Küçük unutkanlıklar yaşlanmanın normal bir parçasıdır, ancak önemli unutkanlık değildir. Yaşlandıkça beyniniz de dahil olmak üzere vücudunuzun tüm kısımlarında değişiklikler meydana gelir. Bu, yeni şeyler öğrenmenizin daha uzun sürebileceği, bilgileri eskisi kadar iyi hatırlayamayabileceğiniz veya gözlükleriniz gibi şeyleri kaybedebileceğiniz veya koyduğunuz yeri hatırlamayabileceğiniz anlamına gelir. Dikkatiniz dağıldığında veya aynı anda çok fazla şeye konsantre olduğunuzda hafızanızın iyi çalışmaması da normaldir. Bu yüzden stresli olduğunuzda bir şeyleri unutma olasılığınız daha yüksektir. Fiziksel veya ruhsal olarak hasta olmak da sizi geçici olarak unutkan yapabilir.
Unutkan olmanın başka nedenleri de vardır. Bunların çoğu geçicidir ve tedavi edilebilir. Bunlar:
- Bazı ilaçlar veya ilaç kombinasyonları unutkanlığa veya kafa karışıklığına neden olabilir.
- Düşme veya kaza sonucu oluşan baş yaralanmaları, bilincinizi kaybetmeseniz bile hafıza sorunlarına yol açabilir.
- Stres, kaygı veya depresyon unutkanlığa, kafa karışıklığına, konsantrasyon zorluğuna ve günlük aktiviteleri aksatan diğer sorunlara yol açabilir.
- Kronik alkolizm zihinsel yetenekleri ciddi şekilde bozabilir. Alkol ayrıca ilaçlarla etkileşime girerek hafıza kaybına da neden olabilir.
- B-12 vitamini eksikliği yaşlı yetişkinlerde yaygın olabilir ve hafıza sorunlarına neden olabilir. B-12 vitamini sağlıklı sinir hücrelerinin ve kırmızı kan hücrelerinin korunmasına yardımcı olur.
- Tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidizm) unutkanlığa ve diğer düşünme sorunlarına yol açabilir.
- Beyninizdeki bir tümör veya enfeksiyon hafıza sorunlarına veya bunamaya benzer diğer semptomlara neden olabilir. Ancak, unutkanlık günlük işleyişi etkilemeye başlarsa ileri tetkikler için bir doktora görünmenizin zamanının geldiğinin işareti olabilir.
Unutkanlık neden olur?
Yaşlı insanların hafızaları ve yeni bir şey öğrenmelerinin daha uzun sürmesi gibi diğer düşünme yetenekleri ile ilgili endişe duyabilirler. Bu değişiklikler genellikle hafif veya yaşa bağlı unutkanlığın belirtileridir ve sıklıkla yaşlanmanın normal bir parçasıdır. İnsanlar yaşlandıkça, beyin de dahil olmak üzere vücudun tüm bölgelerinde değişiklikler meydana gelir. Sonuç olarak, bazı insanlar bilgileri eskisi kadar iyi ve eskisi kadar çabuk hatırlayamadıklarını fark ederler. Ara sıra eşyaları yanlış yere koyabilir veya bir faturayı ödemeyi unutabilirler. Bunlar genellikle hafif unutkanlığın belirtileridir, ciddi bir hafıza sorunu değildir.
Her yaşta ara sıra bir şeyleri unutmak normaldir, ancak ciddi hafıza sorunları araba kullanmak, telefon kullanmak ve eve dönüş yolunu bulmak gibi günlük işleri yapmayı zorlaştırır. Hafıza sorunlarının bunama veya normal yaşlanmayla ilgisi olmayan faktörlerden kaynaklanması mümkündür. Örneğin, depresyon veya kan pıhtıları gibi tıbbi durumlar hafıza sorunlarına neden olabilir. Bu sorunlar genellikle durum başarıyla tedavi edildiğinde ortadan kalkar. Hafıza sorunlarına yol açabilecek faktörler şunlardır:
- Beyin sarsıntısı gibi baş yaralanması.
