Bacak damar tıkanıklığı, bacaklara giden kan akışı azaldığında ortaya çıkan yaygın bir dolaşım sorunudur. Bu durum, genellikle ateroskleroz (damar sertleşmesi) nedeniyle ortaya çıkar. Sigara ve tütün kullanımı, yüksek kolesterol, diyabet, obezite ve hareketsiz yaşam tarzı diğer nedenler arasında sayılabilir. Tıkanıklık tedavi edilmediği takdirde, sorun ilerleyebilir ve geri dönüşü olmayan komplikasyonlara neden olabilir. Bacaktaki damar tıkanıklığının açılması için öncelikle kan sulandırıcı, kılcal damar genişletici ya da dolaşım düzenleyici ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Eğer tıkanıklık daha ciddi boyutlarda ise, öncelikli tedavi bu damarların anjiyoplasti (damar genişletme) ve bypass ameliyatı ile tedavi edilmesidir.
Bacak damar tıkanıklığı nedir?
Bacak damar tıkanıklığı veya Periferik Arter Hastalığı (PAH), bacağı besleyen atardamarların birinde veya bir kaçında ciddi bir daralma ya da tıkanma olmasıdır. PAH, kalp damarı, beyin damarı ve şah damar tıkanmasından sonra en sık görülen damar hastalığıdır.
Bacak damar tıkanıklığı neden olur?
Bacak damar tıkanıklığı, kan damarlarını etkilediği için bir tür kardiyovasküler hastalıktır. Genellikle bacak atardamarlarının duvarlarında yağ birikintilerinin birikmesinden kaynaklanır. Yağ birikintileri (aterom) kolesterol ve diğer atık maddelerden oluşur. Atardamar duvarlarında yağ birikintilerinin birikmesi atardamarları daraltır ve bacaklara kan akışını kısıtlar. Bu sürece ateroskleroz denir.
PAH ve diğer kardiyovasküler hastalık türlerine yakalanma şansınızı artırabilecek bazı etkenler şunlardır:
- Ateroskleroz (damar sertliği)
- Sigara içmek
- Tip 1 ve tip 2 diyabet
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- Yüksek kolesterol
- Obezite
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Genetik faktörler
- Yaşlanmak
- Enfeksiyonlar ve yaralanmalar
- Kan pıhtıları
Bacak damar tıkanıklığının belirtileri nelerdir?
PAD'li birçok kişide hiçbir semptom görülmez. Ancak bazılarında yürürken bacaklarında ağrılı bir sızı oluşur ve bu genellikle kısa bir dinlenmenin ardından kaybolur. Ağrı hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve genellikle bacaklarınızı dinlendirdiğinizde birkaç dakika içinde geçer.
Genellikle her iki bacak aynı anda etkilenir, ancak ağrı bir bacakta daha şiddetli olabilir.
Bacak damar tıkanıklığı belirtileri şunlardır:
- Yürürken bacaklarda ağrı veya kramp.
- Bacaklarda uyuşukluk, hissizlik veya karıncalanma.
- Bacaklardaki cilt renginin değişmesi, normalden daha soluk veya maviye dönmesi.
- Bacaklarda soğukluk hissi.
- Ayaklarda ve bacaklarda iyileşmeyen yaralar.
- Ayakta veya bacakta zayıf nabız hissi.
- Dinlenme sırasında bile bacaklarda ağrı (ileri evrelerde).
- Ayak veya bacaklarda cilt değişiklikleri.
- Yürüme mesafelerinin kısalması veya yorgunluk hissi.
- İleri seviyelerde ayak veya bacakta kangren.
- Bacak damar tıkanıklığında semptomlar genellikle zamanla yavaş yavaş gelişir.
Bacakta damar tıkanıklığı nasıl açılır?
Bacak damar tıkanıklığı hafif vakalarda anjiyoplasti veya stent yerleştirme gibi müdahalelerle açılabilir, daha ileri seviyedeki tıkanıklarda ise bypass ameliyatı gerekli olabilir.
Bacak damar tıkanıklığı tehlikeli midir?
Bacak damar tıkanıklığı hafif olan vakalarda standart bir tedavi ile iyileştirilebilir, ancak, daha ciddi vakalarda kangren, doku ölümü veya uzuv kaybı gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Erken teşhis ve tedavi bu sorunların önüne geçmek için çok önemlidir.
Bacak damar tıkanıklığı nasıl teşhis edilir?
Bacak damar tıkanıklığını teşhis etmek için uzman bir doktor şikayetlerinizi dinleyerek semptomlarınız ve tıbbi geçmişiniz hakkında sorular sorar ve fiziki olarak muayene eder. Eğer periferik arter hastalığınız varsa, etkilenen bölgedeki nabız zayıf olabilir veya hiç alınamayabilir. Tıkanıklığı teşhis etmek için bazı testler isteyebilir. Bu testler şunları içerebilir:
Kan testleri
Kan testleri, yüksek kolesterol ve yüksek kan şekeri gibi PAH riskini artıran şeyleri kontrol etmek için yapılır.
Ayak bileği-kol indeksi (ABI) testi
PAH'ı teşhis etmek için kullanılan yaygın bir testtir. Ayak bileğindeki kan basıncı koldaki kan basıncıyla karşılaştırılır. Yürüyüş bandında yürümeniz istenebilir. Bu esnada atardamarları kontrol etmek için egzersizden önce ve hemen sonra kan basıncı ölçümleri alınabilir. ABI değeri düşükse, bacaklarda damar tıkanıklığı olasılığı yüksektir.
Doppler ultrasonu
Ses dalgaları kullanılarak yapılan bu testte, kanın bacak veya ayaklardaki kan damarlarındaki akışı değerlendirilir. Doppler ultrasonu, tıkalı veya daralmış atardamarları tespit etmek için kullanılan özel bir ultrason türüdür.
Anjiyografi
Bu test, arterlerdeki tıkanıklıkları aramak için görüntüleme testleri ve bir boya kullanır. Bu yöntemde, damar içine kontrast madde enjekte edilir ve damarların durumunun daha net görünmesine yardımcı olur.
Bacak damar tıkanıklığı tedavisi nasıl yapılır?
Periferik arter hastalığının tedavisi genellikle semptom yönetimine ve kalp krizi, felç ve amputasyon riskini azaltmaya odaklanır. Bazı yaygın tedaviler arasında ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri, anjiyoplasti ve stent yerleştirme, daha ciddi vakalarda bypass cerrahisi bulunur.
