Proteinüri, idrardaki yüksek protein seviyeleridir. Protein kaçağı, dehidratasyon, stres veya yoğun egzersiz gibi basit nedenlerden dolayı gelişebilir. Ancak, proteinüri kimi zaman böbreklerde gelişen hasar sonucu idrara protein sızmasına sebebiyet verebilir. İdrarınızda uzun süre yüksek protein seviyeleri, böbrek hastalığının yanı sıra altta yatan farklı bir hastalığın bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Hastalığın ileri evrelerine kadar belirti göstermeyebilen protein kaçağı, bazen idrarda köpüklenme ile fark edilebilir.
Protein kaçağı nasıl anlaşılır?
Protein kaçağı (proteinüri), genellikle idrarda anormal protein seviyelerinin tespit edilmesi ile ortaya çıkar. Yetişkinlerde günlük idrarda protein atılımı 150 miligramdır. İdrarda protein atılım miktarının günlük 150 miligramın üzerine olması halinde protein kaçağından söz etmek mümkündür. Protein kaçağı bazen ateş, egzersiz ve ateş nedeniyle geçici olarak gelişebileceği gibi altta yatan kronik bir hastalığın varlığında da ilerleyebilir.
Protein kaçağının belirtileri şöyledir;
- İdrarda köpürme
- İştahsızlık
- Göz çevresinde şişlik
- Sık idrara çıkma
- Nefes darlığı
- Halsizlik ve yorgunluk
- Kaslarda kramp
- İdrar renginde farklılık
- Bulantı ve kusma
Protein kaçağı ilk evrelerde belirti göstermeyebilir. İlerleyen evrelerde yukarıdaki belirtiler görülebilir. Bu semptomlar aynı zamanda kalıcı böbrek hastalığının işaretleridir. İdrarınızda köpüklenme ve göz çevresinde şişlik fark ettiğinizde acilen doktora başvurmanız gerekir.
Protein kaçağı neyin belirtisidir?
Protein kaçağı (proteinüri), genellikle böbreklerde bir sorun olduğunun işaretidir. Proteinlerin kanınızda kalması gerekir. Proteinler idrarınıza karışırsa, sonunda vücudunuzdan atılır ve bu da genel sağlığınızın bozulmasına sebebiyet verebilir. Protein kaçağı geçici nedenlerden dolayı oluşabilir. Uzun vadede ciddi hastalıkların bir işareti olabilecek bir problemdir.
Protein kaçağının neden olduğu böbrek hastalıkları şunlardır;
- Polikistik böbrek hastalığı
- Nefrotik sendrom
- Kronik böbrek yetmezliği
- Glomerülonefrit (iltihap)
Proteinüriye sebep olabilen diğer ciddi durumlar şöyle sıralanabilir;
- Akut böbrek iltihabı (glomerülonefrit)
- Plazma hücreli kanser
- Lupus ve Goodpasture sendromu gibi bağışıklık bozuklukları
- Kalp-damar hastalığı
- Konjestif kalp yetmezliği
- Zehirlenme
- Travma
Protein kaçağı diyabet ve yüksek tansiyon hastalarını da etkileyebilen bir durumdur. Bu hastalıklar böbreklere hasar verebilir. Aynı zamanda gebelik sürecinde tansiyon yüksekliğiyle birlikte seyrettiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.
Protein kaçağının tanısı nasıl konur?
Günlük 150 miligram üzerinde olması halinde protein kaçağı çeşitli semptomlara yol açabilir. Protein kaçağı ilerlediğinde yüzde veya ayak bileklerinde şişlik, halsizlik, idrarda köpürme gibi çeşitli belirtiler ortaya çıkar. İdrar tahlili ile protein kaçağını tespit etmek mümkündür. Bu noktada idrar tahlili sayesinde idrardaki protein miktarı belirlenir ve normal değerlerin üstünde çıkan sonuçlar için proteinüri teşhisi konabilir. İdrar tahlili, idrarınızın görsel, kimyasal ve mikroskobik özelliklerini detaylı olarak ele alır.
Genellikle 24 saatlik idrarın toplanması ile idrarda albümin veya total protein varlığı tespit edilebilir. Aynı zamanda ileri düzeyde protein kaçağı varlığında alınan kan örneği ile kreatinin, üre ve albümin düzeylerine bakılarak böbrek fonksiyonları incelenebilir. Altta yatan bir hastalığı belirlemek amacıyla gerektiğinde biyopsi yöntemi ile böbrekten parça alınabilir. Ancak bu tahliller ve incelemeler genellikle böbrek hastalığından şüphe edilmesi durumunda yapılır.
Protein kaçağı nasıl tedavi edilir?
