Anemi ya da kansızlık, vücutta normalden daha az kırmızı kan hücresi bulunduğunda ortaya çıkan yaygın bir kan hastalığıdır. Kırmızı kan hücreleri, hemoglobin adı verilen bir protein kullanarak vücutta oksijen taşır. Bu hücrelerden veya proteinden yeterli sayıda yoksa anemi ortaya çıkar. Anemi genellikle bir hastalığın kendisi olmaktan ziyade bir hastalığın belirtisidir. Bazı durumlarda anemi geçicidir ve beslenme yetersizliği veya kan kaybından kaynaklanır. Bazılarında ise genetik bozukluklar, otoimmün sorunlar, kanserler ve diğer hastalıklar dâhil olmak üzere kronik veya kalıtsal bir rahatsızlığın sonucudur. Birçok anemi türü hafif ve kolayca düzeltilebilirken, bazı anemi türleri şiddetli, kronik ve/veya yaşamı tehdit edici olabilir.
Çocuklarda kansızlık neden olur?
Çocuklarda kansızlık nedenleri büyük ölçüde çocuğunuzun sahip olduğu anemi türüne bağlıdır.
Aneminin üç temel nedeni vardır:
- Kırmızı kan hücrelerinin kaybı
- Yeterli kırmızı kan hücresi üretememe
- Kırmızı kan hücrelerinin yıkımı
Kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobin düzeylerinin azalması şunlardan kaynaklanabilir:
- Kalıtsal kırmızı kan hücresi kusurları (örneğin Fanconi anemisi, talasemi, orak hücreli anemi)
- Enfeksiyonlar
- Bazı hastalıklar
- Bazı ilaçlar
- Diyette bazı vitamin veya minerallerin eksikliği (demir, folik asit veya B12 vitamini)
Çocuklarda kansızlığın belirtileri neler?
Her çocukta anemi belirtileri farklı şekilde görülebilir. Anemi, başka hastalıklarla da ilişkili bir belirti olabilir.
En sık görülen anemi belirtileri şunlardır:
- Aşırı yorgunluk.
- Zayıflık.
- Soluk ten.
- Göğüs ağrısı, kalp atışının hızlanması veya nefes darlığı.
- Baş ağrısı, baş dönmesi veya sersemlik hissi.
- Soğuk eller ve ayaklar.
- Dilinizde iltihaplanma veya ağrı.
- Kırılgan tırnaklar.
- Buz, toprak veya nişasta gibi besleyici olmayan maddelere karşı alışılmadık istekler
- Özellikle demir eksikliği anemisi olan bebek ve çocuklarda iştahsızlık
Çocuklarda kansızlık neye yol açar?
Hafiften ciddiye kadar değişebilir. Çocuklarda kansızlık edavi edilmezse çocuğun büyümesini ve gelişimini etkileyebilir. Bazen demir eksikliği, vücutta oksijen taşıyan yeterli sayıda sağlıklı kırmızı kan hücresinin bulunmamasına neden olabilir. Bu, demir eksikliği anemisi adı verilen ciddi bir durumdur.
Aneminin komplikasyonları, nedenine bağlıdır. Bazı tiplerde çok az komplikasyon görülürken, bazılarında sık ve ciddi komplikasyonlar görülebilir. Bazı anemiler şunlara neden olabilir:
- Büyüme ve gelişme sorunları
- Eklem ağrısı ve şişliği
- Kemik iliği yetmezliği
- Lösemi veya diğer kanserler
Çocuklarda kansızlığa ne iyi gelir?
Demir eksikliği durumunda, demir açısından zengin besinlerin tüketilmesi önemlidir. Kırmızı et, karaciğer ve diğer sakatatlar, kuru üzüm, pekmez, brokoli, karalahana, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler, kuru yemişler, pekmez, yulaf, yumurta sarısı ve soya sütü kansızlığa iyi gelen yiyecekler arasındadır.
C vitamini, demir emilimini artırır. Demir içeren yiyeceklerle birlikte portakal, kivi, çilek gibi C vitamini bakımından zengin besinler tüketilmesi tavsiye edilir.
Süt, çocukların gelişiminde önemli bir kalsiyum kaynağıdır, ancak fazla miktarda tüketilmesi demir emilimini engelleyebilir. Bu yüzden demir açısından zengin gıdalar tüketildikten sonra süt içilmemelidir.
Çocuklarda kansızlığın tanısı nasıl konur?
Çoğu durumda anemi basit kan testleriyle teşhis edilir. Anemi çocuklarda yaygın olduğundan ve genellikle hiçbir belirti göstermediğinden rutin anemi taraması yapılır. Çocuklarda aneminin çoğu şu kan testleriyle teşhis edilir:
Hemoglobin ve hematokrit
Bu genellikle çocuklarda anemi için ilk tarama testidir. Kandaki hemoglobin ve kırmızı kan hücresi miktarını ölçer.
Tam kan sayımı (CBC)
Tam kan sayımı, kırmızı ve beyaz kan hücrelerini, kan pıhtılaşma hücrelerini (trombositler) ve bazen de genç kırmızı kan hücrelerini (retikülositler) kontrol eder. Hemoglobin, hematokrit ve kırmızı kan hücreleri hakkında daha fazla bilgi içerir.
Periferik yayma
Küçük bir kan örneği mikroskop altında incelenir. Kan hücrelerinin normal görünüp görünmediği kontrol edilir.
Demir testleri
Çocuğunuzun vücudundaki demir miktarını ölçmek için kan testleri yapılabilir.
Çocuklarda kansızlığın tedavisi nasıl olur?
Tedavi, çocuğunuzun semptomlarına, yaşına ve genel sağlık durumuna ve durumun ne kadar kötü olduğuna da bağlı olacaktır. Aneminin tedavisi, nedene bağlıdır. Bazı türleri tedavi gerektirmez. Diğer türleri ise ilaç, kan nakli, ameliyat veya kök hücre nakli gerektirebilir. Çocuğunuzun sağlık uzmanı sizi bir hematoloğa yönlendirebilir. Tedavi şunları içerebilir:
- Vitamin ve mineral damlaları veya hapları
- Çocuğunuzun diyetini değiştirmek
- Anemiye neden olan bir ilacı kesmek
- Kan transfüzyonları
- Kök hücre nakilleri
- Dalağın çıkarılması ameliyatı (çok nadir)
