Alkalen fosfataz kaç olmalı? Alkalen fosfataz hangi besinlerde bulunur?

Alkalen fosfataz (ALP) testi, kandaki ALP miktarını ölçen bir kan testidir. ALP, vücuttaki bazı kimyasal reaksiyonları hızlandıran bir enzim, yani proteindir. Vücudun tüm dokularında bulunmakla birlikte, karaciğer, safra kanalları ve kemiklerde daha yüksek düzeylerde bulunabilir. Vücudun her bölgesi, kendine özgü bir ALP türü üretir. Genel olarak litre başına 44–147 IU/L veya 30–120 IU/L arasında kabul edilir.

Alkalen fosfataz ne demek?

Alkalen fosfataz (ALP), karaciğer, safra kesesi ve diğer organlardaki sağlık sorunlarının tespitine yardımcı olan bir testtir. ALP esas olarak karaciğer ve kemiklerde bulunmakla birlikte, sindirim sistemi, böbrekler ve hamilelik döneminde plasentada da az miktarda yer alır. Alkalen fosfataz, kemik ve diş gibi sert dokuların oluşumuna ve bağırsaklardaki fosfatlar ile diğer moleküllerin taşınmasına katkı sağlayabilir.

Alkalen fosfataz testi neden istenir?

Bu test genellikle karaciğer ya da kemik hastalıklarını teşhis etmek ya da taramak amacıyla yapılır. Karaciğer hastalığı belirtileri:

• Mide bulantısı ve kusma
• İştahsızlık
• Tükenmişlik ve halsizlik
• Sarılık
• Karında şişlik veya ağrı
• Ayak bileklerinde/bacaklarda ödem
• Koyu renkli idrar, açık renkli dışkı
• Sürekli kaşıntı
• Kemik bozukluğu belirtileri:
• Kemik ağrısı
• Eklem iltihabı ve artrit
• Anormal şekillenmiş veya büyümüş kemikler
• Kırıklar

Alkalen fosfataz düşüklüğü ne anlama gelir?

Düşük ALP seviyeleri daha nadir görülür ve şu durumların işareti olabilir:

• Çinko eksikliği
• Protein eksikliği
• Yetersiz beslenme
• Kötü huylu kansızlık
• Tiroid hastalıkları
• Hipofosfatazi (kemik ve dişleri etkileyen genetik bir hastalık)
• Şu durumlarda da ALP düşük olabilir:
• Hipotiroidizm
• B12 eksikliğine bağlı kansızlık (pernisiyöz anemi)
• Wilson hastalığı (aşırı bakır birikimine neden olan genetik bir rahatsızlık)
• Hormon içeren doğum kontrol ilaçları gibi bazı ilaçlar

Alkalen fosfataz düşüklüğü belirtileri neler?

30 U/L altı değerler genellikle düşük kabul edilir. Altta yatan nedene göre aşağıdaki belirtiler görülebilir:

• B12 eksikliği veya kansızlığa bağlı baş ağrısı, yorgunluk, nefes darlığı
• Hipotiroidiye bağlı kilo alımı, kas zayıflığı, cilt kuruluğu

Alkalen fosfataz yüksekliği ne anlama gelir?

Yüksek ALP düzeyleri, karaciğer ya da kemiklerle ilgili bir sorunun göstergesi olabilir. Karaciğer rahatsızlıkları ile kemik bozuklukları farklı ALP türleri üretir. Yaş ve cinsiyete bağlı olarak ALP’nin hafif yüksek olması her zaman tedavi gerektiren bir durumu işaret etmeyebilir.

Yüksek ALP seviyesi şu durumlarla ilişkili olabilir:

• Çocuklar ve gençlerde, kemik gelişimi nedeniyle yüksektir.
• 15–50 yaş arası erkeklerde, kadınlara kıyasla genellikle daha yüksektir.
• Yaş ilerledikçe ALP düzeyleri artabilir.
• Kemik kırıkları ALP’yi geçici olarak yükseltebilir.
• Yağlı bir öğün sonrası yapılan testte seviyeler artabilir.
• Hamilelikte, ALP seviyesi üç katına kadar çıkabilir. Bu durumda doktorunuz, plasentanın sağlıklı işleyip işlemediğini kontrol etmek için daha sık izlemeyi tercih edebilir.
• ALP değeri çok yüksekse, doktorunuz enzimin karaciğerden mi yoksa kemiklerden mi kaynaklandığını tespit etmek için ALP izoenzim testi isteyebilir.

Yüksek ALP’nin neden olabileceği durumlar:

• Tıkalı safra kanalları
• Karaciğer kanseri
• Siroz
• Hepatit
• Safra kanallarında daralma
• Mononükleoz
• Gebelik kolestazı
• Tedavi edilmemiş çölyak hastalığı
• ALP izoenzim testi şu sorunlara işaret edebilir:
• Kemiklere yayılmış kanserler
• Paget hastalığı
• D vitamini eksikliği
• Bazı tiroid bozuklukları

Bebeklerde ALP’nin yüksek olması, büyüme ve gelişme sürecinin doğal bir sonucudur. Kemik gelişimi hızlı olduğundan bu değerler normalin üzerinde olabilir. Aynı şekilde, büyüme hızının arttığı çocukluk dönemlerinde de ALP düzeyinde geçici yükselmeler gözlenebilir.

Alkalen fosfataz yüksekliği belirtileri nelerdir?

Yüksek ALP seviyelerine ait belirti ve semptomlar, altta yatan nedene göre farklılık gösterir. Karaciğer hastalıkları ile ilişkili olabilecek belirtiler:

• Sarılık (cilt ve gözlerde sararma)
• Karın ağrısı ya da sağ tarafta şişlik
• Kolay morarma
• Mide bulantısı ve kusma
• Koyu renkli idrar
• Açık renkli dışkı
• Nedensiz kilo kaybı
• Yorgunluk, halsizlik
• Kollar ve bacaklarda şişlik
• Kaşıntılı cilt
• Kemik hastalıklarıyla ilişkili belirtiler
• Kemik ya da eklem ağrısı
• Deforme ya da büyümüş kemikler
• Sık tekrarlayan kemik kırıkları

Alkalen fosfataz kaç olmalı?

Normal ALP değerleri, testin yapıldığı laboratuvara göre değişebilir. Genel olarak litre başına 44–147 IU/L veya 30–120 IU/L arasında kabul edilir. Laboratuvar sonuçlarında, o merkeze ait kabul edilen normal aralık belirtilir.

Alkalen fosfataz nasıl düşürülür?

Bazı araştırmalar, süt ürünlerinin ve omega-3 yağ asitlerinin tüketilmesinin, ayrıca günde 2–3 fincan kahve içmenin ALP seviyelerini düşürmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.

Alkalen fosfataz hangi besinlerde bulunur?

ALP seviyeleri yüksekse, karaciğeri zorlayabilecek veya kemik sorunlarını artırabilecek bazı besinlerden kaçınılmalıdır. Bunlar arasında yağlı/kızartılmış yiyecekler, alkol, işlenmiş gıdalar, şekerli içecekler ve rafine karbonhidratlar yer alır.

ALP’yi destekleyen bazı faydalı besinler:

Yapraklı yeşil sebzeler

Ispanak, kara lahana, pazı

Turpgiller

Brokoli, karnabahar, Brüksel lahanası

Kahve

Karaciğer sağlığı için faydalıdır

Turunçgiller

Portakal, greyfurt, limon

Kuruyemiş

 Antep fıstığı, kaju, badem, ceviz

Yağlı balıklar

Somon, ton balığı, sardalya, uskumru

Zeytinyağı

Yaşlılarda karaciğer yağlanması riskini azaltır

Tam tahıllar

Yulaf, esmer pirinç, tam buğday ekmeği

Baklagiller

Mercimek, nohut, fasulye

Pancar suyu

Oksidatif hasarı ve inflamasyonu azaltır; karaciğer fonksiyonlarını destekler