Topuk dikeni neden olur? Topuk dikeni nasıl geçer?
Topuk dikeni, topuk kemiğinin alt tarafında kemiksi bir çıkıntıya neden olan kalsiyum birikimidir. Topuk dikeni genellikle ayaktaki bağ ve tendonların tekrarlayan stres ve zorlanmasına tepki olarak gelişir. Ayrıca, bu yapıların aşırı gerilmesi ve tekrarlayan yırtılmalarından da kaynaklanabilir. Topuk dikenleri genellikle ağrısız olsa da topuk ağrısına neden olabilir. Genellikle, ayağın alt kısmı boyunca uzanan ve topuk kemiğini ayak tabanına bağlayan fibröz bağ dokusu bandının (plantar fasya) ağrılı iltihabı olan plantar fasiit ile ilişkilidir.
Topuk dikeni neden olur?
Topuk dikeni, topuk kemiği olarak bilinen kalkaneal kemikte uzun süre aşırı kalsiyum birikmesi sonucu kemiksi bir çıkıntının oluşmasıdır. Bu çıkıntılar, topuğun arkasında, altında veya ayak tabanının altında meydana gelebilir. Topuk dikeni zamanla gelişir ve sert yüzeylerde koşma ve tempolu yürüyüş gibi belirli aktivitelerin aşırı yapılmasından kaynaklanır.
Topuk dikeni oluşmasına neden olabilecek diğer risk faktörleri şunlardır:
- Topuk kemiği, bağlar ve topuğa yakın sinirler üzerinde aşırı stres oluşturan yürüme anormallikleri
- Düz tabanlık veya yüksek kemerli ayaklar
- Özellikle sert yüzeylerde koşmak veya tempolu yürüyüş yapmak
- Destekleyici olmayan veya aşınmış ayakkabılar giymek, fasya üzerinde daha fazla strese neden olur
- Aşırı vücut ağırlığı
- Aşırı kullanıma yol açabilen kas dengesizlikleri ve işlev bozuklukları
- Çok sık yıpranmış ayakkabı veya terlik giymek.
- Tüm gün ayakta olmak
- Plantar fasiit, artrit ve diyabet gibi tıbbi durumlar.
Topuk dikeni nasıl geçer?
Topuk dikeni, yalnızca ağrı ve rahatsızlığa neden oluyorsa tedavi gerektirir. Çoğu durumda, evde uygulanabilecek çözümler topuk dikeniyle ilişkili ağrıyı hafifletmek için yeterlidir. Tedavinin amacı, semptomları iyileştirmek ve iltihabı azaltmaktır.
Evde uygulanabilecek tedaviler
Doktorunuz topuk dikeninizi evde tedavi etmek için aşağıdaki tedavi yöntemlerini denemenizi önerebilir:
- Dinlenin veya ayakta durmanızı gerektiren aktivitelere ara verin
- İltihabı azaltmak için topuklarınıza her seferinde 20 dakikaya kadar buz torbası uygulayın.
- Ağrı kesici olarak ibuprofen veya naproksen gibi reçetesiz satılan steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) kullanın
- Esnekliği artırmak ve topuklarınızdaki stresi azaltmak için plantar fasya ve baldır kaslarınızı esnetin
- Ayak kemerini iyi destekleyen ayakkabılar seçin veya ayaklarınıza ekstra yastıklama sağlamak için ortez kullanın
Tıbbi tedaviler
Evde uygulanan tedaviler etkili olmadığında ve belirtiler dokuz aydan uzun sürdüğünde, doktorunuz aşağıdaki tedavilerden bir veya birkaçını önerebilir:
- Topuklarınıza kortizon enjeksiyonları yapılarak ağrı ve iltihaplanma azaltılabilir
- Ayaklarınızdaki hareketi sınırlamak için alçı veya yürüyüş botu
- Bağlar ve tendonlar gibi hasarlı dokulara yüksek enerjili şok dalgaları göndererek iyileşmeyi ve doku onarımını teşvik eden ekstrakorporeal şok dalgası tedavisi (ESWT)
- Topuğunuzdaki hasarlı dokulara iltihabı azaltmak için yüksek frekanslı, yüksek sıcaklıkta elektrik akımı uygulayan radyofrekans ablasyon (RFA)
Ameliyat
Kalkaneal mahmuz eksizyonu, topuk dikenini çıkaran cerrahi bir işlemdir. Doktorlar genellikle yalnızca semptomlarınız aşırı derecede şiddetliyse, diğer tedaviler işe yaramadıysa ve dokuz ay veya daha uzun süredir devam eden ağrılarınız varsa ameliyat önerecektir.
Topuk dikeni en çok kimlerde görülür?
Topuk dikeni, genellikle topuğun arkasında veya alt kısmında bulunan ve çevre dokulara yerleşerek ağrıya neden olan belirli bir kemik dikeni türüdür ve bazı kişiler bu hastalığa diğerlerinden daha yatkındır. Bunlar:
Yoğun fiziksel aktivite
Koşma, zıplama, dans etme ve yüksek etkili sporlar gibi ayaklarınıza ekstra yük bindiren fiziksel aktiviteler topuklarınıza baskı yapabilir.
Meslek
Hemşirelik ve öğretmenlik gibi sert yüzeylerde uzun süre ayakta durmayı gerektiren bir işte çalışmak ayaklarınızda uzun süreli strese neden olur.
Obezite
Aşırı vücut ağırlığı ayaklarınıza ekstra yük bindirerek bağlarda ve tendonlarda mikro yırtılmalara neden olabilir.
