Katran nedir? Katran ne işe yarar?

Katran, genellikle ölü bitkiler, ağaçlar ve hayvan kalıntıları gibi organik maddelerin aşırı sıcaklıklara ve sınırlı oksijene maruz bırakılmasıyla elde edilen maddeye verilen addır. Katran çok çeşitli şekillerde kullanılır. Katran, özellikle çam katranı, anti-inflamatuar ve antimikrobiyal özellikleri nedeniyle egzama, sedef ve küçük yaraların tedavisinde kullanılır.

İçindekiler
Katran nedir?
Katranın çeşitleri neler?
Katran ne işe yarar?
Katran yağının özellikleri neler?
Katran nerede kullanılır?
Katran nasıl kullanılır?
Katranın yan etkisi var mı?

Katran nedir?

Katran, organik maddelerin yüksek ısıda damıtılması sonucunda elde edilir. Katran, genellikle odun, kömür veya petrol gibi karbon açısından zengin maddelerden elde edilir. Katran, yoğun, yapışkan bir yapıya sahiptir ve koyu renklidir.

Katranın çeşitleri neler?

Katran, ağır, yağlı ve koyu renkli bir sıvıdır ve odun, kömür, kemik ve diğer organik maddelerden elde edilir. Üretimi, yıkıcı damıtma adı verilen bir işlemle yapılır; bu işlem, malzemelerin havasız bir ortamda yüksek ısıya maruz bırakılmasını içerir.

Kömür katranı, bazı kumaşların, birçok boya maddesinin ve çeşitli endüstriyel ürünlerin kaynağıdır.

Odun katranı ise iki türde bulunur:

Sert ağaç katranları

Meşe ve kayın gibi ağaçlardan elde edilir.

Reçineli odun katranları

Çam ağacından elde edilir ve terebentin olarak bilinen hoş kokulu bir terpen karışımı içerir; bu yönüyle sert ağaç katranlarından ayrılır.

Yüksek kreozot içeriği sayesinde odun katranı, ahşabı korumak için kullanılır. Ayrıca merhemler ve antiseptik ürünlerde de yer alır.

Zift, kömür ve odun katranı, petrol ve stearin ürünlerinin damıtılması sırasında ortaya çıkan siyah, reçineli bir kalıntıdır. Odun katranı ve zift, plastik, yalıtım malzemeleri ve kalafatlama bileşikleri üretiminde de kullanılır.

Katran ne işe yarar?

Dermatologlar, egzama veya sedef hastalığı (psoriasis) gibi cilt sorunları olan hastalarda, kızarıklık, kaşıntı ve iltihabı azaltmak amacıyla kömür katranı reçete edebilir.

Bazı durumlarda, cilt bakım uzmanları kronik plak sedefini tedavi etmek için maddeyi ham formda kullanabilir. Bu tür tedavilerde genellikle kömür katranı içeren yumuşatıcı bazlı merhemler ile pansuman yapılır ve gerekirse UV ışın tedavisi ile kombine edilir.

Özellikle ayak tabanı ve avuç içlerinde tedavisi zor olan sedef hastalığı olan kişiler, kömür katranı tedavilerinden fayda görebilir. Dermatologlar ayrıca sedef hastalığı olan bireylere de reçete edebilir.

Kömür katranı, aşağıdaki durumların tedavisinde etkili olabilir:

Kaşıntı
Sedef hastalığı (psoriasis)
Plak tipi sedef hastalığı
Pullanma
Ayak tabanı ve avuç içi sedefi
İltihap
Kalınlaşmış cilt
Egzama

Katran yağının özellikleri neler?

Katran yağının çeşitli kullanım şekilleri vardır. Katran yağı, taşıyıcı bir yağ ile seyreltilerek cilt üzerine uygulanabilir. Ancak, hassas ciltlerde alerjik reaksiyon riski taşıyabileceğinden, önceden küçük bir alanda test edilmesi önerilir. İşte katran yağının özellikleri ve kullanım alanları:

Dış mekanların ahşap yüzeylerinde kullanılır

Katran yağı, özellikle dış mekanlarda ahşap yüzeylerin korunmasında yaygın olarak kullanılır. Çatılar, bahçe direkleri, tekneler ve dış mekan mobilyaları gibi alanlarda su geçirmezlik sağlamak ve ahşabın ömrünü uzatmak için tercih edilir.

Geleneksel tıbbi uygulamalarda kullanılır

Katran yağı, antifungal, anti-inflamatuar ve antiparazitik özelliklere sahip olup, egzama, sedef hastalığı ve mantar enfeksiyonları gibi cilt rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılır. Ayrıca, baş biti tedavisinde de etkili olduğu bilinmektedir.

