Teknoloji bağımlılığı, teknolojik cihazlara aşırı güvenme veya bu cihazların aşırı kullanımı ile karakterize edilen bir tür davranışsal bağımlılıktır. Cep telefonları, bilgisayarlar, oyunlar ve sosyal medya gibi teknolojilerle kurulan sağlıksız ilişkiler, fiziksel ve psikolojik olarak yıkıcı sonuçlara yol açabilir. 'Çevrimiçi' ortamda geçirilen uzun ve düzensiz zaman, hayatları olumsuz etkileyebilir. Kişi iş, okul veya kişisel yükümlülükleri, teknoloji kullanımı uğruna göz ardı edilebilir. Teknolojiyi kullanmadıklarında kaygı, depresyon veya sinirlilik gibi ruh hali değişiklikleri yaşayabilirler. Ayrıca, teknolojik araçların uzun süreli kullanım göz yorgunluğu, duruş bozukluğu ve uyku bozuklukları gibi sorunlara yol açabilir.
Teknoloji bağımlılığı nedir?
Teknoloji bağımlılığı (internet bağımlılığı veya internet kullanım bozukluğu olarak da adlandırılır), oyun oynama, çevrimiçi alışveriş yapma, sosyal medya kullanımı, video izleme veya dijital teknolojiyi içeren herhangi bir şey gibi, takıntılı teknolojiyle ilgili davranışları tanımlamak için kullanılan geniş bir terimdir. Teknoloji bağımlılığı bireylerin gerçek hayattaki ilişkilerden ziyade çevrimiçi etkileşimlere öncelik vermesine ve bunun sonucu olarak da sosyal hayattan izole olmasına yol açabilir. Teknoloji bağımlılığı, davranışsal bir bağımlılık olarak kabul edilmekte ve dünya çapında giderek artan bir sorun haline gelmektedir.
Teknoloji bağımlılığının olası risk faktörleri ise şunlardır:
Kişilik özellikleri
Nevrotikliği yüksek ( kaygı ve depresyon gibi olumsuz duygularla karakterize) ve vicdan olgusu düşük (düzenlilik ve disiplinle karakterize) kişiler teknoloji bağımlılığına daha yatkın olabilir.
Yaş
Gençler, özellikle de ergenler internette çok fazla zaman geçirirler. Bu nedenle teknoloji bağımlılığı geliştirmeye daha yatkınlar.
Ruh sağlığı durumları
Depresyon, anksiyete veya DEHB gibi rahatsızlıkları olan kişilerin teknolojiye bağımlı olma olasılığı daha yüksek olabilir.
Sosyal faktörler
Kendinizi yalnız veya izole hissediyorsanız, başkalarıyla bağlantı kurmanın veya duygularınızdan kaçmanın bir yolu olarak teknolojiye yönelebilirsiniz.
Teknoloji bağımlılığının çeşitleri neler?
Teknolojiyle ilgili bağımlılıkların birkaç türü vardır. Yaygın biçimleri arasında şunlar yer alır:
- Akıllı telefon bağımlılığı
- Ekran bağımlılığı
- Video oyunu bağımlılığı
- Çevrimiçi kumar bağımlılığı
- Sosyal medya bağımlılığı
- İnternet bağımlılığı
Teknoloji bağımlılığı neden olur?
Teknoloji bağımlılığının, diğer bağımlılık türleri gibi, tek bir nedeni yoktur. Bir kişinin bu rahatsızlığa yakalanmasına yol açabilecek faktörler genellikle birden fazladır. Bunlardan biri, teknolojinin sürekli erişilebilir olması olabilir.
Teknolojiye sürekli erişim
Akıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarlar sayesinde internete ve onun sonsuz bilgi ve eğlence akışına her zaman erişebilirsiniz. Bu sürekli erişim, cihazlarınızı sık sık kontrol etme alışkanlığı edinmenizi kolaylaştırabilir.
Teknolojiyi kaçış olarak kullanmak
Bir diğer etken de, stresten veya hayatınızdaki sorunlardan kaçmak için teknolojiyi kullanmak olabilir. Kendinizi üzgün, endişeli veya sıkılmış hissettiğinizde cihazlarınıza yönelebilirsiniz. Zamanla bu durum, olumsuz duygularla başa çıkmak için teknolojiye bağımlılığa yol açabilir. Bu bağımlılık, bağımlılığa dönüşebilir.
Çevresel etkenler
Bağımlılığa daha yatkın olmanıza neden olabilecek faktörlerden biri de çevredir. Akran baskısı, stres ve teknolojiye maruz kalma gibi faktörler teknoloji bağımlılığının gelişmesine katkıda bulunabilir
Teknoloji bağımlılığının belirtileri neler?
Teknoloji bağımlılığı birçok şekilde ortaya çıkabilir. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Cep telefonu, internet veya başka herhangi bir başka cihazda giderek artan miktarda zaman harcamak
- Cihazı kullanarak geçirilen süreyi sınırlamamak
- Aile ve arkadaşlarla vakit geçirmeyi ihmal etmek
- Hijyen veya kişisel görünümün ihmal edilmesi
- İş veya okul performansında düşüş
- Başkalarının çevrimiçi geçirdiği zaman miktarını eleştirdiğinde öfkelenmek
- Keyif alınan diğer hobilerden veya aktivitelerden uzaklaşmak
- Sorumluluklardan kaçmak veya ihmal etmek
- Kullanmadığında huzursuz ve endişeli hissetmek
- Kullanmak için uykudan bile vazgeçmek
Teknoloji bağımlılığının tedavisi var mı?
