En Tehlikeli Romatizma Hangisi?

Romatizmal hastalıklar, her yaş ve cinsiyette insanda gelişebilir. Türüne bağlı olarak aşırı derecede ağrılı olabilir ve günlük aktiviteleri etkileyebilir veya nispeten fark edilmeden yönetilebilir. Özellikle artritli kişilerin eklemlerinde ağrı ve sertlik görülür. Erken teşhis ve tedavi, daha fazla eklem hasarını önlemeye ve semptomları yönetmeye yardımcı olabilir.

Romatizma Nedir?

Kas-iskelet sistemi 206 kemik, 400'den fazla kas, eklem, tendon ve bağlardan oluşur. Romatizma; bu eklemlerde, kaslarda veya fibröz dokuda iltihaplanma ve ağrı ile kendini gösteren herhangi bir hastalığı ifade eder. Bunlar, bağışıklık sisteminin eklemlere, tendonlara, bağlara, kemiklere, kaslara ve bazen iç organlara zarar vermesine neden olan karmaşık otoimmün ve inflamatuar hastalıklardır. Çoğu kişi eklem ağrısı, şişlik, katılık ve işlev kaybı gibi yaygın semptomlar yaşar.

Bazı kişiler, romatizmal bir hastalığa yakalanmasına neden olan genetik yatkınlıkla doğar ancak hastalıklar, soğuk algınlığı veya başka bir virüs tarafından tetiklenene kadar ortaya çıkmayabilir.

En Tehlikeli Romatizma Türü Hangisidir?

Her biri kendi semptomlarına sahip 100'den fazla romatizmal hastalık türü vardır. Semptomları yönetmek dışında günümüzde tedavisi olmayan romatoid artrit, vücutta farklı sistemlere zarar verdiği için bazı hastalarda yaşam süresini kısaltabilir. Bununla birlikte, erken tanı ve tedavi ile hastaların yaşam kalitesi artırılabilir.

Romatoid Artrit (Romatizmal Eklem İltihabı)

Romatoid artrit (RA), bir inflamatuar artrit türüdür ve kronik bir otoimmün hastalıktır. Hassasiyet ve şişlik ile başlayıp eklem şekil bozuklukları, kemik erimesi gibi daha ciddi semptomlarla ilerleyebilir. İlk belirtiler, genellikle sabahları ağrı ve tutukluk ve aktivite ile ortaya çıkan semptomlardır. Özellikle sabahları artan eklem sertliği nedeniyle yorgunluk görülebilir.

Romatoid artrit, tutulan eklemlerin yeri ve sayısı sayesinde diğer artrit formlarından ayırt edilebilir. Simetrik olarak etkilenen alanlar boyun, omuzlar, dirsekler, bilekler ve elleri, özellikle parmakların tabanındaki ve ortasındaki eklemleri içerir ancak parmak uçlarındaki eklemleri içermez. Ayrıca kalçaları, dizleri, ayak bileklerini ve ayak parmaklarının tabanındaki eklemleri etkileyebilir. Zamanla eklemlerde şekil bozuklukları gelişebilir.

Hastalığın olası belirtileri şu şekildedir:

• Özellikle sabah ve öğleden sonra yorgunluk, ağrı ve tutukluk
• Derinin altında topaklar veya romatoid nodüller
• Yorgunluk ve zayıflık
• Hareketlilik kaybı
• Uyku sorunları
• Kilo kaybı
• Hafif ateş ve terleme
• Depresyon

Nodüller, sert ve yuvarlak iltihaplı doku topaklardır. Bunların çoğu, eklemlerin yakınındaki basınç noktalarında, derinin hemen altında oluşur. Zamanla büyüyebilir, küçülebilir veya tamamen kaybolabilir. Çoğu nodül zararsız olsa da bir nodül aşağıdaki durumlarda tedavi gerektirebilir:

• Bir eklemin normal çalışmasını engellemesi, ağrıya neden olması ve başka eklem sorunları yaratması
• Deriyi delerek kendi kendine iyileşemeyecek veya enfekte olabilecek bir lezyona neden olması
• Bir sinire baskı yaparak uyuşma, karıncalanma, yanma veya şiddetli ağrı ile karakterize olan nöropatiye yol açması

Romatoid artritin kesin nedeni bilinmemektedir ancak otoimmün bir hastalık olarak kabul edilir. Bağışıklık sisteminin bileşenleri, eklemleri kaplayan yumuşak dokuya (sinoviyal doku) saldırır. Aynı zamanda kan damarları ve akciğerler gibi vücudun diğer birçok yerindeki bağ dokusuna da saldırabilir. Bu, eklemlerde kıkırdak, kemik ve bağların aşınmasına; eklem içinde şekil bozukluğuna, dengesizliğe ve yara izine neden olur.

