Alt ıslatma ya da gece yatak ıslatma, gece enürezisi olarak da bilinir. Kişinin mesanesini kontrol edebilmesi gereken yaştan sonra, geceleri uyku sırasında meydana gelen istemsiz idrara çıkma durumudur. Gündüz meydana gelen istemsiz idrar kaçırma ise gündüz enürezisi olarak bilinir.
Gece alt ıslatma sorunu erkeklerde kızlardan iki kat daha fazla görülür. Alt ıslatma, özellikle 5 yaşından sonra devam ediyorsa bazı sağlık sorunlarının belirtisi olabilir. İdrar yolu enfeksiyonları (İYE), mesane problemleri, kabızlık, şeker hastalığı (Diyabet), hormon dengesizlikleri, spina bifida gibi nörolojik hastalıklar bunlara örnek olarak verilebilir.
Alt ıslatmanın nedenleri nelerdir?
Alt ıslatma (enürezis), 5 yaş ve üzerindeki kişilerin, uyku sırasında istemsiz idrar kaçırma durumudur; daha yaygın olarak gece yatak ıslatma olarak adlandırılır. En yaygın pediatrik sağlık sorunlarından biridir. Çocuklar ve aileleri için rahatsız edici bir durumdur.
Önceleri psikolojik bir sorun olduğu düşünülen alt ıslatmanın, şimdilerde fizyolojik faktörlere bağlanabileceği düşünülmektedir. Çoğu çocukta yatak ıslatmayı açıklayan altta yatan bir hastalık yoktur; yalnızca mesanesinin dolu olduğu hissini fark edememe ve bu hisle uyanmama durumudur. Bu, büyük olasılıkla çocuğun mesanedeki gelişimsel gecikmeden kaynaklanır. Ebeveynlerden birinde veya her ikisinde de sorun varsa ve çocuğun mesanesi küçükse, ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Stres, duygusal bozukluklar veya benzeri faktörlerin idrar kaçırmaya neden olduğuna dair bilimsel bir kanıt yoktur. Benzer şekilde, uyku bozukluklarının alt ıslatmaya sebep olduğuna dair teoriyi destekleyen az sayıda kanıt vardır. Az sayıdaki vakada, mesane sorunlarının neden olabilir. Uyku sırasında idrar çıkışını azaltan antidiüretik hormonun (ADH) yetersiz üretimi de katkıda bulunabilir.
Alt ıslatmak hangi hastalığın belirtisidir?
Bazı durumlarda, sık veya tekrarlayan yatak ıslatma, nazı altta yatan tıbbi bir rahatsızlığın belirtisi olabilir. Bunlar:
- İdrar yolu enfeksiyonu
- Kronik kabızlık
- Spina bifida veya sinir sorunları
- Diyabet
- Hormon dengesizliği
- İdrar yolu veya sinir sisteminde bir sorun
- İdrar yolu tıkanıklığı veya üretra darlığı
- Obstrüktif uyku apnesi
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
Altını ıslatan çocuğa ne yapmak lazım?
Altını ıslatan bir çocuk için ebeveynlerinin öncelikle sabırlı ve anlayışlı olmaları en doğru yaklaşımdır.
Alt ıslatma ilgili durumun çözümünde uygulanabilecek bazı etkili adımlar şunlardır:
- Çocuğunuzu azarlamayın, cezalandırmayın veya utandırmayın. Bunun durumu dahada kötüleştirebileceğini unutmayın.
- Alt ıslatmanın çocuğun elinde olmayan bir durum olduğunu kabul edin.
- Çocuğunuzla empati kurmaya çalışın.
- Geceleri tuvalete kolayca erişebilmelerini sağlayın.
- Yatmadan 1-2 saat önce sıvı alımını azaltın.
- Çocuğunuza kola, çay ve kahve gibi kafein içeren içecekler vermeyin; bu, daha fazla idrar yapmalarına neden olabilir.
- Yatmadan hemen önce mutlaka tuvalete gitmesini sağlayın.
- Çocuğunuzu tuvaleti kullanmak için düzenli olarak geceleri uyandırmayın; bu uzun vadede işe yarayan bir yöntem değildir.
- Alt ıslatma alarmları, çocuğunuz altı ıslandığında ses çıkararak uyanmasını sağlar. Etkili ama sabır isteyen bir yöntemdir.
- Çocuğunuzun altını ıslatmadığı geceler için takvim yapabilir, yıldız, sticker gibi ödüllerle olumlu pekiştirme sağlayabilirsiniz.
Çocuklar kaç yaşına kadar altını ıslatır?
Küçük çocuklarda yatak ıslatma normaldir. 5 yaşın altındaki birçok çocuk yatağını ıslatır. Az sayıda çocuk 10 yaşına ve sonrasına kadar altlarını ıslatmaya devam eder. Ancak çocuklar genellikle mesanelerini kontrol etmeyi öğrendiklerinde bu durumdan kurtulurlar.
Alt ıslatma tedavisi nasıl olur?
Doktorlar, yatak ıslatma sorununun nedenine bağlı olarak çeşitli tedavi yöntemleri uygulayabilirler. Eğer altta yatan bir hastalık varsa öncelikli olarak tedavi edilir. Eğer öykü ve fizik muayenede tıbbi bir soruna rastlanmazsa ve idrar testleri negatif ise tedavi için çeşitli davranışsal yaklaşımlar uygulanabilir. Davranışsal seçenekler, idrar kaçırma sırasında ses çıkaran yatak ıslatma alarmı kullanımından (çalışmalar bunun en etkili farmakolojik olmayan strateji olduğunu göstermiştir); belirli sayıda gece kuru kalma karşılığında ödül verme gibi pozitif pekiştirme tekniklerine kadar uzanır.
Enürezis için desmopresin (uyku sırasında idrar çıkışını azaltır), trisiklik antidepresanlar ve antikolinerjik ilaçlar kullanılabilir. Ancak hiçbir ilacın alt ıslatmayı kalıcı olarak iyileştirdiği kanıtlanmamıştır ve ilaç bırakıldığında sorun genellikle geri döner. Kalıcı çözüm için davranışsal tedaviyle birlikte kullanılması gereklidir.
Çoğu uzman, ebeveynlere mümkün olduğunca sorunun geçmesini beklemelerini tavsiye eder. Ancak çocuğun öz saygısını geliştirmeye odaklanmak asıl hedef olmalıdır. Çocuğu cezalandırmak psikolojik zarara yol açabilir ve okul performansını etkileyebilir. Ebeveynlerin, alt ıslatmanın bir isyan veya başarısızlık değil, çocuğun kontrol edemeyeceği ve tedavi edilmese bile sonunda üstesinden geleceği bir durum olduğunu anlamaları önemlidir.
