Çene Tümörleri ve Kistleri

Çene Tümörleri ve Kistleri



Tümör ve kist gibi anormal çene kitleleri genellikle yavaş büyür ve ağrısızdır. Kemiğin kademeli olarak tahrip olmasına, çenenin genişlemesine ve zayıflamasına neden olur. Kitle, zamanla dişlerin yerinden çıkmasına neden olabilir. Bazı çene kitleleri ise hızlı büyüyerek ağrı ve şişlik gibi semptomlar yaratabilir. Çenedeki sinirlerin sıkışması nedeniyle dudaklarda, diş etlerinde ya da dişlerde uyuşma görülebilir.

Çene Tümörleri ve Kistleri Nedir?

Çene tümörleri ve kistler; ağız ve yüzdeki yumuşak dokularda ya da çene kemiğinde gelişen lezyonlardır. Çenede ortaya çıkabilen odontojenik tümörler ise diş gelişimi ile ilişkili epitel veya ektomezenşim kalıntılarından kaynaklanan bir grup lezyondur. Diş kaynaklı çeneyi etkileyen bir büyüme veya kist için kullanılan tıbbi bir terimdir.

Ağızda ve çenede meydana gelebilecek üç tür oluşum bulunur. Kistler, vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilen ve içinde sıvı veya katı materyaller bulunan şişliklerdir. Çoğu çene kisti, başlangıçta dişlerin gelişiminde rol oynayan hücreler nedeniyle ortaya çıkar. Bu hücreler normalde aktif olmasa da uyarıldığında bir kist oluşturmak için büyüyebilir. Sıvı, kist içinde toplandıkça şişlik yavaş yavaş genişler ve çene kemiğine zarar verir.

İyi huylu tümörler, kanserli olmayan tümörlerdir. Çene kemiği içinde anormal bir doku büyümesidir. Bir bölgedeki hücre sayısındaki artıştan kaynaklanır ve bu da genişlemeye neden olur. Dişlerin oluşumunda rol oynayan hücrelerden kaynaklanabilir. Bazı iyi huylu tümörler kemik, kıkırdak ya da diğer dokuları oluşturan hücrelerden oluşabilir. Ağız ve çene içindeki tümörlerin çoğu iyi huylu olsa da uygun şekilde tedavi edilmediği takdirde çene yapısına zarar verebilir.

Kötü huylu tümörler ise kontrolsüz bir şekilde çoğalan, vücudun diğer bölgelerine yayılan ve düzensiz şekilli hücrelerden tümörlerdir. Çene kemiğinden komşu dokulara yayılan anormal bir büyümedir. Genellikle diş etlerinden ya da ağız mukozasından gelen kanser, çene kemiğine yayıldığında ortaya çıkar. Odontojenik tümörler oldukça nadir görülen lezyonlardır.

Kanserli odontojenik tümör türleri aşağıdaki gibidir:

  • Nadir görülen agresif bir tümör olan ameloblastik karsinom
  • Kemikte ortaya çıkan ve nadir bir skuamöz hücreli karsinom olan primer intraosseöz karsinom
  • Kemikte ortaya çıkan ve nadir bir primer intraosseöz karsinom olan sklerozan odontojenik karsinom
  • Dişi oluşturan dokulardan kaynaklanan berrak hücreli odontojenik karsinom
  • Bir odontojenik epitelyal tümör olan hayalet hücreli odontojenik karsinom
  • Epitel içeren bağ dokusu tümörlerinden oluşan odontojenik sarkomlar
  • Odontojenik karsinosarkom

Bu kötü huylu tümörlerin çoğu ağzın arkasında, alt çenedeki azı dişlerinin yakınında büyür. Bazıları üst çeneyi de etkiler.

Çene Tümörleri ve Kistleri Neden Olur?

Genellikle çene tümörleri ve kistlerinin nedeni belli değildir. Bununla birlikte bazıları gen değişiklikleri, mutasyonlar ya da genetik sendromlarla ilişkilidir. Odontojenik çene tümörleri ve kistleri, diş gelişimini destekleyen bazı dokular ve hücreler nedeniyle meydana gelebilir. Çenede gelişen bazı tümörler ise odontojenik değildir. Bu, kemik ya da yumuşak doku hücreleri gibi dişlerle ilgili olmayan çene içindeki diğer dokular nedeniyle de lezyonların gelişebileceği anlamına gelir.

Yirmi yaş dişleri dışında köpek dişleri ve ikinci azı dişleri de uygun pozisyonu bulamadığında gömülü kalabilir. Öncelikle diş telleri yardımı ile bu dişlerin korunması amaçlansa da konumları nedeniyle bu dişler cerrahi ile çekilmelidir. Çekilmeyen gömülü dişler kist oluşumuna neden olurken ağızda bulunan diğer dişlere de zarar verir.

Kalıtsal genetik mutasyondan kaynaklanan Gorlin-Goltz sendromuna sahip olan bazı kişilerde tümörlerin baskılanmasını sağlayan gen bulunmaz. Bu sendrom, çenede çoklu odontojenik lezyonların ya da bazal hücreli kötü huylu tümörlerin gelişmesine neden olabilir.

