Kapalı (Endoskopik) Bypass Nedir?

Günümüzün günlük yaşam alışkanlıkları hayatın pek çok yönünü olduğu gibi, sağlığımızı da derinden etkilemektedir. Özellikle hareketsiz yaşam tarzı, sağlıksız ve dengesiz beslenme, günlük yaşamın stresi gibi durumlara bağlı olarak başta kalp hastalıkları başta olmak üzere yaşam kalitesini olumsuz etkileyen çeşitli sağlık sorunları daha sık görülmeye başlanmıştır. Dünya genelinde en sık görülen sağlık problemlerinin başında kalp damar hastalıkları geldiğinden, buna yönelik tanımlanan tedavi yöntemleri de güncelliğini ve önemini korumaktadır. Kalp damar hastalıklarının tedavisinde sık kullanılan yöntemlerden biri kapalı bypass cerrahisidir.

Bypass Nedir?

Kalp damarları çeşitli nedenlerle tıkananınca veya ileri derecede daralınca kalp kası hücrelerinin dolaşımı bozulur. Dolaşımın tekrar sağlanması için yeni damarlar eklenerek bypass yapılır. Bypass cerrahisi özellikle ileri derecede kalp damar problemi olan hastalarda uygulanması gerekebilen büyük bir cerrahi operasyondur.

Bypass cerrahileri ameliyatın uygulandığı damar sayısına göre isimlendirilebildiği gibi yöntemin şeklinde göre de farklılık gösterebilir. Geleneksel bypass cerrahilerinde açık kalp ameliyatlarında olduğu gibi hastaların göğüs kafesine dik yapılan geniş bir kesi üzerinden kalp açığa çıkarılır ve kalp durdurularak hasta yapay kalp-dolaşım makinesine bağlanır. Bu sayede cerrah hareket etmeyen kalp üzerinde damar değişimini sağlar.

Günümüzde yapılan diğer bir teknikte ise bypass cerrahisi kapalı yöntemle veya endoskop yardımıyla, koltukaltından yapılan ufak bir kesi üzerinden, kalp durdurulmadan gerçekleştirilebilmektedir. Bu sayede ameliyat daha az riskli, daha nadir komplikasyona yol açan ve daha yüz güldürücü sonuçlar sunan koşullarda yerine getirilebilir.

Kapalı Bypass Neden Yapılır?

Tıp teknolojilerinin hızla gelişmesiyle geleneksel yöntemle yapılan ve ciddi komplikasyon risklerini beraberinde getiren pek çok yöntem yerini, daha modern, daha az risk içeren ve başarı oranı daha yüksek teknolojik yöntemlere bırakmaya başlamıştır. Özellikle cerrahi uygulamalarda devrim yaratan robotik sistemlerin yaygınlaşması ve cerrahların bu konuda deneyim kazanmasıyla birlikte, minimal seviyede girişim yapılarak en üst seviyede sağlık konusunda yarar elde edilir hale gelmiştir.

Bypass operasyonu kalp damarlarının damar sertliği olarak da bilinen ateroskleroz süreci nedeniyle daralması veya tamamen tıkanması nedeniyle yapılır. Damar sertliğine uğrayan kalp damarları kalp kaslarına yeterli oksijen ve besin desteğine sunamadığında kalp kasları zamanla canlılığını yitirir ve kalp krizi meydana gelebilir. Bypass cerrahisi sayesinde vücudun başka bir dokusundan temin edilen damar dokusu kalp anatomisine nakledilerek yetersiz olan dolaşım tekrar kazandırılır ve kalp kaslarının sağlığı korunarak yaşamı tehdit edebilecek kalp problemlerinin önüne geçilir.

Geleneksel yöntemde geniş bir cerrahi yara açılmasına ihtiyaç duyulması, kalbin doğrudan durdurulmasının gerekmesi, açık kalp ameliyatı nedeniyle daha uzun ve riskli operasyonların gerçekleştirilmesi gibi sebeplerle hastalarda operasyon sonrasında ciddi komplikasyonlar gelişebilmektedir. Robotik yöntemlerin gelişmesiyle bypass cerrahisine ait riskler olabildiğince azaltılmış ve küçük bir kesi üzerinden kapalı yöntem sayesinde daha az riskli ve tedavi etkinliği daha yüksek ameliyatların yapılması olanaklı hale gelmiştir.

Kapalı Bypass Ameliyatının Artı Yönleri Nelerdir?

Kapalı bypass cerrahisi, geleneksel yönteme göre daha az yaygın olsa da çeşitli farklılıkları bulunur. Bu farklılıklar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Ufak bir kesi üzerinden yapılması açık kalp ameliyatına göre daha az dokunun zarar görmesine, operasyon sırasında görülebilen kanama gibi problemlerin daha az yaşanmasına, operasyon sonrası yara yeri enfeksiyon riskinin azalmasına, iyileşmenin ve taburculuk süresinin kısalmasına, kozmetik yönden daha yüz güldürücü olmasına imkân verir.
• Operasyon esnasında kalbin pompalama fonksiyonunun devam ettirilmesi fizyolojik şartlarda işlem yapılmasını sağlarken yapay kalp cihazının kullanımına bağlı görülebilen risklerin ortadan kaldırılmasını temin eder.
• Açık kalp cerrahisi ile benzer etkinliğe sahip olan kapalı bypass cerrahisi uygun şartlarda daha kısa süre içinde etkili bir tedavisinin uygulanmasını sağlar.

