Monkey B Virüsü Nedir?

En son yaşanan koronavirüs pandemisi sonrasında enfeksiyon hastalıkları ile ilgili kamuoyu farkındalığı gün geçtikçe artmaktadır. Benzer bir salgın gelişmesine dair endişelerle birlikte, olası yeni bir pandemi oluşması durumunda önlem ve tedavi anlamında neler yapılabileceği merak konusu haline gelmiştir. Bu doğrultuda son zamanlarda gündeme gelen enfeksiyon etkenlerinden birisi de Monkey B virüsüdür. Makak (“Macaca”) maymunlarında endemik bir alfa herpes virüsü olan ve Simian B Virüsü/ B virüsü olarak da (Cercopithecine herpesvirus 1, herpesviridae) isimlendirilen Monkey B virüsüne bağlı enfeksiyon ile 53 yaşındaki araştırmacı bir veterinerin 2021 yılı Mayıs ayında Çin'de yaşamını yitirmesinden sonra endişeler oldukça artmıştır.

Monkey B Virüsü Nedir?

Monkey B virüsü herpes virüs ailesine mensup bir viral etkendir. Herpes virüsleri uçuk, suçiçeği, zona, enfeksiyöz mononükleoz gibi çeşitli enfeksiyon hastalıklarına yol açabilen ve sık görülen hastalık etkenlerindendir.

Monkey B virüsü, maymun ve benzeri primatlarda hafif ile orta şiddette grip benzeri, döküntülü hastalık tablosuna neden olur. Monkey B virüsü makak türü maymunlarda en yaygın görülen herpes virüsü alt türüdür. Monkey B virüsünün nadiren de olsa insanlara geçebildiği ve ciddi hastalık tablosuna yol açabildiği tespit edilmiştir. Bu nedenle, genel olarak hayvanlarda hastalık yapan bir etken olarak bilinmekle birlikte, maymunların bulunduğu ortamlarda dikkatli olmak gereklidir. Virüs maymunlarda ciddi bir hastalığa yol açmasa da bulaşması halinde insanlarda ağır hastalık tablosuna neden olabilir.

Monkey B virüsü maymunlar tarafından ısırılan veya sıvılarıyla temas eden herkese virüs bulaşmaz. Yapılan araştırmalarda 300’den fazla hayvan bakıcısının maymun vücut sıvılarına maruz kalmasına rağmen hiçbirinde enfeksiyon bulgusuna rastlanmamıştır. Günümüze kadar çok az sayıda Monkey B virüsüne bağlı enfeksiyon geliştiği gösterilmiştir. Yine de hastalık riskinin mevcut olması nedeniyle olası bir virüsle karşılaşma durumunda gerekli önlemlerin alınması ve hastalık tablosu yarattığı zaman tedavi verilmesi elzemdir.

Monkey B Virüsü Nereden Bulaşır?

Monkey B virüsü insanlara maymunlardan genellikle laboratuvar ortamlarında, vücut sıvıları ile teması sonucu bulaşır. Enfekte olmuş maymunların insanları ısırması veya maymuna ait tükürük, idrar, kan ve özellikle beyin dokusu gibi vücut dokularına temas sonucunda virüs insan vücuduna ağız, burun ve göz gibi yerlerden veya cilt yaralarından geçiş yapabilir. B virüsü ile insan enfeksiyonu genellikle, çatlak deri veya mukozal membranlarla temas eden bir bölgede virüse mesleki maruziyet yoluyla meydana gelir. Maymunlara tanı ve tedavi amaçlı uygulanan girişimsel işlemlere ait enjektör gibi kontamine malzemeler virüsün yayılması açısından risklidir. Maymunların bakımından sorumlu olan kişilerin, maymunların sık temas ettiği kafes demiri gibi alanlara maruz kalması ve bakım sırasında yaralanması da virüsün bulaşması açısından bir risk faktörüdür. Virüs insanlar arasında kolayca yayılmaz.

