Domatesler salatalardan zengin soslara kadar, dünya çapında mutfakların vazgeçilmezlerindendir. Domatesler sadece lezzetli tatları nedeniyle değil aynı zamanda etkileyici sağlık yararları nedeniyle de tercih edilirler. Vitaminler, antioksidanlar ve temel besinlerle dolu olan domatesler, vücudunuzu güçlü ve sağlıklı tutmada önemli bir rol oynar. Domatesler beta-karoten, likopen ve C vitamini açısından oldukça yüksektir ve bunların hepsi kalp ve beyin sağlığı için faydalı olabilecek antioksidanlardır. Bu besinler ayrıca tip 2 diyabet riskini de azaltabilir.
Domatesin faydaları nelerdir?
Domatesler beyin, kalp ve bağırsak sağlığı için koruma da dahil olmak üzere birçok fayda sunar. Bazılarının sebze olarak kabul ettiği meyve aynı zamanda C vitamini, potasyum ve antioksidanlar gibi besin kaynağıdır.
Domateslerin faydalarından bazıları şunlardır:
Kalp sağlığını iyileştirir
Domatesler, besinleri sağlıklı ve verimli bir kardiyovasküler sistemi desteklemeye yardımcı olduğu için kalbiniz için harika meyvelerdir. Domates içeriğindeki güçlü bir antioksidan olan likopenin yüksek seviyeleri, potasyum, lif ve C vitamini sayesinde LDL (kötü) kolesterolü düşürmeye yardımcı olur. Bu kombinasyon, atardamar tıkanıklığına neden olan plakları azaltır ve genel kalp sağlığını destekleyerek kalp hastalığı riskinizi düşürmeye yardımcı olur. Bazı çalışmalar, bu besin maddelerinin kan damarı sağlığını iyileştirdiğini ve özellikle kalp krizi ve/veya felç olasılığını azaltmada faydalı olan kan basıncını doğal olarak düşürmeye yardımcı olabileceğini öne sürmektedir.
Kanserle savaşır
Domatesler, likopen ve beta-karoten gibi güçlü antioksidanları sayesinde hücrelerimize zarar verebilecek dengesiz moleküller olan zararlı serbest radikallerle savaşmaya yardımcı olur, Bu antioksidanlar açısından zengin diyetlerin prostat ve akciğer kanseri gibi belirli kanser türlerinin riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Cildi korumaya yardımcı olur
Domateslerdeki C vitamini sağlıklı bir cilt için çok önemlidir. Bu antioksidan, cildi güçlendiren, elastik tutan ve erken kırışıklıkları önlemeye yardımcı olan kolajen üretiminde rol oynar. Domateslerin yüksek likopen içeriği ayrıca UV hasarına karşı koruma sağlayarak cildi güneş ışığına ve kirliliğe karşı korur.
Sindirim sağlığını destekler
Domateslerdeki lif sadece sindirim sağlığını desteklemekle kalmaz, aynı zamanda kan şekeri seviyelerini dengelemeye yardımcı olur. Domatesler glisemik endeksi düşük olduğundan kan şekerinde ani bir artışa neden olmaz ve daha uzun süre tok hissetmenize yardımcı olabilir.
Temel vitaminlerle doludur
Domatesler, çeşitli vücut fonksiyonları için gerekli vitamin ve minerallerin bir karışımını içeren bir besin deposudur. C ve K vitaminleri, potasyum ve beta-karoten açısından zengindir ve bunların hepsi kemik sağlığına, bağışıklık fonksiyonuna ve daha fazlasına katkıda bulunur.
Daha iyi bir görüş sağlar
Domatesler gözler için ışık kaynaklı hasara karşı koruma sağlayan ve katarakt gibi rahatsızlıkları önlemeye yardımcı olabilecek lutein ve zeaksantin gibi besinler sağlar. Bu karotenoidler iyi bir görüşü korumak için gereklidir ve yaşlandıkça göz sağlığınızı destekleyebilir.
Kemikleri güçlendirir
Domateslerdeki likopen sadece kalbe yardımcı olmakla kalmaz; aynı zamanda kemik sağlığında da önemli bir rol oynar. Domatesteki bu antioksidan kemik yoğunluğunun korunmasına yardımcı olur özellikle menopoz sonrası kadınlarda kırık riskini azaltabilir.
Bağışıklık güçlendirici
Domateslerde bulunan C vitamini ve karotenoidler bağışıklık sistemine doğal bir destek sağlayabilir, ayrıca bu besinler soğuk algınlığı semptomlarının şiddetini ve süresini azaltmaya yardımcı olabilir.
Doğal nemlendirici
Yaklaşık %95'lik su içeriğiyle domatesler susuzluğa karşı ideal bir besindir. Domates yemek sadece günlük su alımına katkıda bulunmakla kalmaz, aynı zamanda susuzluğu destekleyen temel mineralleri de sağlar.
Domatesin besin değeri nedir?
Orta boy bir domateste şu besin maddeleri bulunur:
- Yağ: 0,25 gr
- Protein: 1.1 gr
- Lif: 1,5 gr
- Kalsiyum: 12 mg
- Sodyum: 6,25 mg
- Magnezyum: 13,5 mg
- Fosfor: 29,5 mg
- Potasyum: 292 mg
- C Vitamini: 17 mg
- Kolin: 8,2 mg
- Likopen: 3.2 mg
Likopen, lutein ve zeaksantin gibi bazı antioksidanlar, domates pişirildiğinde vücut tarafından daha kolay emilebilir hale gelir. Antioksidanlar, vücudun hücrelerine zarar veren ve kansere yol açabilen dengesiz moleküller olan serbest radikallerle savaşmaya yardımcı olabilir.
