Psikolojik kaşıntı nasıl anlaşılır? Psikolojik kaşıntı neden olur?

Psikolojik kaşıntı, cilt rahatsızlığı veya başka bir fiziksel rahatsızlıktan kaynaklanmayan bir kaşıntıdır. Her birey için geçerli olmasa da, anksiyete ve kaşıntı genellikle yakın bir ilişki içindedir. Anksiyete kaşıntıya neden olabileceği veya mevcut kaşıntıyı kötüleştirebileceği gibi, kaşıntı da anksiyeteye yol açabilir. Araştırmalar, kronik kaşıntı ile yüksek stres ve anksiyete düzeyleri arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir.

İçindekiler
Psikolojik kaşıntı nasıl anlaşılır?
Psikolojik kaşıntı neden olur?
Psikolojik kaşıntı ne kadar sürer?
Psikolojik kaşıntı nerelerde olur?
Psikolojik kaşıntının tanısı nasıl konur?
Psikolojik kaşıntı tedavisi nasıl olur?

Psikolojik kaşıntı nasıl anlaşılır?

Psikolojik kaşıntı, çoğunlukla ekskoriasyonlar (deri yolma) şeklinde cilt döküntülerine yol açar. Bu lezyonlar yüzeysel veya derin olabilir ve farklı boyut ve şekillerde ortaya çıkabilir. Uzun süreli kaşıma sonucunda ciltte hiperpigmentasyon, kalınlaşma, nodül oluşumu ve hipopigmentasyonlu atrofik skarlar görülebilir. En sık kaşıma yöntemi tırnaklarla gerçekleşir; nadiren çeşitli nesnelerin kullanımı ile cilt lezyonları oluşabilir. Bu döküntüler genellikle ağrılıdır ve ikincil enfeksiyon gelişimine zemin hazırlayabilir.

Ekskoriasyonlar, vücudun elle ulaşılması kolay bölgelerinde daha sık görülür; örneğin kafa derisi, yüz, uzuvlar, omuzlar, göğüs ve karın. Sırtta ise (özellikle orta ve üst kısımlar) elle ulaşımın zor olması nedeniyle genellikle lezyon görülmeyen bir “kelebek bölgesi” bulunur. Bu bulgu, psikojenik kaşıntıya özgü bir belirti olarak kabul edilir.

Psikojenik kaşıntının belirtileri şöyle olabilir:

Birincil cilt hasarı olmaksızın lokal veya genel kaşıntı,
Kronik kaşıntı (6 haftadan uzun süre),
Somatik nedenin olmaması.
Kaşıntının başlangıcı ile güçlü psikolojik deneyimler veya yaşam olayları arasında kronolojik ilişki,
Stresle ilişkili kaşıntı yoğunluğunda değişim,
Sirkadiyen ritimle ilişkili kaşıntı yoğunluğunda değişim,
Dinlenme veya pasif durumlarda kaşıntının artması,
Psikotrop ilaç kullanımı ile kaşıntının azalması,
Psikoterapi ile kaşıntının azalması.

Psikolojik kaşıntı neden olur?

Psikolojik kaşıntı, ciltteki rahatsızlığın fiziksel veya dermatolojik bir nedene bağlı olmadığı, genellikle psikolojik etkenler tarafından tetiklenen veya şiddetlenen bir durumdur. Bu tür kaşıntı, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) veya depresyon gibi psikiyatrik durumlarla ilişkilendirilebilir.

Psikosomatik kaşıntının doğrulanması için fiziksel muayene yapılır ve gerekli görüldüğünde yaygın tıbbi veya sistemik sorunları değerlendiren laboratuvar testleri uygulanabilir. Ayrıca cilt biyopsisi (dokuların hastalık açısından incelenmesi) veya psikiyatrik değerlendirme de tanıya yardımcı olabilir.

Kaşıntı hissi, ciltteki tahrişe bağlı olsa da, bu algıyı işleyen merkez beyindir. Kaşınma eylemi veya kaşınma düşüncesi, duyusal, motor ve beynin belirli bölgelerini eşzamanlı olarak aktive eder. Kaşıntı aynı zamanda zihinsel olarak da tetiklenebilir. Yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen kaşıntı, ruh sağlığı üzerinde de etkili olabilir. Stres ve kaşıntı arasındaki bu döngüde, hangisinin önce başladığını; yani cilt rahatsızlığının mı yoksa psikiyatrik durumun mu öncelikli olduğunu belirlemek çoğu zaman güçtür.

