Heparin Nedir?

Heparin, kanın pıhtılaşmasını önlemek amacı ile kullanılan, işlevi “antikoagülan” olarak adlandırılan bir ilaçtır. Damar içine veya deri altına enjekte edilerek uygulanır. Heparinin mevcut kan pıhtılarını küçültme veya giderme gibi bir işlevi yoktur; bu ilaç kanda pıhtı oluşumunu önler ve mevcut pıhtıların büyümesini geciktirir. Pıhtılaşmayı önleyen proteini güçlendirerek kana akışkanlık kazandırır. Aynı zamanda, ameliyatlardan önce kanın pıhtılaşma riskini azaltmak için kullanılır. Heparin belirli durumlarda kandaki pıhtılaşmayı önlemek amacıyla kullanılan bir ilaç olduğu gibi, tedavi amacıyla da kullanılan bir ilaçtır.

Heparin tedavisinde ilk doz hastanede uygulandıktan sonra, kalan dozların nasıl uygulanacağı hastaya öğretilir. Bu sayede hasta tedaviye evde devam edebilir. Heparin, insan vücudunda doğal bir şekilde oluşan mukopolisakkarit karışımıdır. Mukopolisakkarit yani şeker molekülü türevi, insan akciğer ve karaciğer dokularında oluşur. İlaç endüstrisinde heparin, inek akciğerlerinden veya domuz bağırsaklarından elde edilir.

Heparin Ne Amaçla Uygulanır?

Heparin ilacının birden fazla kullanım amacı vardır. Bunların ilki, kanın pıhtılaşmasını önlemektir. Kan pıhtılaşmasını önlemenin özellikle önemli olduğu kalp ameliyatları ve kan nakli sırasında gerekli görülür ise heparin uygulanır. Bununla beraber heparin, belirli ameliyat süreçlerinden geçmesi gereken hastalarda veya uzun süre yatağa bağlı kalan hastalarda da kullanılabilir. Gebeliğinin başında problem yaşayan hamilelerde ve kan numunelerinin pıhtılaşmasını önlemede de kullanılabilir. Böbrek diyalizi sırasında, diyaliz makinelerinin içerisinde pıhtılaşmayı önlemek için de heparin kullanılabilir.

Heparin Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?

Pulmoner emboli, venöz tromboz ve periferik arter embolisi gibi rahatsızlıklarda; pıhtıdan dolayı tıkanmış olan damarların işlevinin restore edilmesinde heparin kullanılır. Damar içi pıhtılaşma, yani yayılmış intravasküler pıhtılaşmanın tedavisinde de heparin ilacından faydalanılır.

Tedavisinde heparin kullanılan diğer hastalıklar ise şöyle sıralanabilir:

• Diğer pıhtılaşma bozuklukları,
• Kalp krizi,
• Akciğerlerde kan pıhtısı,
• Derin damar trombozu,
• Atriyal fibrilasyon,
• Akut koroner sendrom.

Heparin doğal bir antikoagülandır ve listelenen rahatsızlıkların tedavisinde kan inceltici olarak işlev gösterir. Bu sayede pıhtıların oluşumuna ve büyümesine engel olur. Halihazırda oluşmuş pıhtıların parçalanmasını sağlamasa da, vücudun doğal pıhtı parçalama mekanizmasının normal çalışmasını sağlar.

Heparin Yan Etkileri

Heparinin ciddi yan etkilerinden biri heparin ilişkili trombositopenidir (HİT). HİT, heparin tarafından tetiklenen, vücuda zarar veren bir bağışıklık sistemi yanıtıdır. Bu yan etki genellikle tedavinin kesilmesi ile sona erer ve sentetik heparin kullanımı ile önlenebilir.

Heparin ilacının diğer yan etkileri ise şu şekildedir:

• Burun ve diş eti kanaması,
• İdrarda, dışkıda veya kusmada kan görülmesi,
• Enjeksiyon yapılan bölgede ağrı, tahriş veya yara oluşması,
• Darbe alma durumunda ciltte hızlı morarma,
• Halsizlik ve vücudun belirli bölgelerinde uyuşma,
• Şiddetli mide ve baş ağrısı,
• Denge ve koordinasyon kaybı.

Bu yan etkiler geçici olmakla beraber herkeste görülmeyebilir. Görülmesi halinde ise etkileri genellikle azalarak kaybolur. Yan etkilerin geçmemesi veya şiddetlenmesi gibi bir durumda ise en kısa sürede bir sağlık kuruluşuyla iletişime geçilmelidir.

Heparin Kullanımı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Heparin ilaçları belirli gıda ve vitaminler ile reaksiyon gösterebilir. Heparin ilacı kullananların bu gıda ve vitaminleri tüketirken dikkatli olması ve öncesinde doktorunu bilgilendirmesi gerekecektir. Heparin ile etkileşime giren gıdaların başında K vitamini içeren gıdalar yer alır. Brokoli, lahana, kara lahana, brüksel lahanası, marul, ıspanak, ciğer (sığır) ve diğer K vitamini içeren gıdaları temkinli bir şekilde tüketmekte fayda vardır.

Heparin aynı zamanda başka ilaçlar ile etkileşime girebilen bir ilaçtır. Aspirin gibi kanın pıhtılaşmasında etkisi olan ilaçların tüketimi halinde reaksiyonlarla karşılaşılabilir. Hasta, heparin tedavisine başvurmadan önce doktoru kullandığı başka ilaçlar ve varsa diğer sağlık durumları hakkında bilgilendirmelidir. Kalp enfeksiyonu, hemofili, bağırsak ve mide ülseri, böbrek ve karaciğer hastalıkları, astım ve HİT gibi rahatsızlıkları olan kişilerin heparine bağlı kanama riski oluşturma riski mevcuttur. Bir ameliyat sonrası kullanılacak heparinin kalan dozlarına devam ederken doktorun talimatlarının dışına çıkılmamalıdır. Yaralanma riski oluşturan durumlardan ve zorlayıcı spor aktivitelerinden bir süre uzak durulmalıdır. Heparin hamilelerde, emziren annelerde, yaşlılarda ve çocuklarda temkinli kullanılması gereken bir ilaçtır.