Hipersomnia (Sürekli uyuma isteği) nasıl tedavi edilir?

Hipersomni, gündüzleri aşırı uyku hali veya uzun süreli gece uykusudur. Geceleri normal uykudayken bile kendinizi yorgun hissettiğinizde ortaya çıkan bir durumdur. Hipersomnisi olan kişiler ayrıca, uyandıklarında sersemlik ve yönelim bozukluğu hali olan uyku ataleti de yaşayabilirler. Hipersomni ile başa çıkmak, aşırı gündüz uykululuğunu yönetmek ve genel yaşam kalitesini iyileştirmek için tıbbi tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri ve başa çıkma stratejilerinin bir kombinasyonunu içerir.

Hipersomnia (Sürekli uyuma isteği) nedir?

Hipersomni, aşırı uyku hali anlamına gelir. ipersomnisi olan kişi sık sık uyku ihtiyacı hisseder ve nadiren tam olarak dinlenmiş hisseder. Bu bozukluk, kişinin normalden daha hızlı uykuya dalmasına ve günlük işlevlerinde sorunlara yol açar. Uyku-uyanıklık döngüsünü etkileyebilecek ve hipersomniye katkıda bulunabilecek çeşitli faktörler şunlardır:

• Tümör, felç, ameliyat, radyasyon veya kafa travmasının etkilerine bağlı beyin hasarı
• Kortikosteroidler veya ağrı kesiciler gibi ilaçlar
• Hormon değişiklikleri
• Alkol veya uyuşturucu kullanımı
• Uykusuzluk veya uyku apnesi gibi uyku bozuklukları

Hipersomninin belirtileri şunlardır:

• Gün içinde çok uykulu olmak (aşırı gündüz uyku hali)
• Uyanmakta veya uyanık kalmakta sorun yaşıyorsanız
• Uyandıktan sonra sersemlik veya kafa karışıklığı hissi
• Geceleri daha uzun uyumak veya gün içinde daha fazla şekerleme yapmak
• Uykudan sonra dinlenmemiş hissetmek
• Düşünme veya konsantre olma konusunda sorun yaşamak (“beyin sisi”)
• Enerjinizin düşük veya uyuşuk hissetmeniz
• Görevleri yerine getirmede veya okulda ya da işte devam etmekte sorun yaşamak

Hipersomnia çeşitleri nelerdir?

Nedenlerine göre hipersomniyi iki türe ayırmak mümkündür:

Birincil hipersomni

Primer uykusuzluğun başka bir tıbbi nedeni yoktur. İdiyopatik bir durumdur ve nedeni bulunamaz.

İkincil hipersomni

Bu durum, aşağıdakileri içeren durumlardan kaynaklanır:

• Obstrüktif uyku apnesi (uyku sırasında nefes almanın durması ve horlama ile sonuçlanması )
• Kronik böbrek hastalığı(KBH)
• Parkinsonizm
• Baş yaralanması
• Hipotiroidizm (düşük tiroid hormonu seviyeleri)
• Depresyon
• Kalp sorunları
• Huzursuz bacak sendromu (bacakları sürekli hareket ettirme konusunda kontrol edilemeyen bir dürtü)
• Narkolepsi (aşırı gündüz uyku hali ve ani uyku atakları)
• Bipolar bozukluk (aşırı yükseklerden aşırı düşüklere kadar değişen ruh hali değişimleri)

Hipersomnia nasıl teşhis edilir?

Hipersomnia teşhisi kişinin tıbbi geçmişi ve fizik muayeneye göre belirlenir. Kan sayımları, hormonlar ve organ fonksiyonlarındaki değişiklikleri tespit etmek için kan testleri yapılabilir. İlaçların incelenmesi, uyku halinin hastanın kullandığı bazı ilaçların yan etkisi olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.

Hipersomnia tedavisi nasıldır?

Hipersomni tedavisinde armodafinil, modafinil, metilfenidat veya dekstroamfetamin hipersomni için en sık kullanılan ilaçlardır.  Ayrıca amitriptilin, klomipramin ve doksepin gibi birçok antidepresan ilaçlar da kullanılabilir.

İlaçların yanı sıra kişinin düzenli bir uyku düzenine de dikkat etmemesi önemlidir. Bunlara ek olarak uyku apneniz varsa doktorunuz, uyku sırasında hava yollarınızı açık tutan bir burun cihazı olan CPAP cihazını kullanmanızı önerebilir.

Hipersomni tanısını doğrulamak için kullanılan tanı testlerinden bazıları şunlardır: 

Polisomnografi (Uyku Çalışması)

Bu gecelik test, uyku kalitesini değerlendirmek ve herhangi bir uyku bozukluğunu tespit etmek için beyin dalgalarını, oksijen seviyelerini, kalp atış hızını ve nefes almayı kaydeder.

Çoklu Uyku Gecikme Testi (MSLT)

Bu test, kişinin gün içinde sessiz bir ortamda ne kadar çabuk uykuya daldığını ölçer ve gündüz uyku halinin şiddetini belirlemeye yardımcı olur.

Aktigrafi

Uyku düzenini zaman içinde takip ederek uyku kalitesi ve süresi hakkında bilgi sağlayan, bileğe takılan bir cihaz.

Hipersomnia tedavi edilmezse ne olur?

Tedavi edilmediği takdirde hipersomnia, kişinin günlük yaşamını etkileyebilir ve aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli komplikasyonlara yol açabilir:

İşlevsellikte bozulma

Konsantre olma ve günlük görevleri yerine getirmede zorluk, iş ve akademik performansı etkileyebilir.

Kaza riskinin artması

Gündüz aşırı uyku hali, özellikle araç kullanırken veya makine kullanırken kazalara yol açabilir.

Ruh sağlığı sorunları

Kronik uyku hali, kaygıya, depresyona ve diğer ruh sağlığı bozukluklarına yol açabilir.

Tedavi edilmeyen bu durumun uzun vadeli komplikasyonları arasında hareketsiz yaşam tarzı ve kötü uyku kalitesi nedeniyle obezite, kalp-damar hastalıkları ve diyabet gibi kronik sağlık sorunları da yer alabilir.

Hipersomnia psikolojik mi?

Hipersomnisi olan hastaların büyük bir kısmında duygudurum bozuklukları, depresyon, psikoz ve dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu dâhil olmak üzere psikiyatrik komorbiditeler görülür.

Sürekli yatma isteği nasıl geçer?

Hipersomninizden kurtulmak için bazı yaşam tarzı değişiklikleri işe yarayabilir. Bunun için denemeniz gereken bazı yöntemler şunlar olabilir:

• Düzenli bir uyku düzenini korumaya çalışın
• Sessiz, serin ve rahat bir odada uyuyun
• Gece geç saatlere kadar uyanık kalmayın
• Alkol alımını sınırlayın
• Gece yatmadan 4-5 saat önce kafein almayın
• Doktorunuza uyuşukluğa neden olabilecek herhangi bir ilaç kullanıp kullanmadığınızı ve uyuşukluk yapmayan bir ilaca geçip geçemeyeceğinizi sorun
• Yukarıdaki yöntemlerin işe yaramaması durumunda, doktorunuzdan veya bir uyku uzmanından randevu almalısınız.

Hipersomnia ile narkolepsi farkı nedir?

Hipersomni gündüzleri aşırı uyku hali ile karakterize edilirken, narkolepsi ani uyku atakları ve katapleksi (kas kontrolünün kaybı) gibi ek semptomlar içerir.