Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) cinsel temasla, hastalığı taşıyan bireyden sağlıklı bireye bulaşır; en sık görülen bulaşma yolu korunmasız cinsel ilişkidir. Cinsel ilişkide bulunulan partner sayısı arttıkça cinsel yolla bulaşan herhangi bir hastalık alma tehlikesi artar.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara neden olan mikroorganizmalar kan, sperm ve vajinal sıvılarla taşınabilmektedir. Sağlıklı görünen bireyler bu tür hastalıkları taşıyabilmekte ve diğer bireylere cinsel temas sırasında bulaştırılabilmektedir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların çoğunda erken dönemde belirti gözlenmediğinden hastalık fark edilemeyebilir.
Kimler Risk Altındadır?
- Korunmasız ilişkide bulunmuş bireyler
- Cinsel yolla bulaşmış herhangi bir hastalığı taşıyanlar
- Cinsel yolla bulaşmış hastalıklardan birini geçirmiş ve iyileşmiş bireyler (Bir CYBH'ı geçirmiş bireyin diğer CYBH'ı taşıma riski artmaktadır, çünkü bu organizmalar genellikle beraber taşınmaktadır.)
- Birçok cinsel yolla bulaşan hastalık belirti vermediğinden cinsel açıdan aktif tüm bireyler
- Partnerinin hastalık taşımadığından emin olmayan bireyler
- Genital bölgede belirti gösteren bireyler
- Birden fazla cinsel partneri olan bireyler
- Uyuşturucu kullanan bireyler (Enjektörün paylaşıldığı durumlarda HIV/AIDS, Hepatit B, Hepatit C, Frengi gibi ciddi hastalıklar bulaşabilmektedir.)
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Genel Olarak Belirtileri
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların çok farklı belirtileri bulunmakta ve enfekte bireylerde bu belirtilerin çeşitli kombinasyonları görülebilmektedir. Dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri, cinsel yolla bulaşan hastalıkların erken evrede görülen belirtilerinin birkaç hafta içinde düzelebilmesidir. Ancak hastalık devam etmekte ve ileride geç dönem komplikasyonlarına neden olabilmektedir.
- Ateş
- Kas veya eklem ağrıları
- Deri Döküntüleri
- Baş ağrısı
- İshal
- Bulantı ve Kusma
- Vajinal akıntıda değişiklikler veya anormal kanama
- Vajinal kaşıntı
- Penis akıntısı
- İdrarda yanma veya ağrı
- Genital bölgede siğiller
- Cinsel ilişki esnasında ağrı
- Testislerin şişmesi ve ağrıması
- Adet dönemi dışında ara kanama
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların (CYBH) erken dönemde testlerle tespit edilmesi; hastada oluşabilecek komplikasyonların durdurulması ve hastalığın diğer bireylere bulaşmasının engellenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıkların teşhisinde klinik belirtiler çoğu zaman yetersiz kalabildiği için, hastalıkların doğrulanması amacıyla cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili tarama testi uygulanmalıdır.
Cinsel Yolla Bulan Hastalıklar Nelerdir?
HIV / AIDS
HIV (Human Immunodeficieny Virus) ‘İnsan Bağışık Yetmezlik Virusu’ olarak adlandırılan uygun tedaviyle kontrol altına alınmazsa bağışıklık sistemini zayıflatarak çalışamaz duruma getiren bir hastalıktır. AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) ise ‘Edinilmiş Bağışık Yetmezlik Sendromu’ olarak tanımlanır. AIDS / HIV pozitif olan bireyde, tedavisiz kalınması durumunda ciddi enfeksiyonların gelişmesi ve çeşitli kanserlerin görülmesi mümkündür.
Hepatit B ve Hepatit C
Hepatit B ve Hepatit C, virüsü ile ortaya çıkan; karaciğerde hücre iltihabına ve hasarına sebep olan bulaşıcı birer hastalıktır. İnsandan insana cinsel ilişki, kan, semen (meni), vajinal sıvı ve salgılar (adet kanaması dahil) gibi sıvılar; dövme, piercing, traş takımı, diş fırçası gibi yollarla bulaşabildiği gibi doğum sırasında bebeğe geçiş, perianatal (hamilelikte geçiş) geçiş de söz konusudur. Ayrıca siroz ve karaciğer kanserine de neden olabilecek sinsi birer hastalıktır.