- Beyindeki kan pıhtıları, tümörler veya enfeksiyonlar.
- Tiroid, böbrek veya karaciğer sorunları.
- İlaç yan etkileri.
- Depresyon ve anksiyete gibi ruh sağlığı sorunları.
- Alkol veya uyuşturucu kullanımı.
- Uyku sorunları.
- B12 vitamini gibi önemli besin maddelerinin düşük seviyeleri.
- Yeterince sağlıklı yiyecek yememek.
Aşırı unutkanlık neyin belirtisi olabilir?
Bazen ne söylemek istediğinizi biliyorsunuz ancak kelimeyi hatırlayamıyorsunuz. En sevdiğiniz filmin adını unutuyorsunuz. Bir randevuya gitmek üzeresiniz ancak araba anahtarlarınızı veya telefonunuzu bulamıyorsunuz. Bunlar pek çok insanın yaşadığı durumlardır. Sık unutkanlık veya hafıza kayıpları, insanları demans (bunama), Alzheimer gibi hastalıklar veya diğer tedavi edilemez, ilerleyici durumlar konusunda endişelendirebilir. Ancak durum her zaman böyle değildir. Ancak hafıza kaybı günlük işleyişi etkilemeye başlarsa; örneğin randevuları kaçırmak veya ilaç almayı unutmak gibi daha fazla değerlendirme gerekir.
Genç yaşta unutkanlık nedenleri nelerdir?
Genç yaşta unutkanlığın olası nedenleri arasında şunlar yer alır:
- Depresyon
- Kötü beslenme
- Sistemik hastalıklar
- Beyin hasarı
- Epilepsi
Unutkanlık ne zaman ciddiye alınmalıdır?
Her yaşta ara sıra bir şeyleri unutmak normaldir, ancak ciddi hafıza sorunları araba kullanmak, telefon kullanmak ve eve dönüş yolunu bulmak gibi günlük işleri yapmayı zorlaştırır.
Bir doktorla konuşmanın zamanının geldiğini gösteren işaretler şunlardır:
- Aynı soruları tekrar tekrar sormak.
- Eskiden iyi bildiğiniz yerlerde kaybolmak.
- Randevuları kaçırmak veya ilaç almayı unutmak.
- Bildiğiniz bir şeyi zaman olsa da hatırlayamıyorsanız.
- Tarifleri veya talimatları takip etmekte zorluk çekiyorsanız.
- Zaman, insanlar ve yerler konusunda daha fazla kafa karışıklığı yaşamak.
- Kendinize iyi bakmamak (kötü beslenmek, güvenli olmayan davranışlarda bulunmak gibi)
- Kronik uyku eksikliği, bozukluğu, kaygı, endişe gibi durumlar yaşamak.
Unutkanlık için ne yapmalı?
Sağlıklı kalmanıza, hafıza ve zihinsel becerilerinizdeki değişikliklerle daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olabilecek çeşitli teknikler vardır. İşte bazı ipuçları:
- Yeni bir beceri öğrenin.
- Günlük bir rutini takip edin.
- Görevleri planlayın, yapılacaklar listesi yapın ve takvimler ve notlar gibi hafıza araçlarını kullanın.
- Cüzdanınızı veya çantanızı, anahtarlarınızı, telefonunuzu ve gözlüklerinizi her gün aynı yere koyun.
- Hem zihninize hem de bedeninize faydalı olabilecek aktivitelere katılın. (Okuma, oyun oynama, bulmaca çözme gibi)
- Arkadaşlarınız ve ailenizle vakit geçirin.
- Yeterince uyuyun, genellikle her gece yedi ila sekiz saat.
- Egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin.
- Yüksek tansiyonunuz varsa kontrol altına alın.
- Alkol tüketiminden kaçının veya sınırlandırın.
- Kendinizi uzun süredir depresif hissediyorsanız yardım alın.
