Ayak altında yanma hissi, hastanın ayaklarının acıya neden olacak kadar sıcak olmasıdır. Bu his batma, uyuşma ve karıncalanmayla birlikte görülebilir. Genellikle geceleri hissedilen yanma, şiddetli bir ağrıya yol açarak uykuyu bölebilir. Birçok nedenle ortaya çıkabilen ayak altı yanmasında ağrı sürekli olabilir veya belirli aralıklarla hissedilebilir. Bununla birlikte ağrının şiddeti de değişkenlik gösterebilir.
Ayak Altı Yanması Nedir?
Ayak altı yanması ya da yanan ayak sendromu, ayaklarda hem ağrı hem de rahatsız edici yüksek sıcaklık hissedilen bir sağlık sorunudur. Grierson-Gopalan sendromu olarak da bilinen ayak altı yanması sendromunda semptomlar geceleri daha yoğun hâle gelebilir. Hafif ya da şiddetli olarak görülen semptomlar gün içinde azalabilir. Bununla birlikte ısı ve ağrı çoğunlukla ayağın alt kısmında olsa da zaman zaman ayakların üstü, bilekler ve hatta alt bacaklar da etkilenebilir.
Ayak altı yanmasının pek çok nedeni olabilir. Nöropati olarak da adlandırılan sinirlerin hasar görmesinden kaynaklanabilen durumun en yaygın nedeni ise diyabettir. Dolayısıyla ayak altı yanmasında tedavi yöntemi altında yatan tıbbi duruma göre belirlenir. Tedavinin amacı ağrıyı azaltmak ve sinirlerin daha fazla hasar görmesinin önüne geçmektir.
Ayak Altı Yanması Semptomları Nelerdir?
Ayak altı yanmasında görülen en yaygın semptomlar şunlardır:
- Ayak altında genellikle geceleri daha şiddetli hâle gelen yanma hissi
- Ayaklarda ya da bacaklarda uyuşma
- Ayaklarda karıncalanma veya batma hissi
- Ayaklarda ağırlık hissi
- Keskin bir ağrı
- Ciltte kızarıklık ya da aşırı sıcaklık
Ayak Altı Yanması Nedenleri Nelerdir?
Ayak altı yanması şu nedenlerle görülebilir:
Diyabetik Nöropati
Diyabetik nöropati, diyabetin sinirlere hasar verdiği bir hastalıktır. Yüksek kan şekerinin yıllar boyunca devam etmesi sonucunda kan damarları ve sinirler kademeli olarak zarar görür. Sinirlerden gelen sinyallerin iletimi azalır ve ayaklar dahil vücudun çeşitli bölgeleri bu durumdan etkilenir. Eğer hasta obezite ya da yüksek tansiyon hastası ise veya sigara ya da alkol kullanıyorsa nöropati riski artar.
Nöropatinin en yaygın türü periferik nöropatidir. Periferik nöropati, ayak ve bacakları etkileme olasılığı en yüksek olan türüdür. Ayaklarda yanma hissi, uyuşma, karıncalanma, keskin ağrı, zayıflık veya ağırlık hissi ve aşırı terlemeye neden olur. Bunlara ek olarak ayakta dar bir çorap giyiyormuş hissi de olabilir.
İnce Lif Nöropatisi
İnce lif nöropatisi, çoğu zaman ayaklarda ağrılı yanma hissine yol açar. Bunun yanı sıra ayaklarda zaman zaman his kaybı ya da kısa süreli şiddetli ağrılar da olabilir. İnce lif nöropatisi, sinir liflerinin üzerindeki koruyucu miyelin kılıf kaybı sonucunda başlar. Eğer aile öyküsünde ince lif nöropatisi varsa hasta riskli grupta görülür. Ayrıca Lyme hastalığı, HIV ya da hepatit C gibi enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi hastalıkları ve diyabet gibi metabolizmayı etkileyen hastalıklar da ince lif nöropatisi riskini artırır.
Aşırı Alkol Kullanımı
Çok fazla alkol tüketilmesi, kişide alkolik nöropati adı verilen bir tür sinir hasarı riskine neden olur. Bunun sonucunda ayaklarda ağrı, karıncalanma ve güçsüzlük görülebilir. Bunlara ek olarak yürüyüşle ilgili problemler ve ağrıya karşı aşırı duyarlılık da yaşanabilir.
Charcot-Marie-Tooth Hastalığı (CMT)
Kalıtsal bir sinir hastalığı olan CMT, kasları kontrol eden sinirleri etkiler. Genellikle ilk semptom el ve ayaklarda zayıflık ya da felçtir. Hasta ayağını kaldırırken zorlanabilir. Semptomlar zamanla ilerler ve bir süre sonra kaslar kütle kaybedeceğinden kas atrofisi görülebilir. Bununla birlikte hafif ya da şiddetli kramplar da hissedilebilir.
Kompleks Bölgesel Ağrı Sendromu
Beyin ve omurgadan gelen sinyalleri etkileyen bir sinir hasarı olan kompleks bölgesel ağrı sendromu, genellikle yaralanma ya da ameliyat sonrasında vücudun belirli bir bölgesinde meydana gelir. Semptomlar arasında ağrılı yanma, karıncalanma, şişlik, cildin renk ya da dokusunda oluşan değişiklikler bulunur.
