre yüksekliği yaşanıyorsa hastalara diyaliz tedavisi uygulanabilir.
Üre yüksek olursa ne yapmalı?
Üre (BUN) seviyeleriniz yüksekse, yüksek proteinli yiyeceklerden kaçınmak veya bunları sınırlamak en iyi yoldur. Yüksek proteinli yiyecekler; kırmızı et, tavuk, somon, süt, peynir ve yoğurt. Ayrıca yüksek kan üresini önlemenin basit ve etkili bir yolu da, gün boyunca bol su içmektir.
Vücuttan üre atmak için ne yapmalı?
Daha az protein tüketerek ve kreatinin içeren ürünlerden kaçınarak kan üre düzeyleri düşürülebilir. Örneğin havuç ve patates idrarı alkali hale getirmeye ve yüksek kan üre düzeylerinin etkilerini azaltmaya yardımcı olur. Tarçın, limon, kırmızı dolmalık biber, zerdeçal ve diğer sağlıklı besinler de üreyi düşürmek için kullanılabilir. Her şeyden önce vücudun susuz kalmaması son derece önemlidir.
Üre düşüklüğü ne anlama gelir?
Düşük üre değeri, protein açısından çok düşük bir diyet, yetersiz beslenme veya ciddi karaciğer hasarı nedeniyle oluşabilir. Çok fazla sıvı tüketmek ve hamilelik üre seviyelerinin düşmesine neden olur.
Üre düşüklüğü belirtileri
Düşük üre seviyeleri genellikle belirgin semptomlara neden olmaz. Üre düşüklüğünün yaygın belirtileri ise sık sık idrara çıkma ve idrardaki köpüklenmedir.
Üre hangi hastalıkla ilişkilidir?
Kandaki üre miktarı yükseklik ve düşüklük durumlarına bağlı olarak; böbreklerin yeterince çalışmaması, böbrek taşı, idrar yolu enfeksiyonu, karaciğer hastalıkları ve yetersiz beslenme gibi pek çok problemin göstergesidir.
