Üreteropelvik darlık, böbrekteki idrarın mesaneye ulaşamadığı durumlarda görülen bir rahatsızlıktır. İdrar, böbrek toplayıcı sistemi ile üreterein birleştiği noktada görülen darlık veya tıkanıklık nedeniyle, kanaldan geçerek mesaneye ulaşamaz.
İdrarda ve böbreklerde görülen bir takım değişikliklerle kendini gösteren hastalığın tedavisi vakit kaybetmeden yapılmalıdır. Karında şişlik, kasık bölgesinde şiddetli ağrı, idrar renginde değişiklik gibi belirtiler üreteropelvik darlığa işaret edebilir. Bu belirtilerden bir veya birkaçını taşıyan kişilerin hastalığın teşhisi ve tedavisi için hastanelerin üroloji bölümüne başvurması gerekir. Üreteropelvik darlık belirtilerinin bebek veya çocuklarda görüldüğü durumlarda ise vakit kaybetmeden üroloj, çocuk cerrahisi ve çocuk nefrolojisi bölümlerine başvurulmalıdır.
Üreteropelvik Darlık (UP Darlık) Nedir?
Çevresel faktörler ve tükettiğimiz besinlerden gelen istenmeyen maddeler her gün böbreklerde birikir. Hayatsal fonksiyonların devam ettirilmesi için gerekli olan su sayesinde, böbrekler bu zararlı maddeleri süzer. Kandaki istenmeyen maddelerin böbreklerde süzülmesi sonucu da idrar oluşur. İdrar, mesaneye (idrar torbasına) ulaşmak için üreter olarak adlandırılan bir kanalın içinden geçer ve dışarı atılana kadar mesanede birikir.
İdrarın böbreklerden mesaneye ulaşmasında bazı sorunlara bağlı olarak birtakım aksaklıklar gözlemlenebilir. Bu sorunların başında UP (üreteropelvik) darlık olarak adlandırılan rahatsızlık gelir. Bu rahatsızlıkta, idrar böbreklerden mesaneye giderken üreter kanalından geçemez. Bu durumun da üreter kanalının üst birleşim noktası olan üreteropelvik bileşkede oluşan darlık veya tıkanıklıktan kaynaklandığı söylenebilir.
Normal şartlarda dışarı atılana kadar idrar torbasında birikmesi gereken idrar, kanal tıkanıklığı sebebiyle böbreklerden çıkamadığı için böbreklerde toplanmaya başlar. UP darlık olarak adlandırılan bu rahatsızlık, daha çok doğuştan gelen bir sağlık problemi olsa da bu durum, bazı çevresel faktörlere bağlı olarak da gelişebilir.
UP (Üreteropelvik) Darlık Nedenleri Nelerdir?
Üreteropelvik darlık, genellikle doğuştan gelen bir sağlık sorunudur. Bu rahatsızlık, sebebi bilinmeyen bir şekilde anne karnındaki bebeklerde oluşabilir. Hastalığın doğumdan sonra ya da ilerleyen bir dönemde de görülmesi mümkündür. Çevresel faktörlere bağlı olarak görülen UP darlık rahatsızlığının nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Böbreklerin alt kısmında oluşan taş birikimine bağlı olarak üreter kanalda görülen tıkanıklık
- Böbrek aksesuar damarların üreter kanala baskı yapması
- İdrarı mesaneye ulaştıran üreter kanalın böbreğe bağlanması gereken yerden değil de daha yukarı bir bölgeden bağlanması ve buna bağlı olarak idrarın böbrekten atılamaması
- Böbrek ameliyatı olan kişilerde ameliyat sonrası dönemde oluşabilecek kanal tıkanıklığı
- Böbrek enfeksiyonları
Üreter kanalındaki idrarın mesaneye geçmesini engelleyen sorunlar, kişilerde ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Bu nedenle, üreteropelvik darlık belirtilerinin tespit edilmesi, hastalığın teşhisi ve tedavisi için büyük önem taşır.
UP (Üreteropelvik) Darlık Belirtileri Nelerdir?
UP darlık, daha çok erkek bebeklerde görülen ve doğuştan gelen bir rahatsızlıktır. İdrar kanalının tıkanıklığına bağlı olarak görülen sorunlar, bebek anne karnındayken tespit edilebilir. Hamilelikte yapılan rutin kontroller sırasında ultrason aracılığıyla UP belirtileri gözlemlenebilir. Anne karnındaki bebeğin gelişim sürecinin normal seyrinden daha yavaş ilerlemesi ve böbrek büyümesi üreteropelvik darlık belirtileri arasında sayılabilir.
UP darlık her zaman doğuştan gelen yapısal sorunlardan kaynaklanmaz. Doğum sonrasında ya da daha sonraki dönemlerde çeşitli etkenlere bağlı olarak görülebilir.
Daha sonraki dönemlerde görülen UP darlık rahatsızlığının belirtileri şu şekildedir:
- İdrarın böbreklerden çıkamadığı ya da çok az bir miktarda çıkabildiği durumlarda böbreklerde birikme görülür. Biriken bu idrar zamanla böbreklere baskı yapar ve bu durum da böbreklerde şişmeye neden olabilir. Böbrek şişmesi, en yaygın UP darlık belirtileri arasında yer alır.
- Bazı vakalarda, dışarıdan belli olan karın şişliği de gözlemlenebilir. Bu durum, hastalığın ilerlediğini gösterir.
- Üreter kanalının normalden daha dar olması sonucu böbreklere yaptığı basınç ağrılara neden olabilir. Özellikle kasıklarda görülen şiddetli ağrı yaygın UP darlık belirtileri arasında yer alır.