Eritromelalji
Eritromelalji, çoğunlukla bilinen bir neden olmadan görülür. Ayakların kırmızı renge dönmesi, yanma ve ağrı semptomları olan eritromelalji hastalığının şiddeti ise kişiden kişiye değişir. Hasta egzersiz veya yürüyüş yaptıktan, ayakta durduktan ya da ısıya maruz kaldıktan sonra ağrı şiddetlenebilir.
Sporcu Ayağı
Sporcu ayağı; ayaklar, ayak tırnakları ve elleri etkileyebilen bulaşıcı bir tür mantar enfeksiyonudur. En yaygın belirtilerinden biri ayak parmakları arasında veya ayak altında kaşıntıdır. Bununla birlikte ayaklarda kaşıntı ve yanmaya yol açan kabarcıklar, kuruluk, çatlaklar ve soyulma ya da ayak tırnaklarında değişiklikler de görülebilir.
Kemoterapi
Kemoterapinin neden olabileceği yan etkilerden biri ayak altı yanmasıdır. Ayak altı yanmasıyla birlikte kaslarda yorgunluk, güçsüzlük ve ağrı, reflekslerin veya motor becerilerin yavaşlaması, denge ve koordinasyonda sorunlar da yaşanabilir.
Hipotiroidizm
Hipotiroidizm tiroidin çok az çalışmasıdır. Yetersiz tiroid ise vücudun hormon dengesini değiştirir. Bunun sonucunda görülen komplikasyonlardan biri de ayak altı yanmasıdır. Periferik nöropati, hipotiroidizmin erken belirtilerinden biri olarak ortaya çıkabilir.
Kronik Böbrek Hastalığı
Böbreklerin düzgün bir şekilde çalışmaması kanda toksinlerin birikmesine neden olur. Böyle bir durumda ayak altı yanması semptomuyla birlikte çeşitli sağlık sorunları görülebilir. Buna ek olarak diyaliz de beslenme yetersizliğine yol açarak ayak altı yanmasına neden olabilir.
Vitamin Eksiklikleri
B vitamini çeşitlerinin eksikliği ayaklarda yanma hissine sebep olabilir. B6, B9 ve B12 vitaminleri özellikle yaşlı yetişkinlerde sinir hasarına neden olur. Bunun sonucunda da ayak altında yanma hissedilebilir.
Periferik Arter Hastalığı
Kanı bacaklara ve ayaklara taşıyan arterlerin daralması olan periferik arter hastalığı, periferik nöropatiye benzer semptomlara sahiptir. Arterler daraldıkça ayak ve bacaklarda ağrı görülür. Yürüme ve egzersiz gibi aktiviteler sonrasında ağrı daha çok hissedilir.
Tarsal Tünel Sendromu
El bileklerinde görülen karpal tünel sendromuna benzer olan tarsal tünel sendromu ayak bileklerinden ayağa uzanan sinirin şişme veya yaralanma gibi bir durum nedeniyle sıkışmasıdır. Tarsal tünel sendromu ayakta keskin bir ağrıya yol açabilir.
Bunların dışında yanlış ayakkabı seçimi de ayakta yanmanın nedenlerinden biridir. Dar çorap ve ayakkabılar çıkarıldıktan sonra dahi kişinin rahatsız hissetmesine sebep olabilir.
Ayak Altı Yanması Nasıl Teşhis Edilir?
Ayak altı yanması pek çok farklı nedenle görülebildiğinden dolayı teşhis ve tedavi için öncelikle semptomlar ile hastanın tıbbi geçmişi dinlenir. Doğru bir tedavi uygulanabilmesi için teşhisin doğru koyulması son derece önemlidir. Semptomların dinlenmesinden sonra fiziksel bir muayene yapılır. Enfeksiyon, ayaklar ve bacaklarda yapısal bir bozukluk ya da reflekslerde sorun olup olmadığı fiziksel muayene ile anlaşılır. Daha sonra ise kan veya idrar tahlilleri yapılabilir, omurga muayene edilebilir ya da sinirler incelenebilir.
Ayak Altı Yanması Nasıl Tedavi Edilir?
Ayak altı yanmasında uygulanacak tedavi, semptomların altında yatan nedene bağlı olarak belirlenir. Diyabetik nöropatisi olan bir hasta için öncelikle diyabet tedavisi uygulanır. Eğer halihazırda görülen bir tedaviden dolayı ayak altı yanması ortaya çıktıysa tedavi yönteminde değişiklik yapılabilir. Gıda takviyeleri, ağrı kesiciler ve mantar önleyici ilaçlar doktor tarafından reçete edilebilir.
İlaç tedavisinin yanı sıra fizik tedavi, egzersiz veya diyette değişiklikler de yapılabilir. Yürümede zorluk gibi bir durumda ortez cihazı veya ayak pedleri de kullanılabilir. İlaçlara veya diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen bir ayak altı yanması söz konusu ise ortopedik cerrahi gerekli olabilir.
