Mide delinmesi veya gastrointestinal perforasyon, mide duvarında, safra kesesinde, yemek borusunda, ince bağırsakta, kalın bağırsakta ya da rektumda meydana gelen delinmeleri ifade eder. Gastrointestinal sistem yani sindirim sistemi, ağızdan anüse kadar uzanan içi boş sindirim organlarından oluşur.
Mide delinmesi çeşitli sağlık sorunları nedeniyle oluşabileceği gibi, bıçak veya ateşli silah yaralanması gibi travmalar sonucu da ortaya çıkabilir.
Gastrointestinal perforasyonun belirtileri arasında genellikle şiddetli karın ağrısı, yüksek ateş, mide bulantısı ve kusma bulunur.
Mide delinmesi nasıl anlaşılır?
Midede meydana gelen delici yaralanmalar, yaranın büyüklüğü, kan kaybı ve diğer yaralanmaların varlığı gibi faktörlere bağlı olarak çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Semptomlar, hafif lokal ağrıdan peritonit ve şok belirtilerine kadar değişebilir. Perforasyon yaşayan çoğu kişi, ani ve şiddetli bir karın veya göğüs ağrısı bildirir ve genellikle ağrının tam olarak başladığı anı belirleyebilir.
Mide-bağırsak veya bağırsak delinmesi durumunda aşağıdaki belirtiler yaşanabilir:
- Karında ani şişkinlik ve ağrı başlangıcı
- Titreme
- Ateş
- Bulantı
- Kusma
- Tükenmişlik
- Nefes darlığı
- Hızlı kalp atışı
- Baş dönmesi
- Kan kusması (hematemez)
- Kanlı dışkılama (hematokezi)
Mide delinmesi neden olur?
Mide patlaması mide yırtılması veya gastrik perforasyon olarak da adlandırılan mide delinmesinin nedenleri delinmenin yerine göre değişir. En sık görüldüğü yerler; ön duvar, büyük eğri, küçük eğri ve arka duvardır. Mide delinmelerinin en yaygın nedeni ise peptik ülser hastalığıdır; midenizin iç yüzeyinde veya ince bağırsağınızın üst kısmında yaraların oluştuğu bir rahatsızlıktır. Diğer nedenler arasında yaralanmalar, kanser, tıbbi müdahaleler veya belirli mide rahatsızlıkları yer alabilir veya yeni doğan bebeklerde kendiliğinden de ortaya çıkabilir.
Ayrıca mide delinmesi aşağıdaki gibi sağlık sorunlarından da meydana gelebilir:
- Mide ülseri
- Divertikülit (sindirim sisteminin iç yüzeyinde oluşabilen küçük, şişkin keseler)
- Apandisit
- Safra kesesi iltihabı (kolesistit)
- Safra kesesi taşları
- Fıtıklar
- Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları
- Gastrointestinal sistemde kanserler (kolorektal kanser, yemek borusu kanseri, gastrointestinal stromal tümörler veya mide kanseri)
- Meckel divertikülü (ince bağırsakta doğuştan gelen bir kusur)
- Bağırsak tıkanıklığı
- İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD)
Delinmeye neden olan dış etkenler şunlardır:
- Karın bölgesine künt travma
- Karında bıçak veya silah yarası
- Karın ameliyatı
Tıbbi işlemler de mideye zarar verebilir ve bu tür yaralanmaların başlıca nedeni üst endoskopidir. Mide delinmesi olasılığı, işlemin karmaşıklığıyla artar ve tanısal işlemlerde tedavi edici işlemlerden daha az görülür.
Endoskopiye bağlı mide delinmeleri çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir:
- Polipektomi (poliplerin çıkarılması)
- EMR-ESD (endoskopik cerrahi türleri)
- İki organ arasındaki daralmış bağlantının gerilmesi
- Endoskopi veya basınç yaralanmaları
İlaçlar ve yabancı cisimler
Midenizin iç yüzeyine zarar veren ilaçlar veya diğer maddeler veya keskin nesneler (örneğin kürdan), keskin kenarlı yiyecekler (örneğin tavuk kemikleri veya balık) veya midenizde sindirilemeyen maddelerin birikmesiyle oluşan kitle (gastrik bezoar) gibi yabancı cisimler.
Mide delinmesi kaç günde belli olur?
Gastrointestinal perforasyonun erken evrelerde fark edilmesi zor olabilir. Yavaş yavaş, şiddetli karın ağrısı, kusma gibi en belirgin belirtileri fark edilmeye başlanır. Mide delinmesi genellikle karın şişkinliği ve perforasyona bağlı sepsis veya şok belirtileriyle ortaya çıkar.
Mide delinmesi tehlikeli mi?
Mide delinmesi, mide içindeki asit ve yiyeceklerin karın boşluğuna akması ve tüm çevre organlarda iltihaplanmaya sebep olur. Bu durum hayati risk oluşturur ve acil müdahale gerektirir.
Stresten mide delinmesi olur mu?
Stres, peptik ülser, mide-bağırsak kanaması, mide delinmesi gibi sorunlara yol açabilir.
Mide delinmesinin tanısı nasıl konur?
Sindirim sistemi perforasyonunu teşhis etmek için sağlık uzmanı fiziksel muayene yapacak; semptomlarınızı soracak, kan basıncı, ateş ve kalp atış hızı gibi hayati belirtilerinizi kontrol edecek ve gerekirse kan veya görüntüleme testleri isteyecektir.
Gastrointestinal perforasyonun teşhisinde kullanılan testler şunları içerebilir:
- Enfeksiyon ve iltihaplanma belirtilerini ortaya çıkarabilen ve böbreklerinizin ve karaciğerinizin ne kadar iyi çalıştığını kontrol edebilen kan testleri
- Yemek borusu, mide veya bağırsakların etrafında serbest havayı ortaya çıkaran röntgenler, delinmenin olası bir belirtisidir
- Doktorun deliği bulmasına yardımcı olmak için ayrıntılı görüntüler sağlayan bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları
- Yemek borusunun, midenin ve ince bağırsağın iç yüzeyini göstermek için küçük bir kamera kullanan endoskopi
Mide delinmesi tedavisi nasıl olur?
Mide deliğinin tedavisi genellikle cerrahi onarımı içerir. Çoğu zaman, bu delikler doğrusaldır ve midenin üst kısmında, 'büyük eğrilik' (midenin en uzun kısmı veya dış kıvrımı) boyunca bulunur. Delik genellikle omentumdan (karnımızdaki yağlı, önlük benzeri bir doku) yapılmış bir yama ile kapatılır veya hasarlı bölge kama rezeksiyonu adı verilen cerrahi bir işlemle çıkarılabilir.
Mide delinmesi ameliyatı kaç saat sürer?
Mide delinmesinde cerrahi operasyon yaklaşık olarak 1-3 saat kadar sürer.