Bazı insanlar profesyonel tedavi olmadan bağımlılıktan kurtulur ve bunun tek bir yolu yoktur. Ancak profesyonel bir destek teknoloji bağımlılığı iyileşme olasılığını artırır. Bunun için en etkili adım, bir terapist veya bağımlılık konusunda uzmanlaşmış bir danışman psikiyatriste danışmak olabilir. Tıp uzmanları ve araştırmacılar tarafından önerilen ve etkili olduğu kanıtlanmış birkaç tedavi seçeneği şunlardır:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Bilişsel davranışçı terapi (BDT), konuşma terapisi olarak da bilinen yapılandırılmış bir psikoterapi türüdür. Kısa süreli tedavi, hastaların yanlış veya olumsuz düşünceleri nasıl tespit edeceklerini öğrenmelerine yardımcı olur. Zamanla bireyler, zorlukları sağlıklı ve etkili bir şekilde ele almak ve bunlarla başa çıkmak için gerekli becerileri geliştirirler. Seanslar sırasında hastalar, psikoterapist veya klinik sosyal hizmet uzmanı gibi bir ruh sağlığı uzmanıyla çalışır.
Sosyal veya aile desteği eksikliği gibi olumsuz düşüncelerden kaçmak için teknoloji kullanan kişiler için bilişsel davranışçı terapi, teknoloji bağımlılığı için mükemmel bir tedavi seçeneğidir. Hastalar, terapi sırasında teknolojiyi kullanma ve ona bakış açılarını olumlu yönde yeniden yapılandırmayı öğrenebilirler. Bilişsel davranışçı terapinin anksiyete, depresyon ve bağımlılık gibi çeşitli bozukluklar için etkili bir tedavi olduğu kanıtlanmıştır.
Destek grupları
Özellikle destek grupları değerli bir kaynak olabilir. Deneyimlerinizi paylaşabileceğiniz, başkalarından öğrenebileceğiniz, cesaret ve destek alabileceğiniz bir platform sunarlar. Bu, herkesin aynı hedefe doğru çalıştığı bir ekibin parçası olmak gibi bir şey: Teknoloji bağımlılığını yenmek.
Eğitim materyalleri
Eğitim materyalleri ve kişisel gelişim kitapları, teknoloji kullanımınızı yönetmeniz için size bilgi ve stratejiler kazandırabilir. İyileşme yolculuğunuzda size yardımcı olacak pratik ipuçları ve içgörüler sunarak bir rehber görevi görebilirler.
Dengeli yaşam tarzı
Fiziksel aktiviteleri, hobileri ve sosyal etkileşimleri bir araya getirmek, dijital cihazlara olan bağımlılığı azaltmaya yardımcı olabilir.
Dijital detoks planı oluşturma
Teknoloji bağımlılığı tedavisinde bir dijital detoks planı oluşturmak önemlidir. Bu plan, teknoloji kullanımının ne zaman, nerede ve nasıl azaltılacağı belirlenmelidir. Örneğin, her gün birkaç saatinizi cihaz kullanmadan geçirmeye başlayabilirsiniz.
Gerçekçi hedefler belirleme
Teknoloji bağımlılığı tedavisi söz konusu olduğunda, gerçekçi hedefler belirlemek çok önemlidir. Ekran başında geçirilen süreyi hemen tamamen ortadan kaldırmak gerekmez. Başlangıçta günlük ekran süresini bir veya iki saat azaltmak hedeflenebilir.
Tetikleyicileri belirleme ve bunlardan kaçınma
Aşırı teknoloji kullanımında tetikleyicilerin belirlenip bunlardan kaçınarak teknoloji bağımlılığı tedavisinde ilerleme kaydedilebilir. Tetikleyiciler şunlar olabilir: Stres, can sıkıntısı ve günün belirli saatleri.
Farkındalık
Farkındalık, mevcut düşüncelerin ve duygularınızın farkında olma pratiğidir. Teknolojiye alışkanlıktan mı yoksa zorunluluktan mı gerek duyulduğunu belirlemeye yardımcı olabilir. Farkındalık, teknoloji kullanımını içermeyen daha sağlıklı psikolojik alışkanlıklar edinmenize de yardımcı olabilir.
Fiziksel egzersiz ve aktivitelere katılım
Fiziksel egzersiz ve çeşitli aktiviteler, ekran başında geçirilen sürenin etkili bir alternatifidir. Bu aktiviteler sizi teknoloji kullanma dürtüsünden uzaklaştırabilir ve sağlık açısından faydalar sağlayabilir.
Alternatif hobiler arama
Alternatif hobiler ve ilgi alanları aramak zihni daha üretken ve keyifli bir şekilde meşgul etmeye yardımcı olabilir. Örnekler arasında şunlar yer alabilir:
- Bir enstrüman çalmak
- Okuma
- Yazma
- Gönüllü çalışma yapmak
Teknolojisiz bölgeler ve saatler belirleme
Evde teknolojiden uzak alanlar ve zamanlar belirlemek, teknoloji bağımlılığı tedavisini daha yapılandırılmış hale getirebilir. Örneğin, kişi yatak odasını cihaz kullanımından uzak bir alan olarak ilan edebilir veya akşam yemeği saatini ekran kullanımından uzak bir zaman dilimi olarak belirleyebilir.
