Pürinler, kimyasal bileşiklerdir. Vücutta doğal olarak üretilmesinin yanı sıra pürinleri dışarıdan besin yolu ile almak mümkündür. Pürin birçok besinde bulunur. Özellikle hayvansal ürünler başta olmak üzere; bazı bitkisel gıdalar yüksek oranda pürin içeriği ile dikkat çeker. Pürinler hem DNA hem de RNA'nın sentezi açısından son derce önemlidirler. Ancak, aşırı derecede yüksek pürin alımı veya bozulmuş pürin metabolizması gut hastalığı ve böbrek taşı gibi çeşitli hastalıklara neden olabilir. Bu gibi hastalıklara sahip olanların, pürin miktarını sınırlamaları gerekebilir.
Pürin nedir?
Hücrelerin DNA ve RNA'nın yapı taşlarını oluşturmak için kullandığı iki kimyasal bileşikten biridir. Adenin, DNA ve RNA'nın temel yapı taşıdır. Ayrıca hücresel enerji taşıyıcıları bakımından son derece önemlidirler. Kimyasal yapıları itibarıyla iki halkalı moleküldürler. Guanin, guanozin trifosfat (GTP) gibi biyokimyasal reaksiyonlarda önemli bir yer tutar. Pürinin bazıları, genetik bilgiyi taşımak ve hücresel işlevler için gereklidirler.
DNA ve RNA'nın yapı taşlarından biri olan nükleotidlerin temel bileşeni olan pürin, yaşamsal sürecin önemli bir noktasıdır. Ürik asit, sindirim sisteminde pürinlerin parçalanması ile meydana gelir. Fazla miktarda pürin tüketmek vücutta ürik asit birikmesine ve ürat kristallerinin eklem ve böbreklerde taş oluşumuna zemin hazırlayabilir.
Pürin içeren besinler hangileri?
Pürinler, belirli yiyecek ve içeceklerde doğal olarak bulunan kimyasallardır. Pürinler, genetik materyal ve enerji üretimi gibi önemli süreçlerin bir parçasıdır. Vücut eski hücreleri parçalayıp yenilerini üretirken, DNA/RNA parçalanır ve sonuç olarak pürinler devreye girer.
Vücut tarafından parçalandığında ürik asit adı verilen bir maddeye dönüştürülür. Aşırı pürin alınması ve ya da ürik asidin vücuttan atılamaması halinde ürik asit seviyelerinde artış meydana gelebilir. Pürin alımını kontrol etmek ve ürik asit alımını kısıtlamak, çeşitli sağlık sorunlarının önüne geçmede etkili olabilir.
Pürin içeriği fazla olan besinler şunlardır;
Deniz ürünleri
Sardalya, hamsi ve midye gibi deniz ürünlerinin pürin içeriği yüksek olabilir. Ayraca ringa balığı, deniz tarağı, morina, ton balığı, alabalık ve mezgit gibi bazı deniz ürünleri de bu açıdan riskli olabilir.
Kırmızı et
Sığır eti, kuzu eti gibi ürünleri sınırlandırmanız önerilir. Aynı zamanda et ve tavuk sularında da bir miktar pürin bulunabilir.
İşlenmiş etler
İşlenmiş etler genel sağlık için de sınırlandırılması hatta gerektiğinde hiç tüketilmemesi gereken besinler arasında yer alır. Pastırma, sosis ve diğer işlenmiş etler ürik asit oluşumunu tetikleyebilir.
Sakatatlar
Bunlara karaciğer, işkembe, beyin, dalak ve böbrekler dâhildir. Bu gıdaların pürin seviyeleri yüksek olduğundan dolayı ürik asit seviyelerinde artışa neden olabilirler.
Alkol
Damıtılmış tüm alkollü içecekler gut hastalığı riskini arttırabilir. Bu sebeple alkol alımını sınırlandırmanız sağlınız açısından faydalı bir tercihtir. Başta bira olmak üzere şarap ve diğer alkoller de ölçülü dahi tüketilse atak riskini arttırabilir.
