Erkek sünneti, penisin yuvarlak ucunu örten ve koruyan bir deri kıvrımı olan sünnet derisinin çıkarılması ameliyatıdır. Genellikle doğumdan hemen sonra gerçekleştirilir. Hem riskleri hem de faydaları olan sünnet, bazı durumlarda çeşitli hastalıklardan korunmak amacıyla da yapılabilir.
Sünnet Nedir?
Penis; dorsal yüzey, ventral yüzey, taban (proksimal), şaft (orta) ve glans (distal) olarak ayrılabilir. Dorsal bölge ise yüzeyel dorsal ven, derin dorsal ven, dorsal arter ve dorsal siniri içerir. Bu dorsal sinir, sünnet sırasında ağrı kontrolüne yardımcı olmak için dorsal sinir bloğu sırasında uyuşturulur. Sünnet derisi adı verilen deri ise penisin başını kaplar.
Erkek sünneti, penis başını örten prepusun ya da sünnet derisinin cerrahi olarak çıkarılmasıdır. İşlem sonrasında penisin ucu ortaya çıkar. Genellikle bebeklere uygulansa da sünnet için yaş sınırı yoktur. Sünnet derisinin gerginleştiği ve geri çekilemez hale geldiği fimosis denilen ağrılı durumu hafifletmek için de bir yetişkine sünnet yapılabilir.
Sünnet Neden Yapılır?
Sünnet uygulaması kültürel ve dini öğretilerin bir parçası olarak binlerce yıldır varlığını sürdürmektedir. Bir erkek çocuğunun sünnet edilip edilmeyeceğine doğduğunda ebeveynleri karar verir. Erkek bebeklerin hepsi sünnetli değildir. Bu kararın verilmesinde etkili olan faktörler aşağıdaki gibidir:
- Dini veya kültürel inançlar
- Sosyal faktörler
- Ameliyatla ilgili olası risklerden korkma
- Tıbbi nedenler
Sünnet, Yahudi ve İslam dinlerinde bulunan bir uygulamadır. Aynı zamanda Avustralya ve Afrika’da bulunan bazı yerli kabilelerde de bir gelenek olarak uygulanır. Bu anlamda hem kültürel hem de dini bir ritüel olarak değerlendirilebilir.
Ebeveynler, sosyal bir faktör olarak sünnetsiz bir penisin farklı görüneceğini düşünebilir. Kişisel hijyenin sağlanmasını koruyucu bir bakım uygulaması olarak da sünnet yapılabilir.
Sünnet, bazı kanser ve enfeksiyon risklerini azaltabilir. Ayrıca sünnet derisinin penis başı üzerinden çekilemeyecek kadar sıkı olması durumunda, tıbbi bir ihtiyaç olarak yapılabilir. Bu nedenlerle ebeveynler yenidoğanların ya da daha büyük çocukların sünnet olması gerektiğine karar verebilir.
Aşağıdaki durumlarda ise sünnet yapılmayabilir:
- Hemofili gibi bir kanama bozukluğu
- Penis ya da sünnet derisi ile ilgili farklı sorunlar
- Ebeveynlerin dini, sosyal ya da tıbbi nedenlerle sünnetin gereksiz olduğunu düşünmesi
Sünnetin Faydaları Nelerdir?
Ergenlik öncesi sünnetin sağlık açısından birkaç faydası vardır:
- Özellikle böbreklerinde başka sorunları olan 3-6 aylık bebeklerde idrar yolu enfeksiyonu riski azalır. Bununla birlikte sünnetsiz erkek bebeklerde dahi enfeksiyon nadiren görülür. Yaşamın ilk yılından sonra sünnetli ve sünnetsiz erkek çocuklarda riski açısından bir fark yoktur. Pediatrik ürologlar, bebeklerin onları daha yüksek idrar yolu enfeksiyonu riski altına sokan ürolojik bir durumu varsa sünnet önerebilir.
- Sünnet derisi iltihabının yanı sıra daha büyük çocuklarda görülen derinin sıkı olması gibi sorunlar önlenebilir.
Sünnet olanlar, bazı hastalık ve rahatsızlıklara sünnet olmayan kişilere göre daha az yakalanma eğilimindedir:
- İleri yaşta HIV ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanmak
- Özellikle yaşamın ilk yılında idrar yolu enfeksiyonları geliştirmek
- Hem sünnetli hem de sünnetsiz kişilerde nadir görülen penis kanserine yakalanmak
- Sünnetli bir penisi temiz tutmak daha kolay olduğu için peniste tahriş, iltihaplanma ya da enfeksiyon gelişmesi
Penis kanseri riskinin azalması, sünnet işleminin kendisiyle ilgili olabileceği gibi hijyen farklılıklarından da kaynaklanabilir. Bu deri, ölü deri ve yağlardan oluşan smegmayı doğal olarak üretir. Bunun temizlenmesi için banyo sırasında derinin çekilmesi ve penis altına ulaşılması gerekir. Böylece smegma birikiminin önüne geçilebilir. Temizliğin doğru yapılmaması durumunda ise balanit olarak da bilinen penis başı iltihaplanması görülebilir.
Sünnet Nasıl Yapılır?
Sünnetler, genellikle bir çocuk doktoru, kadın doğum uzmanı, aile hekimliği doktoru, cerrah ya da ürolog tarafından yapılır. Dini nedenlerle yapılan sünnetler ise bu konuda eğitim almış kişiler tarafından gerçekleştirilebilir. Bebeğin güvenliği için ameliyatı yapan kişinin iyi eğitimli olması, steril teknikler kullanması ve ameliyat sırasında ve sonrasında bebeğin ağrısını nasıl yöneteceğini bilmesi gerekir.
Yenidoğanların sünnet prosedürü, doğumdan sonraki 10 gün içinde, çoğunlukla 1-2 gün içinde gerçekleştirilir. İşleme öncelikle penis ve çevre dokunun temizlenmesi ile başlanır. Ardından lokal anestezi için penis tabanına krem sürülür ya da enjeksiyon yapılır ve işlem sırasında ağrının azaltılması sağlanır. Bu işlem için özel olarak yapılan bir plastik halka ya da metal bir kelepçe yardımıyla deri çıkarılır. Deri çıkarılırken steril bir neşter ya da makas kullanılır. Yaklaşık 10 dakika süren işlemin ardından penis, antibiyotik içerikli bir merhem sürüldükten sonra kapatılır.
Yetişkinler ve daha büyük erkek çocuklar için de aynı işlemle sünnet yapılır. Bununla birlikte prosedürün lokal değil, genel anestezi altında yapılması gerekebilir. Bazı kişilerde iyileşme süresi uzun olabilir ya da ilerleyen yıllarda komplikasyonlar gelişebilir.
Sünnet yapıldıktan sonra penis, 7-10 gün arasında iyileşir. Penis ucu kırmızı ya da mor renkte olabilir ve işlem bölgesinde şişlik oluşabilir. İyileşme süreci boyunca ağrı hissedilebilir. Yenidoğanlarda her bez değişiminde bandajın değiştirilmesi gerekir. Penis iyileştikten sonra su ve sabunla yıkanabilir.
Aşağıdaki durumlarda bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir:
- Durmayan kanama
- Bebek bezinde fazla kan olması
- 7-10 gün sonra kötüleşen ya da geçmeyen kızarıklık
- Ateş
- Şişme, kötüleşen akıntı ya da irin dolu kabarcıklar gibi enfeksiyon belirtileri
- Sünnetten sonraki 12 saat içinde normal olarak idrar yapamamak
- Penisin koyu ya da siyah renkte olması
Sünnet Komplikasyonları Nelerdir?
Sünnet, deneyimli bir doktor tarafından yapılsa bile bazı tıbbi risklere sahiptir. Kısa vadeli sorunlar, ameliyattan sonra kanamayı ve hastaneye tekrar gitmeyi içerir. Uzun vadeli problemler arasında üretra ve idrara çıkma sorunları bulunur. Özellikle çok fazla ya da çok az cilt çıkarılmışsa veya bir taraftan daha fazla cilt dokusu alınmışsa penisin görünümü değişebilir.
Nadir durumlarda, bu sorunlar üretranın zarar görmesine, gömülü ya da sıkışmış bir penise, kangrene, penis kaybına ve hatta ölüme neden olabilir.
Cerrahi riskler arasında aşağıdakiler bulunur:
- Enfeksiyon
- Penis başı ve üretranın kesilmesi
- Penis başı nekrozu
- Sünnet derisi yapışıklıkları
- Fimozis
- Penis kaybı