Teşhis için hastaların tıbbi öyküsü dinlendikten sonra kan testi istenir. Romatoid artritli hastaların çoğunun kanında romatoid faktör (RF) olarak adlandırılan anormal bir antikor bulunur. Bu antikorun bulunması, kişilerde mutlaka romatoid artrit olduğu anlamına gelmez. Hasta olmayan birçok kişinin kanında da RF görünebilir.

Hastalığın daha spesifik bir göstergesi olarak bazı kişilerin kanında anti-siklik sitrüline peptid (anti-CCP) adı verilen başka bir antikor bulunur. Bununla birlikte, hastalığın tanısı yalnızca tek kan testine dayandırılamaz. Eklem ağrısının diğer nedenlerini araştırmak için başka kan testleri yapılabilir.

Romatoid artritin günümüzde bir tedavisi yoktur. Mevcut tedavi yöntemlerinin amacı; ağrıyı gidermek, iltihabı azaltmak, eklem hasarını durdurmak veya yavaşlatmak ve hastaların genel sağlığını iyileştirmektir.

İlerleyen dönemlerde semptomlar giderek kötüleşebilir; genel sağlığı etkileyen tehlikeli komplikasyonlara ve iltihaba neden olabilir. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonları önleme açısından önemlidir. Bazı deformiteler kalıcı olurken bazıları tedavi edilebilir ya da geri döndürülebilir. Daha iyi tedavi seçenekleri sayesinde eklem deformiteleri eskisinden daha az görülür.

Semptomların iyileştirilmesi ve hastalığın yönetilmesinde aşağıdaki tedavi yöntemlerinden yararlanılabilir:

• İlaç tedavisi
• Dinlenme, egzersiz ve sigarayı bırakma gibi yaşam tarzı değişiklikleri
• Fizik tedavi ve mesleki terapi
• Ameliyat

İlaç tedavisinin temel amacı; iltihabı azaltmak, hastalığın ilerlemesini ve eklem fonksiyon kaybını önlemektir. Hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaçlar (DMARD'lar), bu nedenle genellikle romatoid artrit teşhisi konduktan hemen sonra alınmaya başlanır. Bu ilaçların etki etme süresi, birkaç hafta ila birkaç ay arasında değişir. Ek olarak; steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), kortikosteroidler ve biyolojik ajanlar kullanılabilir. Bu ilaçların çoğu kombinasyon halinde kullanılır.

Ağrıların azaltılması için dinlenme ve uyku kalitesi önemlidir. Özellikle iltihaplı eklemlerde, hareketle birlikte iltihap şiddetlenebilir. Bazen kısa süreli yatak istirahati, şiddetli bir alevlenmenin en ağrılı aşamasının hafifletilmesine yardımcı olur.

Hastaların, dinlenme ve egzersiz arasında bir denge bulması önemlidir. Eklemler daha iyi hissedildiğinde ve yorgunluk ve sabah tutukluğu gibi diğer belirtiler daha az fark edildiğinde, aktiviteler artırılabilir. Yürüme ve ağırlık kaldırma gibi egzersizler, ek eklem hasarı riski olmadan zayıflayan kasları güçlendirebilir.

Fizik tedavi, romatoid artritli çoğu birey için yararlıdır. Bir fizyoterapist, eklem sertliğini ve şişliği azaltmak ve hareketi kolaylaştırmak için uygun yöntemleri hastalara gösterebilir. Bazen, ağrıyı azaltmak veya eklem hareketliliğini iyileştirmek için özel makineler kullanılabilir. Isı tedavisi, sertliği ve kas spazmını azaltarak kas fonksiyonunu iyileştirebilir.

