Birçok yemekte kullanılan pancar; nitrat bakımından zengin, kırmızı renkli bir kök sebzedir. Ortalamanın üzerinde vitamin ve mineral içeren, besin açısından zengin bir gıdadır. Çok yönlü olduğu için beyin, sindirim sistemi, karaciğer rahatsızlıkları, yüksek tansiyon, kas ağrıları ve kalp sağlığı açısından faydalı olabilir.
Kırmızı Pancar Nedir?
Pancar (Beta vulgaris); Chenopodiaceae familyasında bulunan, 1400’e yakın alt türe sahip, yeşil yapraklı kısmı toprağın üzerine çıkan, tipik olarak oval veya dikdörtgen, pürüzsüz, kırmızımsı-mor renge sahip bir kök bitkisidir. Anavatanı Akdeniz olsa da soğuk iklimlerde de bitkinin yetiştiriciliği yapılır. Antik Yunan, Roma, Babil gibi eski uygarlıklarda bitkinin yaprakları ve sapı mutfakta kullanılırken kökleri ilaç yapımında değerlendirilmiştir. Günümüzde ise çoğunlukla Almanya, Fransa, Rusya ve İngiltere’de yetiştirilir.
Pancar, biyolojik olarak aktif betasiyaninler ve betaksantinler, polifenoller, flavonoidler, inorganik nitrat (NO3) ve saponinler gibi fitokimyasaldan oluşur. Ayrıca potasyum, fosfor, kalsiyum, magnezyum, bakır, sodyum, demir, çinko ve manganez gibi zengin bir mineral ve güçlü bir C vitamini kaynağı olarak kabul edilir. Bu biyokimyasal içerik, bitkinin çeşitli terapötik etkiler yaratmasını sağlar.
Pancar, yüksek fenolik içeriği sayesinde en yüksek antioksidan aktiviteye sahip bitkilerden biridir. Fenolik bileşikler, çeşitli şekillerde antioksidanlar olarak işlev görebilir. Hidroksil grupları, yeni radikallerin üretimini sonlandırmak için reaktif oksijen ve nitrojen türleri ile reaksiyona girebilen ve ardından yeni radikal oluşum döngüsünü kırabilen hidrojen donörleri olarak görev alır. Ayrıca serbest radikallerin üretiminde de rol oynar. Araştırmalar, pancarın kan basıncını düşürmede uzun vadeli etkiler üretebilen nitrik oksidi artırabileceğini göstermiştir.
Pancar, çiğ olarak tüketilebileceği gibi haşlama, fırın, buharda pişirme, kızartma, ızgara gibi farklı yöntemlerle pişirilebilir. Kökü ve yaprakları, farklı yemeklerde kullanılabilir. Sebzenin besin değerinin ve renginin koruması için soyulmaması faydalı olabilir.
Kırmızı Pancarın Faydaları Nelerdir?
Kırmızı pancar, içeriğindeki zengin vitamin ve mineraller sayesinde vücuda çok sayıda fayda sağlayabilir. Özellikle sindirim sistemi, kan basıncı ve vücudun genel kondisyonu üzerinde olumlu etkileri bulunabilir. Ayrıca kan dolaşımının iyileşmesi, bağışıklığın güçlenmesi, cildin daha parlak hale gelmesi, kemik sağlığının korunması gibi bir dizi farklı etki yaratabilir.
Karaciğer
Vücut, normalde doğal arıtma sistemlerini kullanarak toksinleri kendi kendine ortadan kaldırabilir. Bu süreci daha da desteklemek için pancarın içeriğinden yararlanılabilir. Pancar, karaciğerin çalışmasına yardımcı olan bileşik betain içerir. Karaciğer düzgün çalıştığında, vücut, kimyasalları detoksifiye ve metabolize etmek için yiyecekleri sindirebilir, emebilir ve işleyebilir.
Karaciğerdeki toksinleri etkili bir şekilde ortadan kaldıran pancar, aynı zamanda tüm sistemin detoksifiye edilmesine yardımcı olur. Pancar suyunun karaciğeri temizleme özelliği, safra kesesi ve böbreklerle ilgili hastalıkların iyileştirilmesinde de etkili olabilir.
Sindirim Sistemi
Pancar, bağırsak sistemine iyi gelen çok miktarda lif içerir. Besinlerin sindirilmesine yardımcı olan lif, normalde emilmeden yalnızca bağırsak yolunda hareket eder. Ayrıca, kişilerin uzun süre tok hissetmesini sağladığı için kilo verme sürecini de olumlu etkileyebilir.