Psikolojik kaşıntı ile ilişkili ruh sağlığı bozuklukları şunlardır:

Depresyon
OKB
Endişe
Somatik semptom bozukluğu
Mani
Psikoz

Psikolojik kaşıntı ile eş zamanlı olarak ortaya çıkabilecek durumlar şunlardır:

Vücut dismorfik bozukluğu
Trikotillomani (saç yolma bozukluğu)
Kleptomani
Sınır kişilik bozukluğu

Psikolojik kaşıntı ne kadar sürer?

Strese bağlı kaşıntı birkaç gün sürebilir. Stres, mevcut cilt rahatsızlıklarını da kötüleştirebilir.

Psikolojik kaşıntı nerelerde olur?

Psikolojik kaşıntı, çoğunlukla kolay ulaşılabilen yerlerde görülür; kafa derisi, yüz, uzuvlar, omuzlar, göğüs ve karın, sırtın ise orta ve üst kısımları.

Psikolojik kaşıntının tanısı nasıl konur?

Cilt kaynaklı kaşıntının altında yatan nedenlerin belirlenmesi için doktorlar genellikle fiziksel muayene yapar ve gerekirse dermatoloji uzmanına yönlendirme yapar. Ek olarak, kaşıntıya katkıda bulunabilecek sistemik veya metabolik sorunları belirlemek amacıyla kan testleri veya diğer tıbbi testler yapılabilir. Tanı konulduktan sonra, doktorlar uygun tedaviye başlayabilir ve semptomların azaltılmasını sağlayacak planları uygular.

Psikolojik kaşıntı tedavisi nasıl olur?

Kaşıntı veya anksiyete ile ilişkili semptomların tedavisi, her bireyin durumuna ve altta yatan nedenlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle tedavi planı, hem fiziksel hem de psikolojik faktörler dikkate alınarak kişiye özel olarak düzenlenmelidir.

Cilt rahatsızlıklarının tedavisi

Cilt kaynaklı kaşıntıların tedavisinde genellikle medikal kremler veya losyonlar kullanılır. Bu ürünler kaşıntıyı azaltmaya ve cilt bütünlüğünü korumaya yardımcı olur. Bunun yanı sıra, hastanın mevcut cilt rahatsızlığına veya özel semptomlarına yönelik olarak reçeteli ilaçlar da uygulanabilir. Örneğin, sedef hastalığı, egzama veya liken planus gibi kronik cilt hastalıkları için dermatologlar tarafından belirlenen spesifik tedavi protokolleri mevcuttur. Tedavi sürecinde doktorlar, ciltte oluşabilecek komplikasyonları önlemek ve kaşıntının tekrarını azaltmak için takip ve düzenli kontrolleri önerir.

Anksiyete bozukluklarının yönetimi

Anksiyete bozuklukları olan kişilerde tedavi, psikolojik destek ve gerekirse ilaç tedavisini içerir. Terapistler ve psikologlar, davranış terapisi aracılığıyla bireylerin anksiyete seviyelerini yönetmelerine yardımcı olur. Bu terapi yöntemi, anksiyeteye yol açan düşünce kalıplarının fark edilmesini ve değiştirilmesini amaçlar. Bazı durumlarda, davranış terapisi ile birlikte psikiyatrik ilaç tedavisi gerekebilir. İlaç tedavisi, anksiyeteyi azaltmaya, yaşam kalitesini iyileştirmeye ve günlük işlevselliği artırmaya yönelik olarak planlanır.

Stres yönetimi ve yaşam tarzı müdahaleleri

Stres, hem kaşıntıyı hem de anksiyeteyi tetikleyebilen önemli bir faktördür. Bu nedenle, stresin azaltılması ve yönetilmesi tedavi sürecinde kritik bir rol oynar. Stresi azaltmaya yardımcı olabilecek yöntemler şunlardır: