Protrombin Zamanı (PT), kanınızın ne kadar hızlı pıhtılaştığını kontrol eden bir kan testidir. Adını, karaciğeriniz tarafından üretilen ve pıhtılaşma sürecinde önemli rol oynayan bir protein olan protrombinden alır. Bir kesik veya yaralanma geçirdiğinizde, vücudunuz aşırı kanamayı durdurmak için çalışır. Protrombin, trombine dönüşür ve trombin de başka bir protein olan fibrinojenin fibrine dönüşmesine yardımcı olur. Bu fibrin iplikçikleri bir araya gelerek ağ benzeri bir yapı oluşturur ve bu yapı pıhtıya dönüşerek yarayı etkili bir şekilde kapatır. PT testi, vücudunuzun pıhtılaşma sisteminin düzgün çalıştığından emin olmak için bu karmaşık süreci değerlendirmenin bir yoludur.
Protrombin nedir?
Protrombin, karaciğer tarafından üretilen bir proteindir. Pıhtılaşma faktörleri olarak bilinen maddelerden biridir. Kanamaya neden olan bir kesik veya başka bir yaralanma geçirdiğinizde, pıhtılaşma faktörleriniz birlikte çalışarak bir kan pıhtısı oluşturur. Kan pıhtılaşması, yaralandığınızda çok fazla kan kaybetmenizi önleyen önemli bir süreçtir. Çok düşük pıhtılaşma faktörü seviyeleri, yaralanma sonrasında çok fazla kanamaya neden olabilir. Çok yüksek seviyeler ise atardamarlarınızda veya toplardamarlarınızda tehlikeli pıhtıların oluşmasına neden olabilir.
Protrombin ne işe yarar?
Protrombin, karaciğer tarafından üretilen bir proteindir. Kanın düzgün pıhtılaşmasına yardımcı olan birçok faktörden biridir.
Protrombin testi neden yapılır?
Protrombin (PT), kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynayan karaciğerde üretilen bir protein olarak tanımlanır ve PT, kan pıhtılaşmasının etkinliğini ölçmek için kullanılan tanı prosedürünü ifade eder. Protrombin zamanı (PT) testi, kan örneğinde pıhtı oluşumunun kaç saniye sürdüğünü ölçer. Bu testin sonuçları farklı laboratuvarlara veya test yöntemlerine göre değişebileceğinden, sonuçlarınız bir INR ( Uluslararası Normalleştirilmiş Oran) oluşturmak için kullanılabilir. Bu oranı kullanmak, doktorların farklı laboratuvar veya test yöntemlerinden elde edilen sonuçları karşılaştırmasını ve daha iyi anlamasını kolaylaştırır.
PT/INR testi çoğunlukla şu amaçlarla kullanılır:
Antikoagülan veya kan sulandırıcı bir ilaç olan varfarinin (Kalp ve damar sisteminde pıhtılaşmaya karşı kullanılan bir ilaç) kan pıhtılarını önlemede ne kadar etkili olduğunu görmek. Doktor bu sonuçlara göre ilaç dozunu değiştirebilir.
- Anormal kan pıhtılarının nedenini öğrenmek
- Olağandışı kanamanın nedenini öğrenmek
- Kanamaya neden olabilecek bir işlem veya ameliyattan önce pıhtılaşma yeteneğini kontrol etmek
- Karaciğer hastalıklarını tespit etmek ve takip etmek
- K vitamini eksikliğinizi değerlendirmek (K vitamini kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur)
- PT/INR testi genellikle kısmi tromboplastin zamanı (PTT) testiyle birlikte yapılır. PTT testi de pıhtılaşma sorunlarını kontrol eder, ancak PT testinden farklı pıhtılaşma faktörlerini inceler.
Protrombin değerleri kaç olmalı?
PT/INR normal aralığını anlamak, test sonuçlarınızı yorumlarken çok önemlidir. PT ve INR normal aralığı, laboratuvara ve kullanılan yöntemlere bağlı olarak biraz değişiklik gösterebilir, ancak genel kurallar şunlardır:
PT normal aralığı
PT genellikle saniye cinsinden ifade edilir ve çoğu insan için normal aralık yaklaşık 10 ila 13 saniyedir. Bu, sağlıklı bir bireyde, reaktif eklendikten sonra kanın bu süre içinde pıhtılaşması gerektiği anlamına gelir.
Yetişkinlerde normal INR aralığı
Kan sulandırıcı kullanmayan sağlıklı bir yetişkinde INR genellikle 0,8 ile 1,2 arasındadır. Bu aralıktaki bir INR, normal kan pıhtılaşma fonksiyonunu gösterir.
Çocuklarda PT/INR normal aralığı
- Yenidoğanlar (0-28 gün): 10.0-15.0
- Bebekler (1 ay - 1 yaş): 9,5-14,0
- Çocuklar (1-6 yaş): 9.0-13.0
- Çocuklar (7-12 yaş): 8,5-12,5
- Ergenler (13-18 yaş): 9.0-13.0
Ancak kan sulandırıcı ilaç kullanan ve diğer rahatsızlıkları olan kişilerde PT/INR normal aralığı farklılık gösterebilir, çünkü bu kişilerde pıhtı oluşumunu önlemek için hedef INR değeri genellikle daha yüksektir.
Protrombin yüksekliği ne anlama gelir?
Tipik bir PT sonucu 10 ila 14 saniyedir. Yüksek PT seviyeleri, kanın normalden daha uzun sürede pıhtılaşması anlamına gelir; bu da bir kanama bozukluğunun, karaciğer hastalığının veya kan sulandırıcı ilaçların etkilerinin göstergesi olabilir.
Protrombin yüksekliğinin belirtileri neler?
Yüksek PT seviyelerinin belirtileri arasında aşırı kanama veya morarma, sık sık burun kanaması veya diş eti kanaması, küçük kesik veya yaralanmalardan kaynaklanan uzun süreli kanama veya idrarda ya da dışkıda kan sayılabilir. Bazı durumlarda, gözle görülür bir belirti olmayabilir.
Protrombin düşüklüğü nedir?
Düşük protrombin zamanı, kanınızın normalden daha hızlı pıhtılaştığı anlamına gelir ve bunun çeşitli nedenleri olabilir. Çok aktif olmanız, bol miktarda yeşil yapraklı sebze tüketmeniz veya pıhtılaşmayı artıran K vitamini takviyeleri gibi bazı ilaçlar kullanmanız bunun bir göstergesi olabilir. Ayrıca, protrombin üretiminden sorumlu olan karaciğerinizde bir sorun olduğunu da gösterebilir. Bunların sadece olası nedenler olduğunu ve daha hızlı pıhtılaşmanızın kesin nedenini belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini unutmayın.
Protrombin düşüklüğü belirtileri neler?
Düşük PT seviyelerinin belirtileri kolayca fark edilmeyebilir, çünkü genellikle pıhtılaşma sürecinin kendisinden ziyade altta yatan nedene bağlıdır. Ancak bazı durumlarda, aşırı morarma veya kanama ya da idrar veya dışkıda kan görülebilir.