Mısır şurubu
Tahıl gevrekleri, salata sosları ve unlu mamullerde pürin seviyelerini arttırabilir. Mısır şurubu ile tatlandırılmış yiyeceklerden muhakkak uzak durulması tavsiye edilir.
Aşırı yağlı besinler
Tam yağlı süt ürünleri ve bazı yağlar gibi doymuş yağ oranı yüksek yiyecekler vücutta ürik asit artışına sebep olabilir. Bu sebeple zeytinyağı gibi sağlıklı ve katkısız yağları tercih etmeye özen gösterin.
Pürin içeren sebzeler hangileri?
Pürin içeren ürünlerden tamamen kaçınmak neredeyse imkânsızdır, ancak bunları sınırlamak da faydalı bir tedbir olarak karşımıza çıkar. Genellikle sebzeler, hayvansal gıdalara oranla daha az pürin içerse de bazı sebzelerde pürin içeriği bir nebze daha fazla olabilir.
Yüksek ürik asit sorununun varlığında, özellikle porsiyon kontrolüne dikkat edilmelidir. Az hayvansal proteinli bir diyet ve pürin içeriği düşük olan sebzeler tüketilebilir. Pürin içeriği düşük sebzeler genellikle salatalık, biber, kabak, soğan, lahana, havuç ve marul gibi sebzelerdir.
Pürin içeriği yüksek olan sebzeleri şöyle sıralamak mümkündür;
- Kuşkonmaz
- Brokoli
- Bezelye
- Enginar
- Ispanak
- Mantarlar
Kuşkonmaz
Pürin içeriği yüksek olan kuşkonmaz, vücuttaki ürik asit seviyelerinin artışına sebep olabilir.
Ispanak
Sağlıklı bir sebze olduğu herkes tarafından bilinir fakat metabolize edildiğinde ürik aside dönüşen yüksek pürin içeriğine sahiptir.
Brokoli
Bresin içeriği yüksek olan brokoli ve karnabahar gibi sebzeler de pürin içeriği ile öne çıkar.
Mantarlar
Mantarlar da keza belli miktarda pürin içeriğine sahiptir. Bu lezzetli ve sağlıklı sebzeyi özellikle gut hastalarının tüketmemesi önerilir.
Enginar
Pürin içerebilir ve ürik asit oluşumuna yol açabilir. Dikkatli tüketilmelidir.
Bezelye
Bezelye ve bakla gibi sebzeler de orta düzeyde pürin seviyesine sahip olabilir.
Yumurta pürin içerir mi?
Yumurta, düşük pürin içeriğinin yanı sıra sağlıklı bir protein kaynağıdır. Yumurta, pürin açısından güvenli olduğu için tüketilmesinde bir sakınca yoktur. Bu bağlamda, gut hastalığı olan ya da ürik asit seviyeleri yüksek seyreden bireyler, protein ihtiyacını karşılamak için yumurta tüketebilirler. Az yağlı bir omlet ya da haşlanmış yumurta şeklinde tüketilmesi önerilir. Aynı zamanda yumurta tüketiminde aşırıya kaçmamaya dikkat edilmelidir. Özellikle hayvansal besinler yüksek oranda pürin içerdiğinden, protein kaynağı olarak yumurta tercih edilebilir. Yumurta, ürik asit seviyesini artırmadan yeterli protein almanın alternatif yollarından biridir.
Muz pürin içerir mi?
Ürik asit seviyeleri, vücudumuzun genel işleyişi için önemlidir. Muz kandaki ürik asidi dengelemek açısından faydalı bir meyvedir. Muz, çok düşük pürin içeriği ile gut ataklarını en aza indirmede de etkili olabilir. Ürik asit seviyesini düşürmek için beslenmenize dikkat etmeniz gerekir. Ayrıca bazı yaşam tarzı değişiklikleri ürik asit tedavisinde büyük öneme sahiptir. Yeterince su içmek, alkolden kaçınmak, kilo kontrolü sağlayabilmek ürik asit seviyelerini dengelemeye yardımcı olabilen yaşam tarzı değişiklikleridir.
