Doğru nefes alma, oksijenin kan dolaşımına etkili şekilde karışmasını sağlar. Ayrıca kalp- damar sistemi açıcından nefes alma hayati öneme sahiptir. Ancak stres, anksiyete, endişe ve kaygı gibi durumlar gün içinde doğru ve yeterli nefes almayı olumsuz etkileyebilir. Hiperventilasyon, sıklıkla bu etkenlerin neticesinde ortaya çıkan hızlı ve derin nefes almayı içeren bir solunum şeklidir. Hiperventilasyon durumunda fazla oksijen alınmasına rağmen vücuda yeteri kadar oksijen taşınmaz. Uzun vadede bireylerde ateş basması, terleme hatta bitkinlik ve tükenmişlik gibi bazı semptomlara yol açar.
Hiperventilasyon nedir?
Gün içinde defalarca kez nefes alırız ve vücut otomatik olarak nefes almayı sürdürür. Bu süreci etkileyebilen; stres, endişe ve kaygı gibi durumlar nefes alma düzeninde problemlere yol açabiliyor. Tam da bu nokta da hiperventilasyon yani aşırı nefes alma, olarak bilinen tıbbi bir durum ortaya çıkabiliyor. Hiperventilasyon, kişinin gün içinde normalden hızlı ve derin nefes alıp vermesini içerir. Hızlı ve derin nefes alındığında kandaki oksijen seviyesi artarken karbondioksit seviyesi zamanla düşebiliyor. Solunum esnasında yaşanan bu dengesizlik baş dönmesi, ellerde ve ayaklarda karıncalanma gibi çeşitli fiziksel belirtilere sebep olabilir. Nefesin gerektiği şekilde dışarı verilmediği bu solunum biçimi, aynı zamanda göğüste sıkışma hissine de yol açabilir. Genellikle hiperventilasyon tehlikeli olmasa da kişilerde kaygıyı arttırabiliyor.
Hiperventilasyonun nedenleri neler?
Hiperventilasyon vücudun anormal şekilde aşırı nefes alıp verme şeklidir. Hiperventilasyonun kesin nedenini belirlemek bazen zor olabilir. Genellikle hiperventilasyonun neden olduğu belirtiler durumu daha da kötüleştirebilir. Aşırı solunum ters etki yapabilir ve beyne giden oksijenin azalmasına yol açabilir. Hiperventilasyon özellikle anksiyete, panik, sinirlilik veya stres kaynaklı ortaya çıkabilen bir durumdur.
Hiperventilasyonun nedenleri şöyledir;
- Anksiyete, panik atak
- Stres, korku
- Aşırı efor
Hiperventilasyonun altında yatan tıbbi nedenler ise şunlar olabilir;
- Kalp yetmezliği veya kalp krizi gibi kalp sorunları
- Astım, koah ve kronik abstrüktif gibi akciğer hastalıkları
- Enfeksiyonlar
- Hamilelik
- Kanama
- Aşırı ağrılar
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Yüksek irtifa
Hiperventilasyonun belirtileri nelerdir?
Hiperventilasyon, hızlı ve derin nefes almanız sonucu gelişen bir durumdur. Birçok kişi bu şekilde nefes aldığını hissetmeyebilir. Ancak hiperventilasyon neden olduğu semptomları fark etmemek çoğu zaman mümkün olmayabilir.
Hiperventilasyonun yaygın görülen belirtileri şöyle sıralanabilir;
- Baş dönmesi
- Panik hissi
- Göğüs ağrısı ve çarpıntı
- Geğirme veya şişkinlik
- Doğru düzgün düşünememe
- Nefes almada zorluk
- Kollarda karıncalanma ve uyuşma
- Nefes darlığı hissi
- Ağız çevresinde uyuşma
- Bayılacak gibi olma
Hiperventilasyonu önlemenin yolları neler?
Hiperventilasyon, bir dizi zihinsel ve fiziksel zorluklar karşısında gelişebilir. Hiperventilasyonun herhangi bir semptomu meydana geldiğinde özellikle sakin kalmak önemlidir. Hiperventilasyon durumunda bazı teknikleri öğrenmek, bu durumu önlemenize ve gelecekteki atakların önüne geçmenize yardımcı olabilir.
