Karotenemi neden olur? Karotenemi nasıl geçer?

Karotenemi, kandaki yüksek karoten seviyelerine bağlı olarak cildin sarı veya turuncu renkte görünmesidir. Genellikle koyu yapraklı yeşillikler ve turuncu, sarı ve kırmızı meyve ve sebzeler gibi karoten açısından zengin yiyeceklerin aşırı tüketilmesinden kaynaklanır. Karoteneminin daha nadir nedenleri arasında hipotiroidizm, diyabet, anoreksiya nervoza ve gebelik bulunur. Karotenemi genellikle diyet değişikliğiyle karoten alımının azaltılmasıyla tedavi edilir.

Karotenemi nedir?

Karotenemi, ilk olarak 1919 yılında Hess ve Meyers tarafından, kandaki karoten fazlalığı nedeniyle cildin sarı-turuncu bir renge dönmesine neden olan bir rahatsızlık olarak tanımlanmıştır. Bu durum genellikle, kişi karoten açısından zengin meyve ve sebzeleri çok fazla tükettiğinde ortaya çıkar. İki tür karotenemi vardır, bunlar:

• Birincil karotenemi (karotenoidlerin artan alımına bağlı olan)
• Sekonder karotenemi (altta yatan hastalığa bağlı olan)
• Karotenemi nispeten nadir görülen, iyi huylu bir rahatsızlıktır.

Karotenemi neden olur?

Karotenemi, genellikle karoten açısından zengin gıdaların veya takviyelerin aşırı miktarda tüketilmesinden kaynaklanır.

Karotenemide, kanda yüksek beta-karoten seviyeleri bulunur. Karoten, vücutta A vitaminine dönüştürülen ana besindir. Ancak vücut günde yalnızca sınırlı miktarda karoteni A vitaminine dönüştürdüğü için, aşırı karoten alımında yüksek A vitamini seviyeleri görülmez. Beta-karotenin A vitaminine dönüşümünün bozulması da etkenlerden bir diğeridir.

Karoten açısından zengin besinler arasında kırmızı, sarı, turuncu ve koyu yeşil yapraklı meyve ve sebzeler bulunur. Bunlar arasında havuç, tatlı patates, papaya, kavun, kış kabağı, brokoli, ıspanak, kara lahana, kırmızı ve sarı dolmalık biber ve domates bulunur. Ayrıca tereyağı, peynir ve süt ürünleri de karoten içerir ve nedenler arasında sayılır.

Bebekler ve küçük çocuklar büyük miktarlarda turuncu ve yeşil püre sebze tükettiklerinde karotenemi gelişebilir. Bu durum ilk başta sarılıkla karıştırılabilir.

Karoteneminin diğer nedenleri arasında şunlar da yer alır:

• Hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması)
• Diyabet
• Gebelik
• Anoreksiya nervoza
• Ailevi (genetik) karotenemi
• Nefrotik sendrom veya glomerülonefrit gibi böbrek rahatsızlıkları

Karoteneminin belirtileri nelerdir?

Karotenemide görülen tek belirti, cildin sarımsı renk değişikliğidir. Pigmentasyon bazen sarımsı-turuncu renkte olabilir, ancak asla kırmızı değildir. Cildin bu sarımsı renk değişikliğine ksantoderma denir ve vücudun diğer bölgelerine kıyasla daha açık renkli olan avuç içleri ve ayak tabanlarında daha belirgin olarak görülür. Başka görünür bir belirti yoktur. Bu nedenle, mevcut olmayan belirtilere dayanarak karotenemi olasılığı elenebilir.

Karotenemide bulunmayan sarı renk değişikliği dışındaki belirtiler şunlardır:

• Gözün beyaz kısmının (sklera) ve ağız iç yüzeyinin sarımsı renk alması.
• Ciltte kaşıntı, hassasiyet veya yanma hissi.
• Cilt döküntüleri.
• Ciltte kuruluk ve soyulma.
• Bulantı ve kusma.
• İshal.
• Karaciğer ve dalağın büyümesi.
• Saç ve ciltte yeşilimsi renk değişikliği (Bakırla temas halinde görülen vakalarda görülür).
• Ter ve idrarda renk değişikliği bazen görülebilir; ancak bu geçicidir ve karoten içeren besinlerin kesilmesiyle düzelir.

