Vücudumuzdaki doku ve organların ihtiyacı olan temiz kan, kalp tarafından pompalanır. Her kalp atışında, kalbin üst iki odacığı ve alt iki odacığı kasılır. Bu kasılmaların düzenli şekilde olması doku ve organlara kan pompalanmasının da düzgün işlemesini sağlar. Ancak, atriyal fibrilasyon gibi bazi aritmi problemlerinde, kalp vücudun diğer kısımlarına etkili bir şekilde kan pompalayamayabilir. Hastanın durumu ve tedaviye bağlı olarak geçici veya kalıcı olabilen atriyal fibrilasyon rahatsızlığında, hastaların büyük bir kısmı uygulanacak doğru tedaviyle normal yaşamlarını devam ettirebilir. Ancak, bazı durumlarda, bu rahatsızlık, felç ve kalp yetmezliği gibi ciddi ve sürekli tedaviye ihtiyaç duyulan hastalıklara neden olabilir. Atriyal fibrilasyon belirtileri, risk faktörleri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak erken tanı ve müdahale açısından kritik önem taşır.
Atriyal Fibrilasyon Nedir?
Atriyal fibrilasyon; düzensiz ve genellikle hızlı kalp ritmine neden olan bir çeşit kalp rahatsızlığıdır. Kalbin sağlıklı çalışmasını sağlayan kendine ait bir elektrik sistemi bulunur. Sağlıklı bir kalpte, düzenli elektrik sinyalleri sayesinde kalp atış hızı dakikada 60 ila 100 atış arasındadır. Dolayısıyla, kalbin sabit bir ritimde attığı söylenebilir. Bu düzenli ritme sinüs ritmi adı verilir. Atriyal fibrilasyonda ise bu elektrik sinyalleri normalden daha hızlı ve düzensizdir. Bu durum, kalbin üst iki odasının (kulakçık) titremesine neden olur. Bu da kalbin performans ve etkinliğini düşüren bir unsurdur. Rahatsızlığın ilerleyen evrelerinde felç gibi çok ciddi sağlık sorunları görülebilir.
Atriyal Fibrilasyon Belirtileri
Atriyal fibrilasyon görülen kişilerde hiçbir belirti görülmeyebileceği gibi, aşağıda sıralanan belirtiler de yaygın olarak görülebilir:
- Aşırı yorgunluk hissi
- Sersemlik
- Hızlı ve düzensiz kalp atışı
- Göğüste çarpıntı
- Baş dönmesi
- Nefes darlığı
- Kaygı
- Halsizlik
- Bayılma
- Kafa karışıklığı
- Terleme
- Göğüs ağrısı veya basıncı
- Egzersiz/fiziksel aktivite sırasında aşırı zorlanma
Atriyal Fibrilasyon Risk Faktörleri
Atriyal fibrilasyonun neden ortaya çıktığı her zaman tam olarak anlaşılamayabilir. Ancak, atriyal fibrilasyon riskini artıran bazı risk faktörlerin varlığından söz etmek mümkündür. Bu risk faktörlerinden bazıları önlenebilirken, bazıları ise önlenemeyen genetik faktörlerdir.
- İleri yaş (özellikle 65 yaşın üzerindeki bireyler)
- Yüksek tansiyon
- Konjestif kalp yetmezliği
- Koroner arter hastalığı
- Kalp kapak hastalığı
- Kalp kasının kalınlaştığı hipertrofik kardiyomiyopati
- Doğuştan kalp hastalığı
- Zatürre vb. akciğer enfeksiyonları
- Hipertiroidi
- Aşırı alkol tüketimi
- Diyabet
- Astım
- Akciğer kanseri
- Genetik aktarım
- Pulmoner emboli
- Kardiyomiyopati
- Uyku apnesi
- Obezite
Atriyal Fibrilasyon Tanısı
Yukarıdaki belirtilerden bir ya da birkaçının görüldüğü durumlarda, uzman bir doktora danışmak en doğru seçenek olacaktır.
Doktorlar, öncelikle hastanın tıbbı geçmişini dinleyip bazı sorular sorarak ilk muayeneyi tamamlarlar. Gerekli görülen durumlarda, kesin tanı konulabilmesi için farklı test ve görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir:
Kan testi: Kan testi sayesinde, atriyal fibrilasyona neden olan ana faktörler tespit edilebilir. Kan testi ile hipertiroidi, diyabet, anemi ve enfeksiyon gibi durumlar kontrol edilir.
Elektrokardiyogram (EKG): EKG; kalpteki elektrik sinyallerinin kontrolünü sağlar. Bu cihaz sayesinde, kalp ritmi performansı incelenebilir.
Holter cihazı: Kalpteki elektriksel aktiviteyi uzun süreler boyunca (24 saat) kaydedebilen taşınabilir bir cihazdır. EKG sonuçlarının net bir tablo ortaya koymadığı durumlarda, uzun süreli kalp aktivitesini incelemek için başvurulan bir yöntemdir.
Göğüs röntgeni: Risk faktörünün herhangi bir akciğer rahatsızlığından kaynaklandığının düşünüldüğü durumlarda kullanılır.
Ekokardiyogram: Bu cihaz sayesinde, ultrasonik ses dalgalarıyla kalbin hareketli resimleri oluşturulur. Böylece, kalpteki farklı yapıların aktivitesi incelenebilir.
Efor Testi: Koşu bandı üzerinde gerçekleştirilen bu test sırasında kalbin dışarıdan gelen zorlayıcı etkilere karşı verdiği tepkiler ölçülür.
Atriyal Fibrilasyon Tedavisi
Bazı durumlarda atriyal fibrilasyon için herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmayabilir. Kişiden kişiye değişen belirtilerin şiddeti zamanla artabilir ya da hiç belirti görülmeyebilir.
Uygulanan tedavi yöntemlerinin amacı; kalp ritmini düzenlemek, belirtileri kontrol altında tutmak ve oluşabilecek komplikasyonları önlemektir. Atriyal fibrilasyon tedavisinde çeşitli ilaçların kullanımı, bazı tıbbi prosedürler ve kişinin yaşam tarzında birtakım değişiklikler yapması önerilebilir.
Hastada gelişen belirtilere göre birçok farklı ilaç kullanılabilir. Pıhtı oluşma ve felç riskini azaltmak için kullanılan kan sulandırıcılar, kalp atış hızını düzenleyen ilaçlar ve normal kalp ritmini geri kazandıran ilaçlar bu ilaç gruplarından bazılarıdır.
İlaç tedavisinden cevap alınamadığı veya belirtilerin aşırı şiddetli ve sürekli hale geldiği durumlarda, cerrahi operasyona başvurulabilir. Tüm bunların yanı sıra, atriyal fibrilasyon tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemler şu şekildedir:
Elektro-kardiyoversiyon: Bazı durumlarda, ilaçlar sinüs ritminin geri kazandırılmasını sağlayamaz veya ilaç kullanımına bağlı olarak yan etkiler görülebilir. Bu durumda, elektro-kardiyoversiyon adı verilen cerrahi müdahalenin yapılması gerekebilir. Bu ağrısız prosedürde, kalp ritminin sıfırlanması ve sinüs ritminin geri getirilmesi için kalbe şok dalgaları verilir.
Kalp pili: Kalp ritim bozukluğunun ilaçlara yanıt vermediği durumlarda kalp pili kullanılabilir. Kalp pili, cerrahi bir işlemle göğüse yerleştirilen elektronik bir cihazdır. Bu cihaz, sinüs ritmine göre kalp atışının düzenlenmesini sağlar.
Kateter ablasyonu: Bu yöntemde, aritmiye neden olan dokunun ortadan kaldırılması hedeflenir. Bir kan damarı içinden kalbe dar bir kateter geçirilir ve düzensizliğe neden olan doku radyo dalgaları gönderilerek etkisiz hale getirilir.
Labirent prosedürü: Bu prosedürde, açık kalp ameliyatı yapılması gerekir. Labirent prosedürünün birkaç farklı türü bulunur. Atriyal fibrilasyona neden olan odacıkta açılacak kesilerle anormal elektriksel uyarıların odacıklarda atriyal fibrilasyona yol açması engellenir.