Deli dana hastalığı, hayvanlarda ortaya çıkan ve hayvanlardan insanlara bulaşan bir beyin iltihabı hastalığıdır. İngiltere’de başlamış olduğu düşünülen bu hastalık, Türkiye’de görülmese de bazı Avrupa ülkelerinde insanların ölümüne yol açmış ciddi bir hastalıktır. Bilinen bir tedavisi bulunmayan deli dana hastalığının semptomları, 6-8 yıl sürebilen inkübasyon dönemi sonrasında görülür. “Deli dana hastalığı nedir, belirtileri ve korunma yöntemleri nelerdir?” başlıklarını sizin için hazırladığımız makalemizde okuyabilirsiniz.
Deli Dana Hastalığı Nedir?
Bir çeşit beyin dokusu iltihabı olan deli daha hastalığı, hayvanlarda (özellikle sığırlarda) ortaya çıkan ve beynin dejenere olmasına sebep olan bir hastalıktır. Virüslerden daha basit yapıda olan ve vücudumuzda bulunan prion proteinin mutasyon geçirmesi ile ortaya çıkan bu hastalık, hayvanlarda olduğu gibi insanlarda da beyin dokusunda iltihaba yol açar. Bir süre sonra beyin içerisinde boşluk oluşması ile beynin süngerimsi bir yapıya dönmesine neden olan deli dana hastalığının insanlarda görülen türü ise Creutzfeldt-Jakob hastalığı (CJH) olarak adlandırılır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre deli dana hastalığı çok yaygın bir hastalık değildir. Hastalığının başlangıç noktasının İngiltere olduğu düşünülür; hastalık İngiltere’den Fransa, Almanya ve Amerika’ya yayılmıştır. Deli dana hastalığının görülme sıklığının milyonda bir olduğu düşünülür. Türkiye’de ise deli dana hastalığı olan bir sığıra ya da hayvana rastlanmamıştır.
Deli Dana Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Deli dana hastalığının bulaş yolu hâlen kesin olarak kanıtlanmamıştır. Yaygın olarak deli dana hastalığına yakalanmış hayvanların etlerinin veya sakatatlarının yenmesi ile bulaştığı düşünülür. Hastalığa yakalanmış kişiler arasında, daha önce deli dana hastalıklı et yememiş ancak ailesinde bu hastalığı geçirmiş olan kişilerin olması da deli dana hastalığının kalıtsal bir hastalık olabileceği varsayımına sebep olmuştur. İngiltere’de yapılan bazı araştırmalara göre, deli dana hastalığının bulaşma sebeplerinden biri de organ ve kan naklidir. Hastalığın kuluçka döneminin yıllar sürmesi sebebiyle tanıda geç kalınan bir hastalık olduğu için, bu hastalığa sahip bireylerin kan veya organı ile hastalığı başkalarına da taşıdığı gözlemlenmiştir.
Deli Dana Hastalığının Belirtileri
Deli dana hastalığının semptomları, hastalığın bulaşmasından sonra ortalama 10-20 yıl içerisinde ortaya çıkabilir. Bu yüzden de aşağıda yer alan bazı belirtilerin bir anda ortaya çıkmasıyla hastanın durumu kötüleşebilir. Hastalık beyin yapısını etkilediği için, beyin işlevlerinde görülen bozukluğun sebep olduğu belirtiler ise şu şekildedir:
•Kişilik değişimi
•Kaygı ve depresyon
•Uyku problemleri
•Hafıza kaybı ve bunama
•İstemsiz kasılmalar ve uyuşma
•Konuşma problemleri
•Yürüyüş ve denge bozuklukları
•Görme bozuklukları
Deli Dana Hastalığının Tanı ve Tedavisi
Deli dana hastalığının tanısı tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi yöntemler ile kesin olarak konulamaz. Bu yüzden de beyin biyopsisi ya da kanda prion proteinlerine karşı antikor olup olmadığını araştırmak için kan tahlili istenir.
Beyin fonksiyonlarının hızlı bir şekilde bozulmasına sebep olan ve semptomların görülmesini takiben 3-12 ay içerisinde ani ölüm ile sonuçlanan deli dana hastalığının, günümüzde kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak hastaların kas kasılmalarının ve ağrılarının azaltılması; hastanın rahatlatılması için destekleyici tedavi yöntemleri uygulanır.
Deli Dana Hastalığından Korunma Yolları
Nadir görülse de ortaya çıktığında ölümle sonuçlanan bu hastalıktan korunmak için uygulanması gereken bazı önlemler vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
•Hayvanların et ve kemik unuyla beslenmesini engellemek
•Riskli grupta bulunan hayvanların dokularının gıda zincirine girmesini engellemek; bu hayvanların etlerini ve sakatatlarını yememek
•Prion hastalıklarına karşı; sağlık görevlilerinin kesiklerden kaçınmasını, tek kullanımlık kıyafetler giymesini sağlamak
•Çiftçilik veya hayvancılık ile uğraşan kişileri deli dana hastalığı konusunda eğitmek
