Kan bağışı yapmak için şartlar nelerdir? Kan bağışı yapınca vücutta neler olur?

Kan bağışı çoğu sağlıklı insan için güvenlidir. Ancak kan bağışçısı olmak için yerine getirilmesi gereken bazı temel şartlar vardır. Bunlar arasında; genel sağlık durumunun iyi olması (Soğuk algınlığı, grip, boğaz ağrısı, uçuk, mide rahatsızlığı veya herhangi bir enfeksiyonunuz varsa bağış yapamazsınız), 18-65 yaş aralığında olmak, 50 ila 150 kilo arasında olmak sayılabilir

Kan bağışında her bağışçı için yeni, steril ve tek kullanımlık ekipman kullanılır, bu nedenle kan bağışı yaparken kan yoluyla bulaşan bir enfeksiyon kapma riski yoktur. Kan bağışından birkaç gün sonra vücudunuz kaybedilen sıvıları geri kazanır. İki hafta sonra ise vücudunuz kaybedilen kırmızı kan hücrelerini yeniler.

Kan bağışı nasıl yapılır?

Kan bağışı, oldukça basit ama hayat kurtaran bir süreçtir. Kan bağışında bulunmadan önce bazı temel şartların karşılanması zorunludur. Bunlar:

• 18–65 yaş arasında olmak
• En az 50 kg olmak
• Genel olarak sağlıklı olmak (grip, enfeksiyon, ateş, ciddi hastalık vs. olmamalı)
• Erkekler 3 ayda bir, kadınlar 4 ayda bir kan verebilir
• Ülkemizde Kızılay veya hastaneler bağış öncesinde kişinin sağlık durumu ile ilgili bir tarama yapar.

Bağış noktasında (örneğin Kızılay merkezinde veya mobil araçta) kan bağışında bulunacak kişiye bir form verilir. Bu formda; kişinin sağlık geçmişi, kullandığı ilaçlar, son zamanlarda geçirdiği hastalıklar ve seyahat geçmişi gibi bilgilerin cevaplanması istenir.

• Bu bilgiler, hem bağışçının hem de alıcının güvenliği için hayati önem taşır.
• Daha sonra görevliler bağışçının tansiyonunu, nabzını ve hemoglobin ölçümü yapar.
• Uygun olması durumunda kan alımı sürecine geçilir.
• Bu süreçte uygun bir damar bulunur ve tek kullanımlık steril iğne ile kan alınır.
• Ortalama 450 ml kan (yaklaşık 1 ünite) toplanır.
• İşlem 5–10 dakika sürer ve genellikle bağışçı ağrı hissetmez.
• Bağışın ardından bağışçıdan 10-15 dakika dinlenmesi istenir.
• Su, meyve suyu veya bisküvi ve sandviç gibi bir ikramda bulunulur.

Kan bağışı yapmak için şartlar nelerdir?

Hem hastaların hem de bağışçıların güvenliğini sağlamak için, bağışçıların kan bağışı türlerine göre kan bağışı yapabilmeleri için karşılamaları gereken bazı gereklilikler şunlardır.

Kan bağışı yapınca vücutta neler olur?

Ortalama bir yetişkinin yaklaşık 10 pint kanı vardır (vücut ağırlığının yaklaşık %7'si kadar - 4.5 ila 6 litre). Kan bağışı yaklaşık 1 pint (473 mililitre) kan gerektirir ve bu kan bağışından sonra vücutz kaybedilen tüm hücre ve sıvıları yenilemek için inanılmaz bir kapasiteye sahip olur. Kan bağışından sonraki süreç söyledir:

• Kan verdiğinizde kırmızı kan hücrelerini kaybedersiniz ve vücudun onları yenilemek için daha fazlasını üretmesi gerekir. Böbreklerdeki peritübüler hücreler adı verilen özel hücreler, kandaki oksijen seviyesinin (kırmızı kan hücrelerinin kaybı nedeniyle) azaldığını algılar ve eritropoietin adı verilen bir protein salgılamaya başlar. Bu protein, kan dolaşımına geçerek kemik iliğine (kemik boşluklarının içindeki yumuşak yağlı doku) ulaşır.
• Kemik iliği, vücudun farklı kan hücrelerini (kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler) oluşturmak için kullandığı yapı taşları olan kök hücreleri üretir. Eritropoietin, kök hücrelere, beyaz kan hücreleri veya trombositler yerine daha fazlasının kırmızı kan hücresine dönüşmesini söyleyen bir mesaj gönderir.
• Vücut her saniye yaklaşık 2 milyon yeni kırmızı kan hücresi üretir, bu nedenle bunların yeniden depolanması yalnızca birkaç hafta sürer. Ayrıca beyaz kan hücreleri ve trombositlerin üretimini uyaran bir dizi başka haberci protein de vardır ve sonraki birkaç gün içinde seviyeler normale döner.

Kimler kan veremez?

Aşağıdaki durumlarda kan bağışında bulunamazsınız:

• Hepatit B (Hiçbir zaman kan veremezler)
• Hepatit C (Hiçbir zaman kan veremezler)
• AIDS (Hiçbir zaman kan bağışı yapamazlar)
• Sıtma (Tedaviden 3 yıl sonra kan verebilirler)
• Frengi geçiren hastalar, iyileşmeden 1 yıl sonra kan verebilirler.
• Tüberküloz ve Daha Pek Çok Hastalığı Bulunanlar
• Creutzfeldt-Jacob hastalığı olanlar, hiçbir zaman kan veremez.
• Chagas Hastalığı ( Alınan kan sadece fraksinasyon amaçlı kullanılabilir)
• Tüberküloz (Tedavinin sağlanmasından 5 yıl sonra kan verebilirler)
• Diabet (İlaç kullanmayan veya ilaç kullandığı halde, kan şekeri regüle edilmiş olanlar kan verebilir)
• Anemi (Anemi teşhisi konmuş kişiler kan bağışçısı olamazlar)
• Gebeler kan veremez. Doğum veya gebeliğin sonlan(dırıl)masından 6 hafta sonra kan verebilirler.
• Koroner kalp hastalığı, angina pektoris, ciddi kardiyak aritmi, serebrovasküler hastalıklar, arteriyal tromboz veya rekküren venöz trombozu olan kişiler kan veremezler.
• Astım hastaları kan veremez.
• Polen allerjisi olanlar sadece allerjileri oldukları dönemde kan veremezler
• Otoimmün hastalığı olanlar kan veremezler
• Kanama diatezi (Kanama eğilimi) olanlar ömür boyu kan veremezler
• Kronik bronşit hastaları kan bağışı yapamaz
• Kronik nefrit ve pyelonefritli hastalar kan veremez. Akut glomerulonefrit geçirmiş olanlar ise, tedavinin ardından 5 yıl sonra bağış yapabilir
• Malign (Habis) hastalığı olanlar, gönüllü donör olarak kabul edilmezler
• Brusella almış olanlar, tam iyileşmeyi takiben iki sene sonra kan bağışı gönüllüsü olabilirler
• Epilepsi hastaları, kan veremezler
• Osteomyelit geçirmiş hastalar, tam iyileşmenin ardından 5 yıl sonra kan verebilirler.
• Büyük ameliyatlardan sonra 6 ay boyunca kan bağışı alınmaz. Mide rezeksiyonu geçirenler ise, hiçbir zaman donör olamazlar.
• Kan veya kan ürünü alan donörler, 1 yıl boyunca kan veremezler.
• Su çiçeği, sarı humma, kızamık, kızamıkçık, oral polio, kabakulak virus aşısı yapılmış olanlar 3 hafta kan veremez.
• Kolera, tifo, antrax gibi ölü bakteri aşısı olanlar, 5 gün donör olamazlar.
• Polio-enjeksiyon, influenza, rabies, difteri, tetanoz gibi inaktif virus aşısı ve toxoid alanlar ise 3 gün kan veremezler.