Endüstriyel kullanımlar

Katran yağı, boya, vernik ve sızdırmazlık ürünlerinin üretiminde hammadde olarak kullanılır. Ayrıca, bazı temizlik maddelerinin üretiminde de yer alır.

Tarım ve bahçecilikte kullanılır

Katran yağı, salyangoz ve sümüklüböcek gibi zararlıları uzaklaştırmak için kullanılabilir. Ayrıca, bazı insanlar idrar yollarını desteklemek ve vücuttan toksinlerin atılmasına yardımcı olmak amacıyla kullanmaktadır.

Aromaterapi ve ev ürünlerinde kullanılır

Katran yağı, odunsu ve dumanlı kokusu nedeniyle aromaterapide rahatlatıcı bir etki yaratabilir. Ayrıca, sabun, mum ve ev yapımı parfümlerde doğal bir koku bileşeni olarak da kullanılır.

Katran nerede kullanılır?

Katran, farklı endüstrilerde birçok alanda kullanılır. Yol yapımından çatı ve boru kaplamaya, ahşaptan denizciliğe kimya ve tıp endüstrisine kadar... İşte katranın başlıca kullanım alanları:

Yol yapımı

Katran, yol inşaatında temel malzeme olarak kullanılır. Çakıl ve kırma taşlarla karıştırılarak dayanıklı bir bağlayıcı oluşturur. Bu, asfalt olarak bilinen malzemenin elde edilmesini sağlar ve yolların dayanıklılığını artırır.

Çatı kaplama

Katran, su geçirmezlik sağlamak için çatı kaplamasında kullanılır. Çatı malzemelerinin altına yerleştirilir ve ekstra koruma sağlar.

Boru kaplama

Esnek ve dayanıklı olan katran, petrol ve gaz endüstrisinde boruları kaplamak için kullanılır. Korozyona karşı güçlü bir bariyer oluşturur ve boruların ömrünü uzatır.

Ahşap koruma

Katran, ahşabın nem, böcek ve çürümeye karşı korunmasında kullanılır. Ahşap liflerine nüfuz ederek uzun vadeli dayanıklılığı artırır.

Denizcilik

Katran bazlı ürünler, denizcilikte tekne ve yapıları tuzlu su, UV ışınları ve diğer çevresel etkilere karşı korur. Ayrıca su geçirmezlik sağlar ve dayanıklılığı artırır.

Kimya endüstrisi

Katran, kreozot, reçine ve karbon siyahı gibi çeşitli kimyasalların üretiminde hammadde olarak kullanılır. Kreozot ahşap koruyucu, reçine boya ve yapıştırıcı üretiminde, karbon siyahı ise lastik ve mürekkep ürünlerinde dolgu maddesi ve pigment olarak kullanılır.

Su yalıtımı

Katran, çatılar, temeller ve diğer yapılar için su geçirmezlik sağlamak amacıyla kullanılır. İnşaat ve asfalt çalışmalarında yaygın olarak tercih edilir.

Yakıt ve enerji üretimi

Kömür ve petrol işleme yan ürünü olan katran, enerji üretimi için yakıt olarak kullanılır; örneğin, enerji santralleri ve çelik fabrikalarında veya evlerde ısı kaynağı olarak.

Tıbbi kullanım

Katran, özellikle çam katranı, anti-inflamatuar ve antimikrobiyal özellikleri nedeniyle egzama, sedef ve küçük yaraların tedavisinde kullanılır.

Zararlı kontrolü

Katran, karınca, termit ve salyangoz gibi zararlıların girişini engelleyen bir bariyer oluşturur ve yapıları ile bitki alanlarını korur.

Katran nasıl kullanılır?

Kömür katranı ürünleri çeşitli topikal formlarda bulunur. Kişiler bunları losyon, merhem, krem, jel, banyo karışımları ve şampuan olarak kullanabilir. Vücuda uygulanacak kömür katranı tedavisinde, ürünün cilde sürülüp masaj yapılarak uygulanması gerekir. Dermatolog, bu işlemin ne sıklıkla yapılması gerektiği konusunda rehberlik edecektir.

Uygulama sonrası bölgenin sarılması, kömür katranının etkisini artırabilir; ancak en iyi sonuçlar, dermatologun verdiği talimatlara uyulduğunda elde edilir. Kömür katranı şampuanı kullanılırken, ürünün kesinlikle saç derisine temas etmesi sağlanmalıdır. Dermatologlar, kronik egzama tedavisinde katran ve ham kömür katranı özlerini kullanabilir.