Monkey B Virüs Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Monkey B virüsü, mensup olduğu herpes ailesinin diğer üyeleri gibi yaklaşık 3 ile 7 günlük bir kuluçka sürecine ihtiyaç duyar, ancak bir ay kadar da sürebilir. Bu süre zarfında virüs, hedeflediği sinir dokusuna ulaşana kadar grip benzeri, spesifik olmayan hastalık belirtilerine yol açabilir. Bu belirtiler; ateş, kas ağrısı, halsizlik, yorgunluk, boğaz ağrısı, baş ağrısı, lenf bezlerinde büyüme, bulantı-kusma, karın ağrısıdır. Bunun dışında, ciltten bulaş sonrası etkilenen bölgede kızarıklık, şişlik, kaşıntı, içi su dolu vezikül şeklinde döküntüler görülebilir. İnsanda enfeksiyonun en çarpıcı özelliği, hastanın santral sinir siteminin, özellikle üst omurilik ve alt beyin tutulumudur. Başlangıçta enfekte olan kişi genellikle grip benzeri bir sendrom yaşar, ardından virusun vücuda girdiği bölge ve çevresinde uyuşukluk veya paresteziler gelir.

Virüsün sinir sistemine yayılması halinde ciddi menenjit, ensefalit veya myelit tabloları gelişebilmektedir. Hastalarda beyin zarı, beyin dokusu veya omurilik dokusunda yaygın iltihaplanmalara bağlı nörolojik belirtiler tabloya eklenir. Epileptik nöbetler, bilinç bulanıklığı, konuşmada zorluk, görme kaybı, kol veya bacaklarda his ve/veya güç kaybı da görülebilen belirtiler arasındadır. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte solunum kaslarında felce bağlı solunum sıkıntısı hastalığa bağlı ölümlerin en önemli nedenidir.

Monkey B Virüsü ile Mücadelede Neler Yapılır?

Monkey B virüsü ile mücadelede en önemli nokta virüsün insanlara yayılımının önlenmesidir. Maymunların vücut sıvıları ile temastan kaçınılması, özellikle makak maymunlarının endemik olarak bulunduğu ülkelere seyahat edenlerin enfeksiyonla ilgili yeterli ve doğru şekilde bilgilendirilmesi enfeksiyonun önlenmesinde önemlidir. Henüz bu virüse karşı bir aşı geliştirilmemiştir. Bugüne kadar, bir insanda başka bir kişiye yayılan yalnızca bir Monkey B virüsü enfeksiyonu vakası bildirilmiştir. İnsanlarda tedavi edilmeyen B virüsü enfeksiyonları, son derece yüksek bir ölüm oranına (∼%80) sahiptir. Antivirallerin etkinliğinin olduğunun saptanmasından sonra bu oran %20’lere düşmüştür. Literatürüne geçen ilk kazara bir maymun tarafından ısırılan bir laboratuvar çalışanıdır. Bugüne kadar dünya üzerinde toplamda 50 vaka tanımlanmış olsa da bu vakaların 21’i hastalık sürecinde kaybedilmiştir.

Meslek gereği maymunlarla sık temas etmek durumunda kalan kişilerin koruyucu kıyafet kullanması, kontamine ürün ve vücut sıvılarına yönelik dikkatli olması ve güvenlik talimatlarına uygun hareket etmesi gerekir. Maymunların vücut sıvılarıyla temas eden malzemelerin ortamdan uzaklaştırılması, uygun şekilde sterilize edilmesi ve ortam temizliğinin sağlanması önemlidir.

Enfekte maymunla temas sonrası ilk olarak temas bölgesinin 15 dakika kadar ovularak bol su ve sabunla yıkanması gerekir. Hastalık semptomları gelişen kişiler ise en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Hastalığın tedavisinde, hastanın klinik durumu göz önünde bulundurularak ağızdan veya damar yoluyla asiklovir veya gansiklovir tedavisi verilebilir. Yaralanma sonrası profilaksi famsiklovir veya valasiklovir ile de gerçekleştirilmiştir.