Kapalı Bypass Ameliyatının Riskleri Nelerdir?

Tüm cerrahi işlemlerde olduğu gibi kapalı bypass cerrahisinde de çeşitli yönlerden komplikasyon gelişme riski bulunur. Bu riskler uygun teknik, yeterli tecrübe ve doğru operasyon öncesi hazırlık sayesinde en aza indirilebilir ve halihazırdaki uygulamalarda nadiren görülür. Bununla birlikte kapalı bypass yöntemiyle tedavi göre hastalarda aşağıdaki komplikasyonların gelişmesi mümkündür:

• Kanama
• Kalp ritminde bozulma, aritmi gelişmesi
• Geçici hafıza kaybı veya bilinçte çeşitli düzeylerde geçici bozulma
• Göğüs ağrısı
• Damarlarda tıkanıklık, kalp krizi
• Yara yeri enfeksiyonu
• Beyin damarlarında tıkanıklık, inme
• Böbrek fonksiyonlarında bozulma

Kapalı Bypass Ameliyatı Kimlere Uygulanır?

Bypass cerrahilerinde hangi yöntemin daha uygun olduğu hastanın medikal durumu, kalp damarlarının durumu, damar hastalığının şiddeti ve yaygınlığı gibi çeşitli parametrelere göre belirlenir. Bu bakımdan belirli faktörlerin varlığında hastalara kapalı bypass yönteminin uygulanması mümkün olmadığından, açık kalp ameliyatının tercih edilmesi gerekebilir. Aşağıdaki koşullarda hastalara kapalı bypass cerrahisi uygulanamaz:

• İkiden fazla kalp damarında tıkanıklık olan hastalarda tek başına kapalı yöntem uygulanamaz. Bu hastalarda açık ve kapalı yöntemler hibrit şekilde kombine edilerek uygulanabilir.
• Endoskopik yöntemin uygulanamayacağı anatomik bölgelerdeki damar tıkanıklıklarında açık yöntemin uygulanması daha uygun olabilir.
• Akciğerlerin göğüs duvarına yapışmasıyla sonuçlanan, daha önceden geçirilen göğüs bölgesine yönelik ameliyat öyküsü olan hastalarda kapalı yöntem elverişli değildir.
• Kan basıncı stabil seyretmeyen hastalar uygun değildir.
• Aşırı obez olan hastalar uygun değildir.

Bunların dışında daha önce göğüs bölgesine operasyon geçiren hastalarda veya açık bypass uygulanan hastalarda tekrar bypass yapılması gerekmesi halinde, kapalı bypass yöntemi uygulanabilir.

Kapalı Bypass Ameliyatı Nasıl Uygulanır?

Kapalı veya endoskopik bypass cerrahisi robotik cerrahi teknolojisinin imkanlarından faydalanarak gerçekleştirilen bir yöntemdir. Ufak bir kesi üzerinden işlemin yapılmasına olanak veren robotik kollar ve problar üzerinden ameliyat tatbik edilirken, aynı kesi üzerinden gönderilen bir kamera yardımıyla işlem görüntülenebilir. Operasyon genellikle 3 ile 6 saat arasında sürebilir. Kapalı bypass cerrahisi aşağıdaki gibi gerçekleştirilir:

• Hastanın ameliyat öncesi detaylı değerlendirmesi yapılarak bypass cerrahisine uygunluğu farklı branş hekimlerince belirlenir ve anestezi uzmanı tarafından ameliyat hazırlığı tamamlanır. Bu kapsamda hastanın operasyon öncesi gerekli tetkikleri planlanır, ilaç tedavileri düzenlenir.
• Operasyon öncesinde hastaya uygun genel anestezi tatbik edilir.
• Kalp damar cerrahı robotik üniteye yerleşerek bir kamera yardımıyla robotik kolları takip edebilir ve aynı ünite üzerinden kolları yönetebilir.
• Robotik kollar kullanılarak sol koltukaltından dört ile beş parmak kalınlığında bir kesi açılır ve bu kesi üzerinden kalp anatomisine ulaşılır.
• Bypass için kullanılacak alternatif damarlar meme dokusunu besleyen damarlardan temin edilir. Bu işlem sırasında yine aynı kesi üzerinden damarlara erişim sağlanır.
• İşlem sırasında kalbin pompalama fonksiyonu durdurulmaz ve hareket halindeki kalp üzerinde dolaşımı bozulan bölgeye alternatif damarlar nakledilerek dikilir.
• İşlemin sonunda yapılan kesi kapatılarak operasyon tamamlanır ve hasta operasyon sonrası takip için yoğun bakım ünitesine alınır.