Çoklu kişilik bozukluğu nedir? Çoklu kişilik bozukluğu ile bipolar bozukluk arasındaki fark nedir?

Çoklu kişilik bozukluğu, günümüzde dissosiyatif kimlik bozukluğu (DKB) olarak bilinen bozukluğun eski adıdır. Kişinin 2 veya daha fazla ayrı kimliğe sahip olduğunu hissettiği bir ruh sağlığı durumudur.

Hafıza, öz farkındalık, kimlik veya algıda bozulma ile karakterizedir. Bu bozukluğa sahip kişiler, bir veya daha fazla alternatif ve farklı kimlik geliştirirler. Bu durum ayrıca çoklu kişilik veya bölünmüş kişilik olarak da adlandırılır. Çoklu kişilik bozukluğu veya DKB olan kişiler, kişisel bilgiler, günlük aktiviteler ve travmatik olaylar da dahil olmak üzere otobiyografik hafızalarında boşluklar yaşarlar. Bu semptomlar bilişsel işlevleri ve psikolojik refahı bozabilir ve kişinin hayatının her alanında sorunlara neden olabilir.

Bu bozukluğun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, çoğunlukla çocuklukta yaşanan ağır travmalar (genellikle aşırı, tekrarlayan fiziksel, cinsel veya duygusal istismar) sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Çoklu kişilik bozukluğunun çok nadir görüldüğü ve kadınlarda erkeklerden daha sık teşhis edildiği düşünülmektedir.

Çoklu kişilik bozukluğu nedir?

Çoklu kişilik bozukluğu (ÇKB) veya dissosiyatif kimlik bozukluğu (DKB), genellikle travmatik olaylar sonucunda ortaya çıkan ve insanların hoş olmayan anılardan kaçınmasına yardımcı olmak için kullanılan bir ruh sağlığı durumudur. Dissosiyatif kimlik bozukluğunun (DKB) nedeni, özellikle duygusal ihmal veya istismarın kişilik gelişimini etkileyebileceği erken çocukluk yıllarında, kişilerarası ve çevresel streslere verilen psikolojik bir tepki olabilir. Dissosiyatif bozukluk geliştiren kişilerin %99'u kadarı, çocukluğun hassas bir gelişim aşamasında (genellikle 6 yaşından önce) tekrarlayan, bunaltıcı ve genellikle yaşamı tehdit eden rahatsızlık veya travmalarla ilgili kişisel geçmişlere sahiptir.

ÇKB'li kişiler kimlikler arasında geçiş yaparken farklı konuşabilir ve davranabilirler. Kişi, kafasının içinde yaşayan iki veya daha fazla kişinin varlığını hisseder. Her kimliğin kendine özgü bir adı, sesi, tavırları, anıları ve görüşleri olabilir.

Çoklu kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir?

Çoklu kişilik bozukluğu olan kişilerde, alter olarak bilinen iki veya daha fazla alternatif kimlik (alter kimlik)  bulunur. Bu alterlerin farklı isimleri, davranışları, anıları, sesleri ve dünyaya bakış açıları vardır. Bazı durumlarda, bir alterin cinsiyeti, etnik kökeni veya yaşı da farklı olabilir. Bazı alterler hayvan olabilir. Bir birey bir kişilikten diğerine geçerken buna geçiş denir. Alternatifler sadece kısa anlar için ortaya çıkabilir veya günlerce varlığını sürdürebilir. DKB belirtileri arasında hafıza kaybı, duyarsızlaşma, gerçek dışılık, çarpıtmalar, halüsinasyonlar ve karakter dışı davranışlarda bulunma yer alır.

Çoklu kişilik bozukluğu neden olur?

Travma ile çoklu kişilik bozukluğunun gelişimi arasında derin bir bağlantı olduğu çeşitli araştırmaların sonuçlarında ortaya konmuştur. Hatta, bu bozukluğa sahip kişilerin %90'ından fazlasında travmanın bu durumun temel nedeni olduğuna inanılmaktadır.

Çocukluk çağında uzun süreli duygusal, cinsel veya fiziksel istismar genellikle bu durumla ilişkilendirilir. Doğal afetlere veya şiddete maruz kalmak da bozukluğun gelişimini tetikleyebilir. Alternatif kişiliklerin, başlangıçta devam eden travma veya stresli bir durumdan uzaklaşmak için bir tür başa çıkma mekanizması olarak gelişebileceği düşünülmektedir. Ancak, travma yaşayan herkesin dissosiyatif semptomlar yaşamayacağını unutmamak önemlidir.

Çoklu kişilik bozukluğu tedavi edilebilir mi?

Çoklu kişilik bozukluğunun kesin bir tedavisi yoktur. Bu rahatsızlığa sahip kişiler, hayatlarının geri kalanında bu hastalıkla başa çıkmak zorundadırlar. Ancak tedaviler semptomların azalmasına yardımcı olabilir. Ayrıca çoklu kişilik bozukluğu tedavi etmek için kullanılabilecek bir ilaç da yoktur. Eğer kişi anksiyete veya depresyondan muzdaripse, bunları tedavi etmek için ilaç kullanımını düşünebilirler.

Çoklu kişilik bozukluğu ile bipolar bozukluk arasındaki fark nedir?

Bu iki bozukluk tanım ve belirtileri bakımından tamamen farklı olsa da, toplum genelinde sıklıkla (üçüncü bir bozukluk olan şizofreni ile birlikte) karıştırılmaktadır.

Toplumdaki kafa karışıklığına rağmen, bu bozuklukların tek önemli ortak noktası, bu rahatsızlıklardan muzdarip birçok kişinin toplum tarafından hâlâ damgalanmasıdır. Bu bozukluklar birkaç yönden farklılık gösterir:

• Bipolar bozukluk, öz kimlik sorunlarına yol açmaz. Çoklu kişilik bozukluğu ise öz kimlik sorunlarına neden olur ve öz kimlik, birden fazla kimlik arasında bölünür.
• Depresyon, bipolar bozukluğun dönüşümlü evrelerinden biridir. Çoklu kişilik bozukluğu olan kişiler başlangıçta depresif değildir ve enerji seviyeleri normaldir. Ancak bazen, ÇKB'li kişiler uzun bir süre depresif kalabilirler, ancak depresif durum ikincildir ve temel bozuklukla (bipolar bozuklukta olduğu gibi bozukluğun kendisinden ziyade) başa çıkamamaktan kaynaklanır.
• Erkeklere kadınlara göre daha sık bipolar bozukluk teşhisi konur. Buna karşılık, kadınlara erkeklere göre daha sık çoklu kişilik bozukluğu teşhisi konur. Teşhis konan kadınlar genellikle teşhis konan erkeklerden daha fazla "kişiliğe" sahiptir.
• Bipolar bozukluk, yaratıcılığı veya konsantrasyonu engellemiyor gibi görünse de sanatçılar arasında yaygın bir akıl hastalığıdır. Öte yandan, kişinin kimliğini parçalayarak odaklanma ve yaratıcı olma yeteneğini bozduğu için, çok az sanatçıya MPD teşhisi konur.