Bağışıklık Sistemi
Kırmızı pancardaki vitamin ve besin içeriği, bağışıklık sisteminin güçlendirmesine ve vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olabilir. Bu kökteki besinler, hücrelerin oksidasyonunu ve yeni kan hücrelerinin üretimini uyarmaya yardımcı olur.
Duygudurum Bozuklukları
Pancar, betain adı verilen bir nitrojen bileşiği içerir. Bu polifenol, vücutta doğal olarak serotonin üretimini destekleyebilir. Bu sayede, duygudurum üzerinde rahatlatıcı ve canlandırıcı bir etkiye sahip olabilir.
Kronik İnflamasyon
Kronik inflamasyonun bir sonucu olarak akne, kilo alımı, enfeksiyon, sindirim sorunları, yorgunluk ve vücudun farklı noktalarında ağrı görülebilir. Pancarın önemli faydalarından biri, bu iltihapla savaşmasıdır. Bitkide bulunan bir pigment olan betalain, vücutta iltihabın etkilerini azaltabilir. Bazı araştırmalara göre osteoartrit gibi kronik iltihaplanma ile ilişkili ağrıyı azaltan maddeler içerir.
Cilt Sağlığı
Pancar, vücutta dolaşan kirli kanın temizlenmesine yardımcı olur. Böylece cildin parlak ve ışıltılı kalmasını sağlayabilir. Bitkide bulunan C vitamini, ayrıca cilt üzerinde leke ve çatlakların oluşmasına engel olabilir.
Tansiyon ve Kalp Sağlığı
Haşlanmış pancarın faydalarından biri kalp sağlığına iyi gelmesidir. Pancar, zengin bir nitrat kaynağıdır. Kan akışını iyileştirmeye ve gerektiğinde kan basıncını düşürmeye yardımcı olan bir damar genişletici görevi görür. Bu sayede daha fazla besin maddesi kana karışabilir. Bununla birlikte kan basıncını yalnızca geçici olarak düşürdüğü için günlük beslenme rutininin bir parçası olması gerekir.
Bitki, kalbi korumada etkili bir yardımcı olan kolesterolün seviyesini düşürmeye de yardımcı olur. Yapısında bulunan fitosteroller veya bitki sterolleri kolesterole benzediği için LDL veya "kötü" kolesterolü düşürebilir. Fitosteroller, emilen kolesterol miktarını azaltabilir ve zararlı kolesterolü düşürebilir.
Beyin Sağlığı
Azalan kan dolaşımı ve oksijen, yaşa bağlı hafıza kaybında ve bunama gibi dejeneratif durumlarda önemli bir rol oynar. Pancardaki nitratlar, beyindeki kan damarlarını uyarır ve sağlıklı kan akışını ve oksijen seviyelerini destekleyebilir. Karar vermekten sorumlu olan beynin ön lobundaki kan akışını uyarabilir. Beyin sağlığını korumak ve bilişsel gerileme hızını yavaşlatmak için pancar gibi nitrat içeriği yüksek sebzeler, günlük beslenmeye eklenebilir.
Kemik Sağlığı
Pancar, kemik sağlığı için gerekli olan yüksek düzeyde kalsiyum, manganez, magnezyum ve C vitamini içerir. Bitkide ayrıca, doğal olarak mineral silika bulunur. Araştırmalar, bu maddenin kemiklerdeki mineral dengesini korumaya ve osteoporoz riskini azaltmak için kolajen oluşumuna yardımcı olduğunu göstermektedir.
Kondisyon
Pancarın içeriğinde bulunan nitratlar, kan damarlarını gevşeterek kaslara giden oksijen dolaşımını ve enerji seviyesini artırabilir. Bu; kasların daha az oksijen kullanarak daha fazla çalışmasını, vücudun daha uzun süre performans göstermesini ve ilerlemesini sağlayabilir.
Bitki, enerji seviyesini yükseltirken kasların iyileşmesine de yardımcı olabilir. Nitrat, dinlenme sırasında da kas hücrelerine normalden fazla oksijen girmesini sağlayarak zarar gören kasın daha hızlı iyileşmesini sağlayabilir.
Kırmızı Pancar Yan Etkileri Nelerdir?
Pancar, normal sınırlarda ve bazen daha yüksek miktarlarda tüketimi güvenli olan maddeler içerir. Bitkinin içeriğinde bulunan maddelerin diğer ilaçlarla bilinen bir etkileşimi yoktur.
Bununla birlikte, böbrek taşına yatkın olanların çok fazla pancar tüketmesi, taş oluşumu riskini artırabilir. Gebelikte pancar yemek ise küçük miktarlarda olduğu sürece güvenlidir. Hamile veya emziren kadınlarda güvenlik açısından daha büyük miktarların tüketimi araştırılmamıştır.
