Orşit Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Şişlik, ağrı ve hassasiyet gibi semptomlara neden olan orşit, hastanın yaşam kalitesini düşürebilir. Yaygın nedenlerinden biri kabakulak olan bu sağlık sorunu, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan dolayı da ortaya çıkabilir. Genellikle kısa süre içinde bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendiliğinden iyileşse de bazı hastalarda komplikasyon gelişebilir.

Orşit Nedir?

Erkek üreme sisteminin bir parçası olan testisler, sperm hücrelerinin ve testosteron hormonunun üretiminden sorumludur. Orşit ise testislerin birinin ya da ikisinin birden iltihaplanarak şişmesi anlamına gelir. Testis iltihabı olarak da bilinen bu sağlık sorunu semptomlarla birlikte ya da asemptomatik olarak görülebilir. Genellikle bakteriyel ya da viral bir enfeksiyondan kaynaklı olarak ortaya çıkar.

Bakteriyel orşit, testisin arka kısmında bulunan ve spermleri depolayarak taşıyan epididim tüplerinin iltihabı olan epididimit hastalığı ile ilişkili olabilir. Böyle bir durumda bu hastalığa epididimo-orşit denir. Orşit, akut ya da kronik olarak görülebilmekle birlikte çeşitli testler aracılığıyla kolayca teşhis edilebilir.

Fiziki muayene ve testler sayesinde kolaylıkla teşhis edilen testis iltihabı, çoğunlukla 10 gün gibi kısa bir süre içinde geçer. Hastalığın altında yatan nedene bağlı olarak tedavi yöntemleri farklılık gösterebilir. Antibiyotik, antienflamatuar ya da ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir. Alınacak bazı önlemler de orşit oluşumunun önüne geçmeye yardımcı olabilir.

Orşit Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Orşit hastalığı genellikle bir enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkar. Birçok farklı bakteri ve virüs türü bu hastalığa yol açabilir. Bununla birlikte orşit hastalığına neden olan en yaygın virüs kabakulaktır. Çoğunlukla kabakulak başladıktan 4 ila 6 gün sonra orşit gelişir. Testis iltihabı ayrıca idrar yolu, prostat veya epididim enfeksiyonlarıyla birlikte ortaya çıkabilir.

Bunların yanı sıra frengi, klamidya ya da gonore gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar da orşit hastalığına neden olabilir. Epididimiti olan hastalarda da orşit gelişebilir. Orşit hastalığına neden olan diğer viral enfeksiyonlar şunlardır:

• Suçiçeği
• Sitomegalovirüs
• Koksaki virüsü (el, ayak ve ağız hastalığı)
• Kızamıkçık

Orşit hastalığına yol açan diğer bakteriyel enfeksiyonlar ise şunlardır:

• E. coli
• Stafilokok
• Streptokok

Orşit Hastalığının Risk Faktörleri Nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların neden olduğu testis iltihabında risk faktörleri şu şekildedir:

• Yüksek riskli cinsel davranışlar
• Birden fazla cinsel partnerin olması
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
• Partnerin cinsel yolla bulaşan hastalığı olması

Cinsel yolla bulaşan hastalıklara bağlı olmayan orşit için risk faktörleri ise şunlardır:

• Uzun süreli foley kateteri kullanımı
• 45 yaşından büyük olmak
• Kabakulak aşısı olmamak
• İdrar yollarında doğuştan olan sorunlar
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• İdrar yolu cerrahisi (cinsel organları ya da idrar yollarını etkileyen bir ameliyat geçirmek)
• İyi huylu prostat büyümesi
• Üretral darlık

Orşit Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Testis iltihabında semptomlar hafif ila şiddetli arasında değişebilir. Diğer yandan hastalık asemptomatik olarak da seyredebilir. İki testiste de görülebilen bu hastalıkta genellikle yalnızca bir testis etkilenir. Orşit hastalığında görülen belirtiler ise şunlardır:

• Testiste ağrı
• Menide kan görülmesi
• Penisten olağan dışı akıntı
• Kasık ağrısı
• Cinsel ilişki ya da ejakülasyon esnasında ağrı
• İdrara çıkıldığında ağrı
• Skrotal şişlik
• Etkilenen bölgede hassasiyet
• Etkilenen kasık bölgesinde şişlik
• Ateş

Orşit İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Testislerde ağrı ya da şişlik varsa ve özellikle ağrı aniden ortaya çıktıysa mutlaka bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir. Bazı tıbbi durumlar testiste ağrıya yol açabilir ve bunlardan bazıları da acil tedavi gerektirir. Örneğin skrotumda ya da testislerde gelişen akut ağrı, testisteki kan damarlarının bükülmesi, diğer bir deyişle testis torsiyonu nedeniyle görülebilir. Bu, ameliyat gerektiren tıbbi bir acil durumdur. Dolayısıyla böyle bir durumda bir uzmana başvurulmalıdır. Bunun yanı sıra çok az ağrısı olan ya da hiç ağrısı olmayan ancak şişmiş bir testis de testis kanseri belirtisi olabilir. Bu gibi durumlarda ağrıya neden olan faktörün tespit edilmesi için testler yapılabilir.