- Kanın idrara karışması, idrar renginde görülen değişiklikler, iltihaplanmalar ve buna bağlı oluşan enfeksiyonel hastalıklar da UP darlık belirtileri arasında sayılabilir.
Bu belirtilerden bir veya birkaçının aynı anda görüldüğü kişilerin vakit kaybetmeden uzman bir doktora başvurarak kesin tanı için çeşitli tetkikler yaptırması gerekir.
UP (Üreteropelvik) Darlık Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Üreteropelvik darlık, tek bir böbrekte görülebileceği gibi her iki böbrekte de ortaya çıkabilir. Bu sorun doğuştan gelen bir anomaliyse ultrason aracılığıyla anne karnında tespit edilebilir.
Ancak, bazı durumlarda, bebekte bulunan UP darlık sorunu anne karnında tespit edilemeyebilir. Bu durumda, bebek doğduktan hemen sonra ya da ilerleyen yaşlarda karşılaşılan idrar ve böbrek sorunları, UP darlık sorununa işaret edebilir. UP darlık tanısında kullanılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Ultrason sayesinde, böbrek fonksiyonlarının ne durumda olduğu tespit edilebilir.
- Damar yoluyla vücuda girilerek bir cihaz yardımıyla böbreklerin görüntülemesi sağlanabilir.
- Ayrıca, UP darlık tanısında çeşitli kan ve idrar tahlilleri de istenebilir.
UP darlık teşhisi konulan hastanın durumuna göre bir tedavi planı oluşturulur. Tedavi için genellikle cerrahi yöntemler tercih edilir.
UP (Üreteropelvik) Darlık Tedavisi
Üreteroplevik darlık, tedavisi bulunan bir hastalıktır. Burada önemli olan nokta hastaların rutin takibinin yapılması ve buna uygun bir tedavi planının belirlenmesidir. Çoğunlukla belirtilerin hafif seyrettiği söylenebilir. Bu vakalarda hastanın rutin takibinin yapılması yeterli olacaktır. Bu rutin takip süresince hastanın belirli aralıklarla ultrason, kan ve idrar tahlili gibi çeşitli tetkikleri yaptırması gerekir. Tıkanıklık veya darlık tamamen geçene kadar bu rutin takip süreci devam eder. Bazı durumlarda belirtilerin kendiliğinden geçtiği görülür. Bazı durumlarda ise ilaç tedavisi yeterli olacaktır.
Böbreklerde ve karında şişlik, kanlı idrar, şiddetli ağrılar, idrar enfeksiyonu gibi UP darlık belirtileri bazı hastalarda çok ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Belirtilerin şiddetli şekilde seyrettiği hastaların vakit kaybetmeden doktora gitmesi büyük önem taşır. Bu durumda, hastalığın seyrine ve hastanın yaşına göre genellikle cerrahi yöntemlere başvurulur.
UP darlık ameliyatının kullanılan yönteme göre ikiye ayrıldığı söylenebilir. İlk yöntem, halk arasında açık ameliyat olarak bilinen ve vücutta geniş bir kesi açılarak gerçekleştirilen ameliyattır. Bu ameliyat, üreter kanalda tıkanıklık veya darlığa sebep olan unsurları ortadan kaldırmaya yöneliktir. Yaklaşık olarak 10 cm’lik bir kesi aracılığıyla idrarın mesaneye ulaşmasını engelleyen bölüm, kanalın diğer bölümlerinden ayrılır. Daha sonrasında darlık sorununun görülmediği kısımlar birbirine bağlanır. Bu ameliyatta darlığa sebep olan kısım vücuttan alınır.
Üreteropelvik darlık tedavisinde kullanılan ikinci cerrahi yöntem ise kapalı ameliyat yöntemidir. Bu cerrahi yöntemde, geniş kesilere ihtiyaç duyulmadan açılan küçük boşluklarla ameliyat gerçekleştirilebilir. Kanalda darlığa sebep olan bölgenin çıkarılması için küçük bir kamera aracılığıyla üreter kanalın görüntülenmesi sağlanır. Laparoskopik cerrahi olarak da adlandırılan bu yöntemde temel amaç, açık ameliyatta olduğu gibi, üreter kanalda darlığa sebep olan bölgenin çıkarılmasıdır.
Günümüzde ameliyat sonrası iyileşme süreci göz önünde bulundurulduğunda daha çok kapalı ameliyat yönteminin tercih edildiği söylenebilir.
UP Darlık Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci
Kapalı ameliyatlarda kullanılan ve ileri teknolojiyle üretilen robotik cihazlar, bu yöntemde başarı oranını artıran önemli bir faktördür. Başarı oranı açık ameliyatın tercih edildiği vakalarda da yüksek olmakla birlikte, iki yöntem arasında hastanın iyileşme süreci açısından ciddi farklılıklar bulunur. Kapalı ameliyatın tercih edildiği vakalarda hastanede kalma süresinin daha az olduğu ve ameliyat sonrasında hastada daha az ağrı gözlemlendiği söylenebilir.
Ameliyat süresi, hastalığın durumuna ve darlığın derecesine bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu süre, genellikle yaklaşık olarak 2-3 saattir. Ameliyat sonrasında hasta takibinin ve gerekli kontrollerin yapılabilmesi için hastanın 1-2 gün hastanede gözlem altında tutulması gerekir. Ameliyat sonrasında iyileşme sürecinin oldukça kısa olduğu ve hastanın 2-3 gün içerisinde normal hayatına dönebileceği söylenebilir. Üreter kanalda tıkanıklık veya darlığa neden olan kısım vücuttan alındığı için bu rahatsızlığın ilerleyen dönemlerde tekrar görülmesi söz konusu değildir.
