Kuduz nasıl bulaşır? Kuduzun belirtileri neler?

Kuduz, merkezi sinir sistemini etkileyen, aşıyla önlenebilen, zoonotik, viral bir hastalıktır. İnsanlardaki kuduz vakalarının tamamına yakınından köpekler sorumludur. Kuduz, öncelikle enfekte bir hayvanın ısırması veya tırmalaması yoluyla yayılır.

Kuduzun ilk belirtileri arasında ateş, ağrı ve yara bölgesinde alışılmadık veya açıklanamayan karıncalanma, batma veya yanma hissi gibi genel belirtiler bulunur. Birkaç gün sonra, sinirlilik veya saldırganlık gibi nörolojik semptomlar gelişir. Virüs merkezi sinir sistemine ulaştığında, beyin ve omurilikte ilerleyici ve ölümcül bir iltihaplanma gelişir.

Kuduz nedir?

Kuduz, enfekte hayvanların tükürüğünden insanlara bulaşan ölümcül bir virüstür. Kuduz virüsü genellikle ısırık yoluyla bulaşır. Kuduz, kuduz virüsünden kaynaklanır. Enfekte hayvanların tükürüklerinde virüs bulunur. Virüs, vücuda hasarlı deriden veya göz, burun veya ağız yoluyla girer ve sinirler aracılığıyla beyne ulaşır. Orada çoğalarak iltihaplanmaya ve hasara neden olur.

Kuduzun belirtileri neler?

Kuduz virüsüne maruz kalındıktan sonra, belirtilere neden olabilmesi için kuduz virüsünün beyne ulaşması gerekir. Maruziyet ile belirtilerin ortaya çıkması arasındaki bu süre, haftalarca hatta aylarca sürebilen kuluçka dönemidir.

Belirtiler ilk başta ısırık bölgesinde karıncalanma, iğnelenme veya kaşıntı hissi olur. Ayrıca ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, iştahsızlık, mide bulantısı ve yorgunluk gibi grip benzeri semptomlar da görülebilir.

Birkaç gün sonra nörolojik semptomlar gelişir, bunlar arasında şunlar yer alır:

• Sinirlilik veya saldırganlık
• Aşırı hareketler veya ajitasyon
• Kafa karışıklığı, tuhaf veya garip düşünceler veya halüsinasyonlar
• Kas spazmları ve alışılmadık duruşlar
• Nöbetler (konvülsiyonlar)
• Zayıflık veya felç (kişinin vücudunun bir bölümünü hareket ettirememesi)
• Parlak ışıklara, seslere veya dokunmaya karşı aşırı hassasiyet

Kuduzlu bir kişi çok fazla tükürük (salya) üretebilir ve boğazındaki kas spazmları yutmayı zorlaştırabilir. Bu durum, uzun zamandır kuduz enfeksiyonuyla ilişkilendirilen "ağızda köpük" etkisine neden olur. Ayrıca, boğulma korkusuna veya bilinen bir diğer kuduz belirtisi olan "su korkusuna" da yol açar.

Kuduz nasıl bulaşır?

Kuduz, kişiden kişiye bulaşmaz. Virüs çoğunlukla enfekte bir hayvanın ısırmasıyla yayılır. Ancak hayvanın tükürüğü (salyası) doğrudan kişinin gözlerine, burnuna, ağzına veya açık bir yaraya (örneğin bir çizik veya sıyrık) temas ederse de yayılabilir, ancak bu çok nadirdir.

Kuduz hastalığında kimler risk altındadır?

Kuduz, insanlara ve hayvanlara tükürük yoluyla, genellikle ısırıklar, çizikler veya mukoza ile doğrudan temas (örneğin gözler, ağız veya açık yaralar) yoluyla bulaşır.