Ayakkabılar
Ayağınıza tam oturmayan veya kemer desteği ya da topuk yastıklaması az olan ayakkabılar (örneğin yüksek topuklu ayakkabılar) giymek semptomları kötüleştirebilir.
Ayak yapısı
Düz taban veya yüksek kemerlere sahip olmak da topuk dikeni riskini artırabilir.
Yaş
Topuk dikeni çoğunlukla orta yaşlı ve ileri yaştaki yetişkinleri etkiler.
Altta yatan durumlar
Romatoid artrit, ankilozan spondilit ve spondiloartrit (omurga ve eklem iltihabı), osteoartrit ve Reiter hastalığı (enfeksiyondan kaynaklanan) dâhil olmak üzere bazı artrit tipleri topuk dikeniyle birlikte görülebilir.
Topuk dikeninin tanısı nasıl konur?
Oldukça yaygın bir rahatsızlık olmasına rağmen, topuk dikeni nedeniyle herkes ağrı hissetmez; vakaların çoğu, diğer ayak sorunları için istenen röntgen testleri sırasında tesadüfen keşfedilir. Ancak, topuk dikeni nedeniyle hissedilen ağrı şiddetli olabilir ve günlük normal aktiviteleri engelleyebilir. Topuk dikeni teşhisini doğrulamak veya semptomlarınızın nedenini ve tedavisini öğrenmek için, ilk konsültasyon için bir ortopedi uzmanına başvurmanız gerekir. Doktorunuz, herhangi bir risk faktörünüz olup olmadığını belirleyebilmek için ağrı geçmişinizi, tıbbi ve mesleki geçmişinizi soracaktır. Doktorunuz daha sonra ayaklarınızı muayene edecek, hassasiyet, kızarıklık veya şişlik olup olmadığını kontrol edecek, ayrıca herhangi bir deformite veya yapısal sorun olup olmadığını kontrol edecek ve yürüyüşünüzü gözlemlemek için yürümenizi veya vücut ağırlığınızı nasıl taşıdığınızı görmek için tek ayak üzerinde durmanızı isteyecektir.
Doktorunuz kemik çıkıntısını hissedebilir veya görebilir, ancak topuk dikenlerinin görünür olması yaygın bir durum değildir, bu nedenle muhtemelen topuk dikeni tanısını doğrulamak ve semptomlarınızın arkasında başka bir sorunun olmadığından emin olmak için bir röntgen isteyecektir.
Topuk dikeninin tedavisi nasıl uygulanır?
Topuk dikenleri, plantar fasiitle aynı şekilde tedavi edilir. Çünkü topuk dikenine bağlı olduğu düşünülen topuk ağrısı aslında plantar fasiitten kaynaklanır. Plantar fasiit semptomlarını tedavi etmek, topuk dikeniyle ilişkili ağrıyı hafifletebilir. Bunun için uygulanan tedavi yöntemleri şunlardır:
Topuğu dinlendirmek
Koşu veya tempolu yürüyüş gibi aktivitelerde, mola vermek topuk ağrısını hafifletebilir.
Soğuk kompres veya buz uygulamak
Ayağın altına "buz" uygulamak topuk ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Reçetesiz ağrı kesiciler
Topuk ağrısı, asetaminofen, ibuprofen veya naproksen gibi reçetesiz satılan ilaçlarla tedaviye yanıt verebilir.
Kortikosteroidler
Bu anti-enflamatuarlar, iltihabı ve ağrıyı hızla azaltmak için doktor tarafından enjekte edilir.
Destekleyici ayakkabılar ve ortezler
Ayağın tabanını yastıklayarak kemerleri destekleyen ve plantar fasyayı koruyan ayakkabılar veya ayakkabı tabanlıkları kullanmak ayakta dururken ve yürürken oluşan ağrıyı azaltabilir.
Fizik tedavi
- Fizyoterapi, ayak kaslarını güçlendirmeye ve uzun vadede ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.
- Topuk dikeni plantar fasiit ameliyatının bir parçası olarak alınabilir, ancak doktorlar topuk dikenini çıkarmak için nadiren ameliyat seçeneğini kullanırlar.
Topuk dikeninin iyileşmesi ne kadar sürer?
Konservatif tedavilerle topuk dikenlerinin iyileşme oranı yüksek olduğundan genellikle ameliyata gerek duyulmaz. Genel sağlık durumlarına, yaşlarına ve aktivite düzeylerine bağlı olarak hastaların genellikle 2-6 hafta içinde tamamen iyileştikleri görülmektedir.
Topuk dikeni önlenebilir mi?
Topuk dikenini önlemek için, darbe emici tabanlı, sert tabanlı ve topuk desteği destekleyici ayakkabılar giymek, her fiziksel aktivite için uygun ayakkabı seçmek, her aktiviteden önce ısınma ve esneme egzersizleri yapmak ve aktiviteler sırasında hızınızı ayarlamak gerekir.
Topuk ve tabanları aşırı aşınmış ayakkabılar giymekten kaçının. Aşırı kiloluysanız, kilo vermek topuk dikenini önlemeye de yardımcı olabilir. Ayaklarınızda oluşan dikey baskıyı hafifletmek için uzun süre ayakta kaldığınızda mutlaka mola verin.
Topuk dikeni ağrısı kendiliğinden geçer mi?
Topuk dikeni oluştuktan sonra kalıcıdır. Topuk dikenini gidermenin tek yolu ameliyattır. Topuk dikeni genellikle ağrılı olmadığı için, topuk dikenine neden olan rahatsızlığı tedavi etmek topuk ağrısını hafifletmeye yardımcı olur.