Orşit Nasıl Teşhis Edilir?

Orşit hastalığının teşhisi için öncelikle hastanın tıbbi geçmişi ve semptomları öğrenilir. Enflamasyonun derecesinin belirlenmesi için fiziki muayene de gereklidir. Bununla birlikte prostatta iltihap olup olmadığının tespit edilmesi için prostat muayenesi de yapılabilir. Fiziki muayene sonucunda prostat bezi ile etkilenen taraftaki testisin ve kasık bölgesi lenf bezlerinin büyüyüp hassaslaştığı, skrotumda kızarıklık veya hassasiyet görülebilir.

Fiziki muayenenin yanı sıra teşhis için bazı testler de yapılabilir. Tam kan sayımı, testis ultrasonu, idrar tahlili ve idrar kültürü orşit teşhisinde yapılan testler arasındadır. Bunlara ek olarak cinsel yolla bulaşan hastalık olup olmadığına bakmak için de bazı testler gerekli olabilir.

Orşit Nasıl Tedavi Edilir?

Testis iltihabı çoğunlukla bir tedavi olmaksızın günler içinde hafiflemeye başlar. Ancak şişliğin geçmesi birkaç hafta ya da birkaç ay kadar sürebilir. Bakteriyel enfeksiyon veya cinsel yolla bulaşan hastalıkların yol açtığı orşit için tedavi uygulanması gerekir. Cinsel yolla bulaşan hastalık söz konusu ise cinsel partnerlerin de tedavi edilmesi önemlidir.

Orşit hastalığının tedavisi, hastalığın altında yatan nedene bağlı olarak değişebilir. Bakteriyel enfeksiyondan kaynaklı orşit varsa antibiyotik tedavisi uygulanır. Enfeksiyonun tamamen giderilmesi için semptomlar hafiflese dahi tedavi yarıda bırakılmamalıdır. Antibiyotiklere ek olarak antienflamatuar ve ağrı kesici ilaçlar da tavsiye edilebilir. Skrotal bölgenin yukarıda tutulması, soğuk uygulaması ve istirahat de önerilebilir.

Viral enfeksiyonların neden olduğu orşit hastalığında ise tedavi, semptomların giderilmesine yöneliktir. Bakteriyel testis iltihabında olduğu gibi antienflamatuar ilaçlar reçete edilebilir. Yine aynı şekilde soğuk uygulaması, skrotal bölgenin yukarıda tutulması ve istirahat tavsiye edilebilir. Viral orşit teşhisi konulan hastalar genellikle 3 ila 10 gün içinde semptomların hafiflediğini hissedebilir. Ancak hassasiyetin tamamen giderilmesi birkaç hafta sürebilir.

Orşit Hangi Komplikasyonlara Neden Olabilir?

Orşit hastalığı nadiren de olsa bazı komplikasyonlara yol açabilir. Örneğin kabakulak nedeniyle orşit olan kişilerde testis atrofisi görülebilir. Testis iltihabının diğer olası komplikasyonları şunlardır:

• Kısırlık
• Hidrosel
• Kronik epididimit
• Testis enfarktüsü (testis dokusunun ölümü)
• Skrotum derisinde fistül
• Skrotal apse

Orşit Hastalığının Önüne Geçmek İçin Neler Yapılabilir?

Orşit hastalığı her zaman önlenebilir bir durum değildir. Özellikle doğuştan gelen idrar yolu problemleri olan hastalarda orşit önlenemeyebilir. Diğer yandan belirli viral orşit türlerine karşı korunma da mümkündür. Örneğin kabakulak, bu hastalığın yaygın nedenleri arasında olduğundan bunun önüne geçmek için kabakulak aşısı olunmalıdır. İyi huylu prostat büyümesi ve üretral darlık teşhisi konulması durumunda bunların tedavisinin uygulanması da orşiti önlemeye katkıda bulunabilir.

Testis iltihabı cinsel yolla bulaşan hastalıklar nedeniyle de görülebildiğinden dolayı bu konuda da bazı önlemler alınabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların riskini azaltmak için güvenli cinsel ilişki tercih edilmelidir. Güvenli cinsel ilişki, bakteriyel orşit hastalığının önüne geçmeye yardımcı olabilir. Prezervatif kullanmak, cinsel partnerin herhangi bir hastalığı olup olmadığını bilmek ve cinsel partner sayısını sınırlamak testis iltihabı riskini azaltır.