Frengi (Sifiliz)
Frengi, cinsel yolla bulaşan, Treponema pallidum adı verilen bakterinin neden olduğu enfeksiyondur. Hastalık sebebiyle dış genital organlar, vajina, makat, rektum, ağız ve dudaklarda oluşan yaralara vajinal, oral, anal temasla edilmesiyle kolayca bulaşabilen bir hastalıktır. Doğru tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Ayrıca gebelik ile doğum sırasında anneden bebeğe geçebilir.
Klamidya
Üreme sisteminde “Chlamydia trachomatis” bakterisinin neden olduğu bakteriyel bir enfeksiyon olan Klamidya, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar arasında en yaygın olanlardan biridir. Her iki cinsiyeti de etkiler ve her yaşta görülebilir. Hem kadınlarda hem de erkeklerde üretrit ve proktite neden olabilir. Erken evrede belirtileri hafif olabilir ancak tedavi edilmediği durumda özellikle kadınlarda erken doğum, rahim ağzı enfeksiyonu (servisit), pelvik inflamatuar hastalık, kısırlık, ektopik gebelik ve kronik pelvik ağrı gibi sorunlara neden olabileceği gibi gebelikte bebek açısından ciddi riskler yaratabilir. Klamidyadan korunmanın en etkili yolu cinsel ilişki sırasında uygun korunma yöntemlerini kullanmaktır.
Ureaplasma ve Mycoplasma
Ureaplasma ve Mycoplasma, cinsel yolla bulaşan; hem kadın hem erkekte genital ve idrar yolu enfeksiyonlarına neden olan mikroorganizmalardır. Genelde belirti göstermezler. Genital bölgeden genital bölgeye veya genital bölgeden oral seks ile ağıza bulaşma olabilir. Özellikle immün (bağışıklık) sistemi zayıf olan kadın ve erkekler ile yenidoğanlarda meydana gelen hastalıkların etkileri oldukça fazladır. Mikroorganizmanın rahim, yumurtalıklar ve fallop tüplerinde hasar meydana getirmesi ile “Pelvik İnflamatuar Hastalık (PIH)” sorunu yaratır. Ayrıca fallop tüplerinde ve rahimde kalıcı hasara sebep olarak kısırlık (infertilite) sorunlarını ortaya çıkarır. Erkeklerde ise idrar kanalı iltihabına (üretrit) neden olmaktadır. Akıntı gelişmesine, idrarda yanmaya ve özellikle prostat enfeksiyonlarına neden olabilir. Sperm sayı ve hareketini bozarak çocuk sahibi olmayı güçleştirebilir.
Gonore (Bel soğukluğu)
Gonore (bel soğukluğu), “Neisserria Gonorrhoeae” isimli bakterinin neden olduğu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Cinsel ilişki sırasında semen ve vajinal sıvılar yoluyla bulaşır. En sık cinsel organlar, idrar yolu, rektum veya boğazı etkiler; ayrıca kadınlarda, rahim ağzına da bulaşabilir. Anneleri enfekte olursa bebekler doğum sırasında enfekte olabilir ve en çok bebeklerin gözlerini etkiler. Gonore (bel soğukluğu) bulaşan erkeklerde sıklıkla idrar kanalı iltihabı (üretrit), kadınlarda ise sıklıkla rahim ağzı bölgesi iltihabı (servisit) görülür. Bakteri vücuda girmesinin ardından 4-6 gün arasında belirtiler ortaya çıkar. Ancak bazen belirti vermez. En sık görülen belirtileri; cinsel organdan (erkekte penis ucundan, kadınlarda vajina içinden) gelen sarımtırak ve kıvamlı sıvı akıntılar (irin gibi), adet dışı kanama (adet düzensizliği), kronik kasık ağrıları, idrar yapma esnasında ağrı, acı ve yanma hissi (Sistit), sık sık idrara çıkma (pollaküri), boğaz ağrısı (farenjit) şeklindedir. Gonore (bel soğukluğu) tedavi edilmediğinde hem kadınlarda hem de erkeklerde kısırlık sebebidir. Bu bakteriden korunmanın en etkili yolu cinsel ilişki sırasına korunmaktır.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan (CYBH) korunmanın en kesin yolu olarak; şüpheli ilişkiden kaçınılması ve uzun dönemli, tek eşli cinsel ilişkilerin tercih edilmesi önerilmektedir. Erkeklerde ve kadınlarda prezervatif kullanımı cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşma riskini düşürmektedir. Şüpheli bir cinsel temas sonrasında cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili testlerin yapılması önerilmektedir.