Hiperventilasyonu önlemenin yolları aşağıdaki gibidir;
- Göğüs yerine karından derin solunum ve tüm vücut solunumu
- Meditasyon
- Dudak büzerek nefes alma
- Yoga tarzında beyin ve vücut egzersizleri
- Yavaş nefes almak
- Burnundan alıp, ağzından vermek
- Yürüme, bisiklet ve koşma gibi egzersizler yapmak
- Sakinleştirici veya anksiyete tedavisi
Hiperventilasyonun tedavisi nasıl olur?
Sıklıkla anksiyete ve strese bağlı gelişen bu duruma karşı doğru ve sakin nefes almaya odaklanıldığında hiperventilasyon ortadan kalkabilir. Hiperventilasyonun tedavisinde nefes almayı düzenlenmenin yanı sıra psikolojik destek almak önemlidir.
Hiperventilasyon tedavisi şunları içerir;
Solunum teknikleri
Nefes kontrolü, hiperventilasyonu tedavi etmeye ve hastada nefes almayı iyileştirmeye yardımcı bir tekniktir. Bu teknikle burundan al, ağızdan ver şeklinde kişinin yavaş ve derin nefes alması hedeflenir.
Dudak büzme
Dudak büzme egzersizi, kişinin dudaklarını bir mumu üflercesine bir pozisyon almasını büzülmüş dudaklardan yavaşça nefes vermesini içerir. Bu tekniği uygularken nefes alırken yavaş alın ve verirken havayı sertçe üflemekten kaçının.
Stres azaltma
Bir hasta hiperventilasyon sendromundan etkileniyorsa, bu durum altından yatan nedenin tespit edilmesi gerekir. Anksiyete ve stresi yönetmek nefes alıp verme dengesini düzene sokabilir. Psikolojik destek ile stresle başa çıkabilmenin yolları öğrenilebilir.
İlaçlar
Anksiyete bozukluğu varsa, doktor antidepresan reçete edebilir. Bazı durumlarda durumun şiddetine bağlı olarak alprazolam, doksepin ve paroksetin gibi çeşitli ilaçlar tedavide yardımcı olabilir.
Hiperventilasyon tehlikeli mi?
Hiperventilasyon çoğu zaman tehlikeli değildir. Hiperventilasyon sendromunun iki çeşidi bulunur. Bunlar, gün içinde sürekli kendini gösteren ve aniden ortaya çıkabilen şeklindedir. İlk kez hızlı ve derin nefes alıyorsanız, altta yatan bir sağlık sorunu olmadığının belirlenmesi açısından tıbbi yardım almanız gerekir. Ayrıca nefesinizi her şeye rağmen kontrol altına alamıyorsanız yine doktora başvurmanız önerilir.
Hiperventilasyon anında kemer, kravat ve gibi sizi sıkan nesneler veya giysiler olmadan uzanın. Bu, rahatlamanız ve nefesinizin düzenlenmesi için faydalı olacaktır. Böylelikle semptomlarınızın çoğu ortadan kalkabilir. Eğer anksiyete veya panik bozukluğu teşhisi konduysa, durumunuzu anlamanıza ve tedavi etmenize yardımcı olması için doktora başvurun. Hiperventilasyonun altında farklı sebepler olabilir. Bu nedenle, kişinin semptomlarını değerlendirmesine yönelik bir tedaviyi gerektirebilir.
Hiperventilasyon için ne zaman doktora gitmek gerek?
Hiperventilasyon tedavisi mümkün bir durumdur. Öncelikle stres, kaygı veya başka sağlık sorunları varsa onların tedavi edilmesi gerekir. Psikolojik destek bu süreci iyi bir şekilde yönetmeye yardımcı olabilir.
Aşağıdaki durumlar karşısında doktora gitmeniz önerilir;
- Ağrı, baş ağrısı veya kanmanız varsa
- Şikâyetler sık ve şiddetliyse
- İlk kez hiperventilasyon yaşıyorsanız
- Göğüs ağrısı, çarpıntı gibi semptomlar varsa
Kontrol altına çalışıyorsunuz fakat hiperventilasyonunuz daha da kötüleşiyor ve şiddetleniyorsa, kendinizi iyi hissetmiyor, farklı belirtiler de yaşıyorsanız sağlık uzmanından yardım almanız gerekir.
