Boyun Fıtığı (Servikal Disk Hernisi)

Boyun ağrısının en sık karşılaşılan sebeplerinden biri boyun fıtığıdır. Boyunda 7 adet omur (vertebra) bulunur. Omurga, bir yandan dik durmamızı sağlarken aynı zamanda omuriliği korumakla görevlidir. Boyun bölgesi aynı zamanda el, kol ve vücudun üst bölgesine ait sinirleri de kontrol eder.

Omurgayı oluşturan omurlar birbirine iki eklemle bağlıdır. Bunlardan biri diskler diğeri de faset eklemidir. Disklerin ortasında jelimsi bir sıvı bulunur ve dış kısım sert bir bağ dokudan oluşur. Diskler adeta birer yastık görevi görerek hareket ederken oluşan ve oluşabilecek darbeleri en aza indirerek omuriliğin zarar görmesini önlerken diğer yandan omurgaya hareket kabiliyeti sağlar.  

Boyun fıtığı, üç bölümden oluşan omurganın (servikal, torakal, lomber) en üst bölümü olan servikal bölgedeki 7 omurdan birinde ya da birkaçında meydan gelen bir hasar (herni) sonucunda oluşur.

Yaşlanma ya da travma sonucu diskin merkezindeki jelimsi yapıda sıvı kaybı görülebilir. Bu sıvı kaybı da disklerde fonksiyon kaybına sebebiyet verebilir. Aynı şekilde diskin dış dokusunda oluşabilecek bozulmalar veya diskin içindeki jel yapının omuriliğin bulunduğu kanala doğru taşması sonucunda disk hernisi, yani diğer bir deyişle fıtık oluşabilir.

Boyun Fıtığının Nedenleri Nelerdir?

Boyun fıtığının nedenini tespit etmek zordur. Hastaların bir kısmı fıtık olduğunu anlamadan yaşamını sürdürebilir. Fıtıklar herhangi bir travma olmadan zaman içerisinde kendi kendine ortaya çıkabildiği gibi, trafik kazaları, yüksek bir yerden düşme, bilgisayar başında uzun süre çalışma, cep telefonunun boynun öne eğilerek kullanılması, telefonu göz hizasından aşağıda kullanma, ani hareketler, ağırlık kaldırırken yapılan yanlış hareketler de boyun fıtığına sebep olabilir.

Boyun Fıtığının Belirtileri Nelerdir?

Hastalar çoğunlukla boyun ve kol ağrısı şikayetiyle doktora başvurur. Diskin içinden dışarıya taşan kısım omurilik kanalından sinir köküne baskı yapar ve bunun sonucunda  boyunda ve kolda ağrı görülür. Bu da hayat kalitesini olumsuz etkileyen bir durumdur. Bunun dışında kola giden sinirlere baskı sonucu kol ve elde kuvvetsizlikler ve duyu kusurları olabilir. Eğer önlem alınmaz ve diskler omuriliğe baskı uygularsa daha ciddi komplikasyonlar da ortaya çıkabilir:

• Yürürken takılma ve yürüyüş postüründe bozukluk
• Vücudun tamamında görülen bacaklara doğru elektrik çarpması hissi ya da karıncalanma
• Ellerde hassas motor becerilerinde gerileme
• Denge ve koordinasyon kaybı
• Duyu kaybı
• Kolda incelme
• Reflekslerde zayıflama

Boyun Fıtığı Tanısı Nasıl Konur?

Boyun fıtığı tanısı genellikle ağrı ile başvuran hastalara yapılan fiziksel muayene sonucunda konur. Ağrının başlangıç zamanı, karakteri ve yayılma yerleri tanıyı kolaylaştıran unsurlardandır. Kollar ve ellerde kas kuvveti, duyu ve reflekslerin nasıl olduğunu anlamak için yapılacak muayene de kesin tanı için gereklidir.

Ancak, basının tam olarak nerede olduğu ya da ağrının başka bir sebebi olup olmadığını anlamak için görüntüleme tekniklerinden de yararlanılmaktadır. Kesin tanı için röntgen, myelografi, bilgisayarlı tomografi (BT) ve MR kullanılmaktadır.

Röntgen omurganın genel durumunu ortaya koyarken,  Bilgisayarlı tomografide daha çok omuganın yapısı ve kemik patolojilerine bağlı basılar saptanabilir. MR ise omurga, omurilik ve çevresinin görüntülenmesini sağlar. MR aracılığıyla aynı zamanda hangi diskin bası yaptığı, diskin yapısındaki bozulmalar ve hangi sinirlerde bası bulunduğunun tespiti de yapılabilir. Sinirlerin zarar görüp görmediğini anlamak için de EMG yönteminden yararlanılır. Sinirlere gönderilen küçük elektrik akımları sayesinde, bu yöntem kullanılarak sinirlerdeki hasarın tespit edilmesi mümkündür.