Karotenemi nasıl teşhis edilir?

Tanı öncelikle klinik olarak konulur ancak sarılık gibi diğer durumları ekarte etmek için testlerle desteklenebilir.

Karoteneminin tanı yöntemleri şunlardır:

• Diyet geçmişinin gözden geçirilmesi
• Cilt pigmentasyonunun fiziksel muayenesi
• Yüksek karotenoid seviyeleri için kan testleri
• Sarılıktan ayırt etmek için karaciğer fonksiyon testleri

Karotenemi nasıl geçer?

Karotenemi çoğunlukla cildi etkiler, genellikle geri dönüşümlüdür ve altta yatan bir rahatsızlık olmadığı sürece agresif tedavi gerektirmez. Karotenoid açısından zengin gıdaların alımını azaltmak birincil adımdır. Cilt rengi haftalar içinde kademeli olarak normale döner.

Karoten hangi yiyeceklerde bulunur?

Önemli miktarda karoten içeren yiyecekler şunlardır:

• Havuç
• Kayısı
• Şeftali
• Kavun
• Mango
• Kırmızı dolmalık biber
• Brüksel lahanası
• Maydonoz
• Taze fasulye
• Pancar
• Brokoli
• Marul
• Papaya
• Ispanak
• Lahana
• Tatlı patates
• Domates
• Pazı
• Brokoli
• Karalahana
• Kış kabağı
• Balkabağı
• Kuşkonmaz
• Salatalık
• Mısır
• İncir
• Kivi
• Portakal

Karotenemi kendiliğinden geçer mi?

Karoten açısından zengin besinlerin alımının kesilmesiyle birlikte, serum karoten düzeyleri bir hafta içinde keskin bir şekilde düşer ve ciltteki sarı renk değişikliği birkaç hafta ila birkaç ay içinde kademeli olarak kaybolur. Diyet kaynaklı karoteneminin tedavisinde ilaç kullanımı önerilmez.

Karotenemi nasıl tedavi edilir?

Karoteneminin temel tedavisi, beslenmedeki karoten açısından zengin gıda ve takviyelerin miktarını azaltmaktır. Ancak, karoten içeren gıdalardan tamamen kaçınmamak önemlidir, çünkü bunlar birçok temel sağlık destekleyici besin sağlar.

Karoteneminin nedeni beslenmeden kaynaklanmıyorsa, tedavi altta yatan rahatsızlığın ele alınmasını içerir.

Örneğin, diyabet veya yüksek kan şekeri (glikoz) seviyelerinin karotenemiye neden olduğu tespit edilirse bu durumda kan şekeri seviyelerini diyet, yaşam tarzı değişiklikleri veya ilaçlarla düşürmek sorunu çözebilir.

Karotenemi ne kadar sürede geçer?

Karoteneminin süresi, karoten alımının miktarına ve süresine bağlı olarak 14 günden 4,5 yıla kadar sürebilir.

Karotenemi tehlikeli midir?

Karotenemi genellikle ciddi değildir ve vücudun diğer sistemlerine yayılmaz.

Karotenemi ile sarılık arasındaki fark nedir?

Karotenemi ve sarılık, cildin yaygın sarımsı renk değişikliği nedeniyle yanlış yorumlanan iki farklı durumdur. Karotenemi, vücuttaki aşırı karoten seviyelerinden kaynaklanan zararsız bir durumdur; sarılık ise çoğunlukla karaciğer veya safra kesesi işlev bozukluğu gibi tıbbi bir rahatsızlığın belirtisidir. Karotenemi ve sarılık arasındaki önemli ayırt edici faktör, sarılıkta gözün sklerasında (beyazında) ve ağzın iç yüzeyinde sarı renk değişikliğinin görülmesidir; ancak karotenemide bu durum görülmez. Karotenemi, besinlerle alınan karotenin azaltılmasıyla azalırken, sarılık acil tıbbi tedavi gerektirir.