Kemoterapi
Kanserde temel olarak hangi tedaviler uygulanır?
Kanserde ana tedavilerimiz, cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi. Genellikle kanserin ilk teşhisi konduktan sonra hastalığın yaygınlığının tespiti gerekir. Ardından, tedavi planlamasına geçilir ve uygun tedavi seçilir. Kemoterapi, hastalığın tamamen iyileştirilmesi amacıyla verilmekte, bazen ise ileri evre hastalarda, hastalığın etkisinin ve yan etkilerinin azaltılması, hastanın rahatlatılması amacıyla kullanılır.
Kemoterapide tam olarak ne yapılır?
Kemoterapi, damar yoluyla verilen ilaçlarla kanser tümörünü yok etmeye yönelik bir tedavidir. Yaklaşık 30 ilacımız var. Bunlar hedef dokulardaki tümörlerin öldürülmesini ve en azından zayıflatılmasını sağlayarak tedaviye katkıda bulunur. Damardan verileni var, beyin omurilik sıvısına verileni var, karın zarı içerisine verileni var. Pratikte yüzde 99 oranda kullandığımız, damar içine verilenidir.
Kemoterapinin yan etkileri, bu ilaçların vücudun sağlıklı hücrelerini de öldürmesinden mi kaynaklanıyor?
Evet. Fakat son günlerde, harika ilaçlar dediğimiz ilaçlar geliştirilene kadar, bizim günlük uygulamalarda kullandığımız ilaçların dokuları seçme gibi bir durumu yoktu.
Bu harika ilaçlar ne sağlıyor?
Tümör yüzeylerindeki yüzey belirteçleri sayesinde kanser hücresini tanıyorlar. Yani, biz kemoterapi ilacına hangi hücreleri yok etmesi gerektiğini söyleyebiliyoruz.
Yeni ilaçların sağlıklı hücreleri öldürmeme oranı nedir?
Tedavinin başarısı, her koşulda hastalığın evresine bağlı. Hastalık ne kadar erken yakalanırsa tedavi şansı, o kadar yüksektir. Yeni ilaçlarda, diğer tedavilerle karşılaştırıldığı zaman, çok ciddi bir yan etki azlığı söz konusu.
Kemoterapinin en belirgin yan etkileri nedir?
Kemoterapi, vücutta, en çok, hızlı bölünen hücreleri etkiler. Vücudun en hızlı bölünen hücreleri ise kan hücreleri, saç folikül hücreleri ve mide-bağırsak sistemindeki hücrelerdir. Bunların üçünü topladığımız zaman da, kemoterapinin ana yan etkileri ortaya çıkmakta. Kan hücrelerinin düşmesine bağlı enfeksiyon ve kansızlık. Saç dökülmesi. Mide-bağırsak sisteminde ise, bulantı, kusma ve ağız içi yaralar gibi etkiler ortaya çıkmakta.
"Saçlar geri gelir"
Kemoterapi gören bir hastanın, “Ya saçlarım geri gelmezse” diye endişe etmesine gerek var mı?
Hayır, kesinlikle yok. Saçlar tedavi bitiminde, bir iki ay sonrasında, düz olan saçlar biraz daha kıvırcık bir şekilde, hatta bazı hastalarda daha gür bir şekilde geri gelir.
Kemoterapi gören bir hastanın, yan etkiler konusunda yapması ve yapmaması gereken neler var?
Özellikle meme kanserinde, koruyucu amaçlı tedavi alanlarda, buz şapkası ve turnike uygulaması gibi ilave tedaviler uygulanabilir. Bunlarla saç dökülmesi önlenerek hastanın yaşamsal konforu sağlanır. “Bunun oranı nedir?” dediğiniz zaman, kullanılan ilaçlara ve dozuna bağlı olarak, yüzde 70 ile yüzde 90 arasında saçların dökülmeme durumu olabilir. Bunun dışında, hastaların duygusal olumsuzlukları önleyebilmek için basit öneriler var. Kemoterapiye başlamadan önce saçlarını kısaltıp uygun bir peruk, bandana veya şapka alabilirler. Onun dışında, saç temizleme konusunda bazı hijyenik durumları gözden geçirmeleri gerekebilir. Proteinli bir şampuan kullanıp bir saç kremiyle saçlarını durulaması faydalı olur. Sıcak fön ve saç düzleştirici kullanmaması gerekir. Ayrıca saç boyası ve saç spreyinden de uzak durmaları gerekiyor. Özellikle yaz aylarında güneş ışınlarının güçlü olduğu zamanlarda, kafa derisi kemoterapi alan hastalarda daha hassas olduğundan, güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde dışarıya çıkmaması, çıktığı zamanlarda da başını güneş ışınlarından koruması gerekiyor.
Kemoterapinin Yan Etkileri Nasıl Azaltılır?
- Eller sık sık antibakteriyel sabunla yıkanmalı.
- Bulaşıcı hastalığı olanlardan uzak durulmalı.
- Sebze ve meyve çiğ tüketilmemeli.
- Her gün duş alınmalı, cilt temizlenmeli.
- Yaşam ortamında ev bitkisi ve hayvan bulundurulmamalı.
- Günlük aktiviteler kısıtlanmalı.
- İyi ve dengeli beslenilmeli.
- Doktora danışmadan aspirin alınmamalı.
- Alkol tüketilmemeli.
- Tıraş olurken tıraş makinesi kullanılmalı.