Boyun Fıtığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Boyun fıtıkları çoğunlukla cerrahi müdahaleye gerek kalmadan iyileşebilir. Boyun fıtığı tedavisinde ödemi azaltan antienflamatuar analjezik ilaçlar, egzersiz ve epidural steroid enjeksiyonu önerilir. Buradaki amaç disk iç yapısındaki materyalin sinirler üzerindeki baskısını azaltmak ve ağrıyı hafifletmektir. Böylelikle hastanın hayat kalitesi artacaktır.

Fıtık tedavisinde hastaya ilk etapta dinlenmesi tavsiye edilir. Bölgedeki ağrıyı dindirmek için bir iki günlük dinlenme ve bu süre içerisinde egzersizden kaçınmanın işe yaradığı söylenebilir, bu durum, aynı zamanda hastanın iyileşme sürecini de hızlandırır. Bazı durumlarda hastaya yatak istirahati de tavsiye edilir. Ancak, bölgenin uzun süre hareketsiz kalması sakıncalı olacağından, istirahatin bir iki günden fazla sürmemesi gerekmektedir.

İlaçla Tedavi

Yukarıda sıralanan yöntemler dışında, kişinin gündelik hayatını zorlaştıran bir ağrı söz konusuysa, ağrı kesicilerle bu durum hafifletilebilir. Ancak, ağrı kesiciler bir doktora danışılmadan uzun süre kullanılmamalı ve bu noktada ağrı kesicilerin tedavi edici özelliğinin bulunmadığı unutulmamalıdır. Geçmeyen boyun ağrısı, hareketlerde kısıtlanma ve el ve kollarda karıncalanma gibi belirtiler görüldüğünde doktora başvurulması ve gerekli tedavi sürecinin başlatılması gerekir.

Boyun fıtığı tedavisinde kullanılan ilaçlar analjezik adı verilen ağrı kesici grubunu da içerir. Doktorlar bazı durumlarda kas gevşeticilerin de kullanılması gerektiğini belirtebilir. Yoğun ve azalmayan ağrı varsa, hastaya kısa süreliğine kullanması için daha etkili  ilaçlar da verilebilir. Bu gibi ilaçların uzun süre kullanılmasının uykusuzluk, mide kanaması, böbrek sorunları gibi yan etkileri bulunduğu unutulmamalıdır. Ayrıca, bu gibi ilaçlara başlanmadan önce hastanın alerji testi yaptırması gerekebilir.

Diğer tedavi yöntemleri

Boyun fıtığı tedavisinin bir parçası da fizik tedavidir. Fizik tedavi pek çok farklı uygulamayı içeren bir tedavi türüdür. Bu tedavi kapsamında esneme egzersizleri, egzersiz bisikleti gibi sabit konumda yapılan kardiyo çalışmaları, masaj, ultrason ve elektrikli kas uyarma gibi yöntemler kullanılır.

Ancak, hastanın belirtilerinde bir hafifleme veya azalma görülmediği durumlarda, başka tedavi seçenekleri de düşünülebilir. Bunların başında ağrıyı ve ödemi hafifletmek için fıtığın çevresine yapılan steroid enjeksiyonları gelir.

Epidural enjeksiyonlar yoğun kol ağrıları için kullanılan yöntemlerden biridir. Omurilik zarı dışına veya sinir kökleri çevresine yapılan bu enjeksiyonlar, kortikosteroid ve lokal anestezik madde uygulanarak yapılır. Belirtilerin en aza indirilmesi veya tamamen ortadan kaldırılması için farklı tarihlerde birden fazla enjeksiyon yapılması gerekebilir. Enjeksiyonun amacı bölgedeki ödem ve enflamasyonu azaltmaktır.

Cerrahi Yöntemler

 Cerrahi müdahale, ağrıları geçmeyen, güç kaybı ve omurilik basısı olan hastalar için gerekli olabilir. Bu cerrahi müdahale diskektomi olarak adlandırılır. Bu yöntem, diskin omuriliğe ve sinire bası yapan kısmının ortadan kaldırılması işleminin kullanıldığı bir yöntemdir. Boyunda ön tarafta ya da ensede  küçük bir kesi açılarak ameliyat gerçekleştirilir. Ameliyatın nereden yapılacağı fıtığın yeri, ameliyatın içeriği ve doktorun tercihine bağlıdır.

Tüm cerrahi müdahaleler gibi bu müdahalenin de çeşitli komplikasyon riskleri bulunmaktadır. Ameliyat sonrası kanama, omurilik hasarı, sinir hasarı ya da enfeksiyon bu riskler arasında yer alır. Önden, yani boyun bölgesinden yapılan ameliyatlarda ses kısıklığı, yutma güçlüğü gibi durumlar da görülebilir. Hastaların genel sağlık durumu, aile hikayesi ve operasyon sonrası yaşam tercihleri sebebiyle hastaların bir kısmında fıtık durumu tekrarlayabilir. Tekrarlayan fıtıklar aynı ya da farklı omurlar arasında görülebilir.

Ameliyattan sonra hastalar 24 saat gibi kısa bir süre içinde taburcu edilebilir ve kademeli olacak şekilde gündelik aktivitelerine geri dönebilir.