İlaçların semptomları azaltmakta etkisiz kaldığı durumlarda ameliyat gerekebilir. Diz veya kalça eklemlerini cerrahi ile değiştirmek, eklem hastalığı ilerlediğinde hareketliliği ve işlevi geri kazanmanın yollarından biridir. Benzer şekilde, omuriliği sıkıştırmasını önlemek için boynun üst kısmındaki dengesiz omurlar kaynaştırılabilir. Hareketin ciddi şekilde kısıtlandığı durumlarda total kalça protezleri ve diz protezleri ile eklemler onarılabilir.

Nodüller için tedavi ise steroid enjeksiyonunu ve ilaçlarda değişiklik yapmayı içerebilir. Nadiren, nodülü çıkarmak için ameliyat yapılması gerekebilir.

Diğer Romatizma Türleri

• Osteoartrit: En yaygın görülen artrit formlarından biri olan osteoartrit; yaşlandıkça ilerleyen dejeneratif bir hastalıktır ve eklem kıkırdağının parçalanması ile karakterize edilir. Kemik uçlarını yastıklayan ve eklemlerin kolay hareket etmesini sağlayan kıkırdağın parçalanması, kemiklerin birbirine sürtmesine neden olur. Hastalık; dizler, kalçalar, ayaklar ve omurga gibi ağırlık taşıyan bölgelerdeki eklemleri etkiler ve genellikle kademeli olarak ortaya çıkar.
• Fibromiyalji:Bu kronik bozukluk, kemikleri ve eklemleri destekleyen ve hareket ettiren kasların dokularında ağrıya neden olur. Boyun, omurga, omuzlar ve kalça başta olmak üzere kas ve tendonlarda ağrı ve sertlik oluşur. Bazen uykusuzluk ve yorgunluk görülebilir. Hastalar, fibromiyaljisi olmayan kişilere göre ağrıya daha duyarlı olabilir.
• Gut: Hastalık, ürik asidin birikmesi ve işlenememesinden kaynaklanan son derece ağrılı bir epizodik artrit türüdür. Semptomlar, genellikle ayak başparmağından başlayarak hızlı ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkar. Kontrol altına alınmadığı takdirde semptomlar daha da şiddetlenebilir; böbreklere ve eklemlere zarar verebilir.
• Lupus: Sistemik lupus eritematozus hastalığının kısa adı olan lupus, vücudun bağışıklık sistemi organlara ve dokulara saldırmaya başladığında ortaya çıkar. İltihaplanma; deri, eklemler, kan hücreleri, böbrekler, kalp, akciğerler ve beyin dahil olmak üzere vücuttaki farklı sistemleri etkiler. Semptomların, genellikle diğer hastalıkların semptomlarına oldukça benzemesi veya bazı hastalıkların belirtileriyle aynı olması nedeniyle lupusu teşhis etmek zor olabilir.
• Polimiyalji: Bu; omuz, kalça, boyun ve bel bölgesindeki tendon, kas, bağ ve eklemlerin çevresindeki dokularda ağrı ve şiddetli kas sertliğine neden olan bir durumdur. Bir arter hastalığı olan dev hücreli arteritin ilk belirtisi olabilir.
• Sjögren sendromu: Bu otoimmün hastalık, ağız ve gözde kurulukla karakterizedir. Diğer semptomlar arasında çiğneme ve yutmada güçlük, boğaz ve dil ağrısı, sindirim sorunları, genişlemiş lenf düğümleri ve şişmiş eklemler bulunur.
• Psoriatik artrit: Psoriatik artrit, sedef hastalığı ve eklem (artrit) iltihabı ile karakterize olan kronik bir hastalıktır. Genellikle ayak parmaklarının ucundaki eklemleri ve parmakları etkiler. Buna, el ve ayak tırnaklarındaki değişiklikler eşlik edebilir. Omurga tutulduğunda sırt ağrısı oluşabilir.
• Jüvenil idiopatik artriti: Bu, çocuklarda artritin en yaygın şeklidir. Yaygın semptomlar arasında eklemlerde ağrı, sertlik, şişme ve fonksiyon kaybı bulunur. Vücudun çeşitli yerlerinde kızarıklıklar, deri döküntüsü ve ateş de bu semptomlara eşlik edebilir.
• Skleroderma: Sistemik skleroz olarak da bilinen skleroderma; deride ve iç organlarda anormal ve aşırı kolajen üretimi olmasıyla karakterizedir. Deriyi, kan damarlarını ve eklemleri ve bazen akciğerler ve böbrekler gibi iç organları etkileyebilir.