Kuduz hastalığında risk altında olanlar şunlardır:

• Çocuklar hayvanlarla oynama olasılıkları daha yüksek olduğundan kuduz maruziyet riski daha yüksektir ve maruziyetlerin çoğu köpek ısırıklarından kaynaklanır.
• Vahşi hayvan teması yüksek olan orman çalışanları ve avcılar
• Veterinerler, hayvan bakıcıları ve hayvan kurtarma ekipleri
• Kuduz riski taşıyan bölgelerde hayvanlarla yakın temas halinde çalışan meslek sahipleri
• Kamp, mağaracılık ve yürüyüş gibi açık hava etkinliklerine katılanlar
• Evcil hayvanlarını kuduz aşısı yaptırmayan hayvan sahipleri
• Kuduzun yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler
• Yarasalar da dahil olmak üzere yaban hayatıyla doğrudan yapılan her türlü çalışmaya katılanlar
• Başıboş veya aşısız hayvanlarla temas eden kişiler
• Kuduzun endemik olduğu bölgelerde yaşayanlar

Kuduz hastalığı tanısı nasıl konur?

Hayvanın beyninde yapılan testler kuduz virüsünü ortaya çıkarabilir. Hayvanda kuduz yoksa aşıya gerek kalmaz. Kuduz semptomlarının başlangıcından hemen sonrasında tükürük testi, cilt biyopsisi, beyin omurilik sıvısı testi (lomber ponksiyon) ve kan testleri gibi testler kullanabilir.

Kuduz tedavisi nasıl yapılır?

Kuduzun belirtiler ortaya çıktıktan sonra neredeyse her zaman ölümcül olduğunu unutmamak önemlidir. Koruyucu tedaviye başlanması için derhal tıbbi yardım almak çok önemlidir. Bu, maruziyet sonrası kuduz aşısının birden fazla enjeksiyonunu içerir. Ayrıca vücudunuzun virüsle savaşmasına yardımcı olmak için bir antikor enjeksiyonu da almanız gerekecektir.

Kuduz hastalığı nasıl önlenir?

Kuduz riski taşıyan hayvanlarla temas etmeden önce aşı yaptırarak kuduzdan korunabilirsiniz. Bu, kuduz hastalığına maruz kalma riski daha yüksek olan gruplar için önerilir. Potansiyel olarak kuduz bir hayvana maruz kalındıktan sonra derhal tıbbi müdahale yapılması da kuduzu önleyebilir.

Kuduz riskini azaltmak için:

• Hasta veya ölü hayvanlardan uzak durun
• Çocukları hayvanların yanında olduğu zamanlarda yakından izleyin
• Tanımadığınız, başıboş veya vahşi hayvanlara dokunmaktan veya onları beslemekten kaçının
• Evcil hayvanlarınızı ve çiftlik hayvanlarınızı rutin olarak kuduza karşı aşılayın
• Evcil hayvanlarınızın gözetimsiz bir şekilde serbestçe dolaşmasına izin vermeyin.

Hayvan ısırması sonrası ne yapılmalıdır?

Kuduz olabilecek bir hayvana maruz kaldıysanız, şu adımları izleyin:

Yaranın temizlenmesi

Enfekte olma riskini azaltmak için, yara bölgesi bol sabunlu su ve antiseptiklerle iyice temizlenmelidir. Yara temizliği, kuduzun önlenmesinde özellikle önemlidir; çünkü hayvan çalışmalarında, diğer tıbbi tedaviler olmaksızın yalnızca kapsamlı yara temizliğinin kuduz olasılığını önemli ölçüde azalttığı gösterilmiştir.

Kuduz aşısı

Temastan sonra en kısa sürede kuduz aşısı olunmalıdır. Aşı, virüse karşı bağışıklık kazandırarak hastalığın ilerlemesini önler. Kuduz immün globulini (RIG) ve kuduz aşısından ve ilk dozdan sonraki 3, 7 ve 14. günlerde tekrar uygulanan bir doz aşıdan oluşur.

Kuduz İmmünoglobulin (RIG)

Isırık bölgesine, virüse karşı hızlı bir bağışıklık sağlayan kuduz immünoglobulin enjeksiyonu yapılır. Bu, vücut aşıya aktif olarak kendi antikorlarını üreterek yanıt verene kadar anında antikor sağlayacaktır.

Kuduz kaç günde belli olur?

Kuduz belirtileri genellikle 3 ila 12 hafta içinde ortaya çıkar, ancak birkaç gün sonra veya birkaç ay ya da yıl boyunca ortaya çıkmayabilir.

Kuduz aşısı kaç gün içinde yapılmalıdır?

Kuduz aşısının ilk dozu kuduz maruziyetinden sonra mümkün olan en kısa sürede uygulanmalıdır (tercihen 24 saat içinde, ancak mutlaka 72 saat içinde).