Proteinüri tedavisi, nedenine bağlı bir tedavi planını kapsar. Sağlıklı çalışan bir sistemde idrarda çok az protein bulunur veya protein artışı olmaz. Böbrek problemlerinde ise idrarda protein kaçağı artışı görülebilir. Her nedenin farklı tedavisi bulunur.
Böbrek hastalığınız proteinürinin temel sebebi ise, tedavi planınız; ilaç tedavisi, diyet değişiklikleri ile yönetilebilir. Protein kısıtlamasının yanı sıra, tansiyonun kontrol altına alınması gerekir. Kan basınçlarının sağlıklı aralıkta olması için kontrol altında tutulması önemlidir. İdrarda köpüklenme, ödem, yorgunluk, idrar değişikliği gibi çeşitli belirtilerin varlığında nefroloji bölümüne başvurmanız gerekir. Erken teşhis ve tanı, böbrek hasarının ilerlemesini durdurmak için hayati öneme sahiptir. Böbrek hastalığı dışında diğer durumların da erken teşhisi için son derece önemli olabilir.
Protein kaçağı olan kişiler ne yememeli?
Beslenme proteinürinin azaltılmasında son derece önemlidir. Hastalığın ilerlemesinin önüne geçmek ve semptomları kontrol altına almak için bazı besinlerden kaçınmak gerekir. Beslenmeye taze sebze ve meyveler, zeytinyağlı gibi doğal yağlar dâhil edilmelidir. Tuz ve protein alımı kısıtlanmalı, dengeli ve sağlıklı bir beslenme düzenine sadık kalınmalıdır. Ancak, protein kaçağı olan her hasta için farklı beslenme şekli önerilebilir. Bu sebeple beslenme konusunda mutlaka doktorunuzun onayını almaya özen gösterin.
Protein kaçağı halinde uzak durulması gereken besinler şunlardır;
Proteini azaltın
Çok fazla protein içeren besinler böbrekleri zorlayabilir ve idrardan daha fazla protein atılmasına neden olabilir. Kırmızı et, sakatat (ciğer, böbrek), işlenmiş etlerden uzak durulmalıdır. Aşırı protein alımı böbreği daha fazla yorabilir.
Tuzu kısıtlayın
Tuz ödemi artırır, böbrek sağlığını olumsuz etkiler ve kan basıncını kötüleştirebilir. Turşu, konserve, hazır çorbalar, zeytin, peynir, tuzlu kuruyemişler, salamura gibi çok tuzlu yiyeceklerden uzak durun.
Antioksidanlara yer verin
Meyve, sebze ve omega-3 yağ asitleri (somon veya keten tohumu gibi balıklardan) açısından zengin bir beslenme, böbrek fonksiyonlarını korumaya fayda sağlayabilir. Düzenli olarak tüketmeye özen gösterin. Zeytinyağı gibi sağlıklı yağları tercih edin.
Gazlı içeceklerden uzak durun
Bu tarz içecekler yüksek şeker içeriğine sahiptir. Ayrıca böbreğe zarar verebilecek çeşitli kimyasallar da içerebilirler. Gazlı içecekler yerine doktorun önerdiği ölçüde gün içinde su, taze meyve suları gibi içecekleri tüketmeniz durumu kötüleştirmemek adına daha faydalı olabilir.
Potasyum ve fosfor içeren gıdalara dikkat
Özellikle ileri evrelerde kan tahlileri sonuçları doğrultusunda doktorunuz sınırlayabilir. Muz, avokado, süt, kuruyemiş ve baklagilleri azaltmanız ya da tamamen kaçınmanız gerekebilir.
Protein kaçağı tehlikeli mi?
Protein kaçağı geçici ve kalıcı olmak üzere iki şekilde ele alınabilir. Bu iki durumun farklı nedenleri bulunur. Geçici protein kaçağı, genellikle iyi seyirli olup ciddi belirti ve kompilasyonlara neden olmaz. Ancak, şiddetli ve kalıcı olabilen protein kaçağı genellikle böbrek rahatsızlıklarında ve sistemik sorunlarla birlikte ortaya çıkar. Protein kaçağı şiddetine ve altta yatan nedene göre tehlikeli olabilir. Bu açıdan tedavi edilmezse durum böbrek yetmezliğine kadar ilerleyebilir. 24 saatlik idrar tetkikleri doğrultusunda 1-3 gram üzeri seviyeler protein kaçağının ciddiyetini gözler önüne serer. Başta böbrek hastalıkları olmak üzere protein kaçağı; diyabet, yüksek tansiyon, kalp-damar hastalığı ve romatizmal hastalıkların bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir.
