Vagus siniri ne işe yarar?

Vagus siniri, beynimizi ve vücudumuzu birbirine bağlayan 12 kranial sinirden biridir. Beyin sapından bağırsağa kadar uzanır ve parasempatik sinir sisteminin kritik bir parçasıdır. Beyin ile iç organlar arasında bilgi taşır ve dinlenme ve rahatlama zamanlarında vücudun tepkilerini kontrol eder. Büyük sinir beyinden kaynaklanır ve boyun ve gövdeye doğru birçok yöne dallanır. Burada, kulak derisinden duyusal bilgi taşımak, yutma ve konuşma için kullandığınız kasları kontrol etmek ve bağışıklık sisteminizi etkilemek gibi eylemlerden sorumludur.

Vagus siniri nedir?

Vagus siniri veya vagal sinirler, parasempatik sinir sisteminin ana sinirleridir. Vagus siniri fiziksel ve zihinsel sağlık üzerindeki çok önemli etkilere sahiptir. Vücuttaki geniş yayılımı nedeniyle genellikle "gezici sinir" olarak da adlandırılır.

Vagus siniri veya daha spesifik olarak onuncu kranial sinir, beyin sapında, medulla oblongata'da başlar ve boyundan aşağı doğru, göğüse ve karın bölgesine kadar uzanır. Sinir, kalp, akciğerler, karaciğer, dalak, mide, bağırsaklar ve böbrekler dahil olmak üzere birçok organa dallanır. Kalp atış hızı, kan basıncı ve solunum gibi istemsiz fizyolojik süreçleri düzenleyen otonom sinir sisteminin (OSS) kritik bir bileşenidir.

İki bölümden oluşur:

• Vücudu algılanan tehditlere kalp atış hızını artırarak, kan akışını kaslara yönlendirerek ve stres hormonlarını salgılayarak yanıt vermeye hazırlayan "savaş ya da kaç" tepkisini yöneten sempatik sinir sistemi (SNS).
• "Dinlen ve sindir" tepkisiyle ilişkili olan parasempatik sinir sistemi (PSS) ise stresli bir olaydan sonra vücudun sakin bir duruma dönmesine yardımcı olur. Vagus siniri, gevşemeyi, sindirimi ve iyileşmeyi desteklemede önemli bir rol oynar.

Vagus ne işe yarar?

Vagus sinirinin kontrol ettiği reflekslerden birkaçı şunlardır: Öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda, vagus siniriniz çalışır. Karanlık bir odaya girdiğinizde ve göz bebekleriniz daha fazla ışık almak için genişlediğinde veya bir fırının önünden geçerken fırındaki taze ekmek kokusunu duyduğunuzda, vagus siniriniz çalışır.

Vagus siniri, günlük vücut fonksiyonlarınızı yöneten parasempatik sinir sisteminizin önemli bir parçasıdır; kalbinizin atmasını, akciğerlerinizin nefes almasını, sindirim sisteminizin besinlerden besin almasını ve çok daha fazlasını sağlar. "Dinlenme ve sindirim" işlevi olarak bilinen bu sinir, tehlikeli veya stresli durumlara karşı "savaş ya da kaç" tepkisinden sorumlu olan sempatik sinir sisteminden farklıdır.

Vagus sinirinin düzenlemeye yardımcı olduğu şeyler:

• Tansiyon
• Kalp atış hızı
• Uyumak
• Mod
• Nefes alma
• Mesane fonksiyonu
• Sindirim
• Bağışıklık sistemi

Vagus siniri nasıl doğru aktive edilir?

Kaslar gibi sinirlerin de en iyi şekilde çalışması için belirli bir aktiviteye ihtiyacı vardır. Çoğu insan günlük hayatında vagal sinir uyarımına pek dikkat etmese de bunu ekipman kullanmadan yapmanın yolları vardır.

Vagus sinirini uyarmanın yöntemleri:

Nefes alın

Stresli zamanlarda çoğu insan nefesini tutar ve bu süreçte vagus sinirini devre dışı bırakır. Vagus sinirini harekete geçirmenin bir yolu, yavaş ve derin karın nefesidir. Nefesinize odaklanmak, odak noktanızı stresli zihin karmaşasından uzaklaştırıp nefesin ritmine yönlendirir. Altıya kadar sayarak burnunuzdan nefes alın ve sekize kadar sayarak ağzınızdan verin. Nefes alırken karnınızın genişlediğini ve nefes verirken kasıldığını izleyin. Sadece birkaç dakika derin nefes almak bile vagus sinirinizi aktif tutmaya yardımcı olabilir.

Meditasyon

Meditasyon, vagus sinirini harekete geçirir ve sayısız fizyolojik süreci kontrol eden sinir ağını yatıştırır. Zihninizi sakinleştirmek için gün boyunca molalar verin. Hatta durup çevrenize dikkat edip nefes aldığınız bir farkındalık meditasyonu bile yapabilirsiniz.

Egzersiz

Egzersiz, beyninize enerji veren kan damarlarının sayısını artırır, yeni düşünce yollarının gelişimini teşvik eder, beyin hücreleri arasındaki bağlantıyı güçlendirir ve vagus sinirini uyarır. Hatta egzersizin depresyon, anksiyete ve hafıza kaybı gibi birçok tedavi edilemez rahatsızlıkta ilaç tedavisinden daha etkili olduğuna dair kanıtlar bile mevcuttur. Koşu, bisiklet ve yüzme gibi dayanıklılık gerektiren aktiviteleri deneyin. Araştırmalar, dayanıklılık ve interval antrenmanlarının vagus sinirini uyardığını ve beyindeki parasempatik aktiviteyi kontrol ettiğini gösteriyor.

Soğuğa maruz Kalma

Soğuk suya kısa süreli maruz kalmak vagus sinirini uyarabilir. Yüzünüzden başlayarak yavaş yavaş vücudunuzu yıkayın. Ayrıca, yüzünüze kısa aralıklarla buz torbası koymak da faydalı olabilir.

Vagus siniri neden bozulur?

Vagus siniri sinyalleri çeşitli fiziksel sebeplerden dolayı kontrolden çıkabilir; yaş, kronik stres, çevresel toksinlere maruz kalma veya fiziksel travma bunlardan sadece birkaçı ve bu durumlarda, inflamatuar yanıt "açık" pozisyonda takılıp kalabilir.

Bu durumda kronik iltihaplanma gelişebilir.

Sigara içmek, sağlıksız beslenmek, çok fazla alkol tüketmek, stres, egzersiz eksikliği, kötü uyku alışkanlıkları ve obezite gibi kronik iltihabı artırabilecek veya tetikleyebilecek yaşam tarzı seçimleri de vardır. Her iki senaryoda da vagus siniri iltihaplı hücreleri kapatmayı başaramaz, dolayısıyla bu aşırı iltihaplı hücreler, korumaya ihtiyaç duyulduktan uzun süre sonra bile dokuya zarar veren sitokinler ve diğer molekülleri üretmeye devam eder.

Kronik inflamasyon, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere çok sayıda kronik hastalık ve durumla bağlantılıdır:

• Kalp hastalığı
• Diyabet
• Kanser
• Astım
• Romatizmal eklem iltihabı
• Crohn hastalığı
• Lupus
• Alzheimer hastalığı
• Parkinson hastalığı
• Depresyon
• Kaygı