Domates kaç kalori?
Bir adet çiğ, orta boy bir domates yaklaşık 22 kaloridir.
Günde kaç domates yemeli?
Genellikle günde 1-3 orta boy domates yemek; kalp sağlığına, cilde ve bağışıklık sistemine destek sağlayan vitaminler, antioksidanlar ve lifi sağlar.
Domatesin zararları nelerdir?
Genel olarak domatesler güvenlidir. Ancak, diğer tüm yiyecekler gibi domatesler de doğru kullanılmadığında zararlı etkilere sahiptir. Domateslerin düzenli ve aşırı tüketimi sağlığınızı etkileyebilir. Örneğin, domatesler migrenin önde gelen nedenlerinden biridir. Çok fazla domates yediğinizde asit reflü semptomları yaşayabilirsiniz. Domatesler, gastroözofageal reflü hastalığını (GÖRH) tetikleyecek büyük miktarda malik asit ve sitrik asit içerir. Ayrıca, çok fazla domates yemek, irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi diğer gastrointestinal sorunlara da neden olabilir. IBS hastalarının sıklıkla yaşadığı bazı semptomlar şunlardır: şişkinlik, ishal, vb.
Domatesler likopen içerir. Çok fazla domates yediğinizde, kanda büyük miktarda likopen birikmesine yol açabilir. Likopen zararlı olmasa da, cildin turuncu bir renk almasına yol açacaktır. Bu durum kısa sürede kendiliğinden ortadan kalkabilir. Bazı kişilerde domatese karşı intolerans veya alerji olabilir. Domates bitkisi, vücudunuzun tepki verebileceği çeşitli bileşiklere sahiptir. Bunlar arasında b-fruktofuranosidaz, profilin, süperoksit dismutaz, pektinesteraz, poligalakturonaz ve lipid transfer proteinleri siklofilin bulunur. Bu bileşikler alerjiye neden olabilir.
Kahve ve çay gibi belirli asitli yiyeceklerle veya kafeinli içeceklerle birlikte yendiğinde mesaneyi tahriş edebili, idrar tutamama gibi idrar sorunları riskini artırabilir. Çok fazla domates tüketmek kronik ağrıyı ve artrit gibi ağrılı iltihaplı durumları ağırlaştırabilir. Ek olarak; organik olarak yetiştirilmeyen domateslerde yüksek düzeyde pestisit kalıntısı olabilir. Domatesler potasyum içerir ve kandaki yüksek potasyum seviyeleri böbrek fonksiyonunu bozabilir. Bu nedenle domatesleri ölçülü tüketmeniz önerilir.
Domates kan yapar mı?
Domateste bulunan yüksek miktardaki C vitamini demirin emilmesini sağlayarak anemiyi önler.
Domates hangi hastalıklara iyi gelir?
Domates, bağışıklık sistemini ve kemikleri güçlendirir, kalp sağlığını destekler, kanserle savaşır, gözlerin daha iyi görmesine yardımcı olur, sindirim sistemini düzenler, cildi zararlı etkenlerden koruyarak genç kalmasına katkı sağlar, kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutar.
Hangi durumlarda domates yenmemelidir?
Domates genel olarak besleyici ve faydalı bir besin olarak kabul edilse de bazı durumlarda tüketilmemesi gerekiyor.
Asit Reflü ve GÖRH
Asit reflü ve gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), mide asidinin yemek borusuna geri kaçmasıyla karakterize durumlardır. Domateslerin yüksek asitliği potansiyel olarak mide ekşimesini tetikleyebilir veya mevcut reflü semptomlarını kötüleştirebilir.
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS)
İrritabl bağırsak sendromu (IBS) olan kişilerde, lif oranı yüksek veya fruktoz gibi belirli şekerler içeren yiyecekler de dahil olmak üzere, belirli yiyeceklere karşı hassasiyet artar. Domatesler, özellikle büyük miktarlarda tüketildiğinde, IBS'li bazı bireylerde sindirim sıkıntısı için potansiyel bir tetikleyici olabilir.
Histamin intoleransı
Histamin intoleransı, vücudun histamini düzgün bir şekilde parçalayıp metabolize edememesiyle ilgili bir durumdur. Domatesler orta ila yüksek histaminli bir gıda olarak kabul edilir ve histamin intoleransı olan kişiler domates tükettikten sonra baş ağrısı, cilt döküntüleri, burun tıkanıklığı veya gastrointestinal rahatsızlıklar gibi semptomlar yaşayabilir.
Böbrek taşları
Kalsiyum oksalat taşları gibi bazı böbrek taşı türleri, diyet faktörlerinden etkilenebilir. Domatesler, böbrek taşı oluşumuna yatkın kişilerde katkıda bulunabilen doğal bir madde olan oksalatlar içerir.
Alerjiler
Çok sık görülmemekle beraber, bazı kişilerde domateslere karşı alerji veya hassasiyet gelişebilir. Domates alerjisi semptomları hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve cilt döküntüleri, kaşıntı, kurdeşen, şişlik veya gastrointestinal rahatsızlıklar içerebilir.