Çene Tümörleri ve Kistleri Belirtileri Nelerdir?

Çene kistleri ve tümörleri genellikle herhangi bir semptoma neden olmaz. Özellikle kistler yavaş ve ağrısız büyür. Tipik olarak başka nedenlerle yapılan rutin kontrollerde keşfedilir. Bazı durumlarda ise hastalar ilgili bölgede ağrı ve şişlikten şikayet edebilir. Fazla büyüdüğü takdirde diğer dişlere, sinüs ve burun tabanı gibi anatomik oluşumlara zarar verebilir.

Ağız ve çene içindeki bir tümörün belirtileri şu şekilde olabilir:

  • Ağızda anormal tat
  • 2 hafta içinde iyileşmeyen ağız yaraları
  • Protezlerin ağza uymaması
  • Yutma güçlüğü
  • Küçük boyutlu bir şişlik
  • Deride çatlaklar


Çene Tümörleri ve Kistleri Nasıl Teşhis Edilir?

Çene tümörlerinin ve kistlerin teşhisi için öncelikle fiziki muayene yapılır. Radyolojik görüntüleme yöntemleri ile anormal doku tanımlanabilir. Bazı durumlarda biyopsi ile lezyon tanımlanır. Tedavi planı, kist ya da tümörün tipi teşhis edildikten sonra yapılır.

Çene Tümörleri ve Kistleri Nasıl Tedavi Edilir?

Çene tümörleri ve kistleri için tedavi planı yapılırken lezyonun tipi, büyüme hızı, evresi ve hastaların semptomlara dikkate alınır. Ağız, çene ve yüz cerrahları, çene tümörünü veya kistini genellikle ameliyatla alır. Tedavide cerrahi ve tıbbi tedavi kombinasyonundan da faydalanılabilinir. Bazı lezyonlar hızlı büyür ve agresiftir. Anormal hücrelerin tekrar büyümemesini sağlamak için daha büyük bir ameliyat gerekebilir.

Tedavi planı kistin yeri ve büyüklüğüne göre radyografilere bakılarak yapılır. Genelde çene kemiğindeki kiste ulaşmak için mümkün olduğu kadar minimum miktarda kemik çıkarılır. Kist o bölgeden temizlendikten sonra kesi dikilir. Bazı durumlarda kistin alındığı bölgeye kemik grefti materyalleri uygulanır. Alınan kist, patolojik inceleme için laboratuvara gönderilir. Çıkarılan doku incelendikten sonra lezyonun türü tespit edilir.

Cerrahi operasyonlar eksizyon ve rezeksiyon olmak üzere iki şekilde yapılabilir. Eksizyon, çevreleyen kemiğin bir kısmının çıkarılmasıyla birlikte kist ya da tümörün tamamen çıkarılmasını içerir. Aynı işlem sırasında hasarlı çene kemiği yeniden oluşturulabilir.

Genel anestezi altında gerçekleştirilen rezeksiyon ya da kısmi mandibulektomide ise çenenin bir kısmı ile birlikte kist ya da tümör tamamen çıkarılır. Çevredeki dişlerin bir kısmı da alınabilir. Çenenin başlangıçta titanyum plakalar ve vidalarla stabilize edilmesi gerekebilir. Çene rekonstrüksiyonu, aynı işlem sırasında ya da ikinci bir ameliyatla gerçekleşebilir.

Birçok hasta işlemden sonra eve gidebilir. Ameliyatın türüne bağlı olarak 1-2 hafta içinde normal yaşama geri dönülebilir. Hastaların bu süre içinde herhangi bir yorucu fiziksel aktiviteden kaçınması gerekir.

Diğer tedaviler şunları içerebilir:

  • Çene kemiğinin ya da diğer yapıların rekonstrüksiyonu
  • Bazı çene tümörleri ve kistleri için tıbbi tedavi
  • Beslenme, konuşma ve yutma ile eksik dişlerin yerine konması dahil yaşam kalitesinin korunmasına yardımcı olacak destekleyici bakım
Ağız ve Diş Sağlığı

Çene Tümörleri ve Kistleri Hakkında Sık Sorulan Sorular

İyi huylu tümörler, kanserli olmayan tümörlerdir. Çene kemiği içinde anormal bir doku büyümesidir.

Kötü huylu tümörler ise kontrolsüz bir şekilde çoğalan, vücudun diğer bölgelerine yayılan ve düzensiz şekilli hücrelerden tümörlerdir.

Dr. Dt.
Cevat Tuğrul Turgut
Ağız ve Diş Sağlığı
MEDICANA INTERNATIONAL ISTANBUL - BEYLİKDÜZÜ
Profili Gör
Oluşturma: 03.08.2017 04:00
Son Güncelleme: 15.12.2022 05:28
Oluşturan: Cevat Tuğrul Turgut
+A A-

İlgili Bölüm Hekimleri