Dizlerden gelen çıtırtı veya patlama sesi endişe verici olabilir, ancak genellikle endişelenecek bir durum değildir. Vücudun her yerindeki eklemlerde görülen bir durumdur. Ancak dizlerde çıtırtı sesi duymak, özellikle de nedeni bilinmiyorsa endişe verici olabilir. Krepitasyon olarak bilinen bu durum, sanılandan daha yaygındır. Bu seslerin bazılarının tıbbi müdahale gerektiren çeşitli nedenleri olabilir.
Dizler neden çıtlar?
Diz eklemi, kemiklerden, kıkırdaktan, bağlardan ve tendonlardan oluşan, insan vücudundaki en büyük ve en karmaşık eklemlerden biridir. Diz kapağı, bacak kemikleri (femur, tibia) ve bu kemiklerin uçlarını kaplayan kıkırdak, eklemin düzgün hareket etmesini sağlamak ve eklemi aşınma ve yıpranmaya karşı korumak için birlikte çalışır. Bu, günlük yürüyüşler sırasında ve egzersiz sırasında gerçekleşebilir.
Krepitasyon, bir eklemin çıtlama veya patlama sesini veya hissini tanımlamak için kullanılan tıbbi terimdir. Bu ses, eklem yüzeyleri arasındaki sürtünmeden, sinovyal sıvıda hava kabarcıklarının varlığından veya eklem içindeki düzensiz hareketlerden kaynaklanabilir.
Bu seslerin diz ağrısına eşlik ettiği düşünülse de, gerçekte her zaman rahatsızlığa neden olmazlar. Aslında bazı durumlarda dizdeki ses, merdiven inip çıkarken dizinizi bükmeniz gibi ağır hareket anlarında ortaya çıkabilen bir tıkırtı sesidir.
Dizde tıkırtı, çıtırtı ve patlama sesinin en yaygın nedenleri arasında şunlar yer alır:
Hava kabarcıkları
Diz eklemi sıvısı içindeki gaz kabarcıklarının patlaması
Diz kapağının altında tahriş
Diz kapağı ile uyluk kemiği arasındaki boşlukta iltihaplanma meydana geldiğinde, eklemdeki direnci artırabilir ve diz bileşenlerinin hareket ederken ses çıkarmasına neden olabilir
Kıkırdak aşınması ve yıpranması
Yaşlandıkça, dizleri destekleyen kıkırdak aşınabilir ve kemikler arasında sürtünmeye neden olabilir. Bu sürtünme, özellikle dizi hareket ettirdiğinizde çıtırdama sesine neden olabilir ve bazı durumlarda diz ağrısına da yol açabilir.
Vitamin eksikliği
D vitamini, kemik sağlığı için olmazsa olmaz olan kalsiyum emiliminde önemli rol oynar. Bu vitaminin eksikliği kemik ve eklemlerin zayıflamasına, dizlerde sertliğe ve çıtırtı seslerine yol açabilir.
Diz kapağı çıtlaması zararlı mı?
Dizde ara sıra çıtlama normal ve genellikle zararsız olsa da, altta yatan bir soruna işaret edebilecek bazı belirtilere dikkat etmek önemlidir. Çıtlamaya ağrı, iltihaplanma veya dengesizlik eşlik ediyorsa ya da günlük aktivitelerinizi yerine getirmenizi engelliyorsa, tıbbi yardım almanız tavsiye edilir. Bu durumlarda rahatsızlık, daha büyük bir sorunun açık bir işaretidir ve ağrıyı hafifletmek ve kötüleşmesini önlemek için tedavi şarttır.
Bu semptomlar, artrit, diz osteoartriti, yırtık menisküs veya eklem sorunları gibi rahatsızlıkların göstergesi olabilir ve çok ciddi olduğunda ameliyat gerekebilir, ancak çoğu durumda fizik tedavi seansları yeterlidir.
Eklemlerde çıtlama normal midir?
Krepitus olarak da bilinen eklem çıtırtısı genellikle endişelenecek bir şey değildir. Eklemler, kemik uçlarının birleştiği yerde oluşur. Bunlar, sinovyal sıvı ile dolu bir eklem kapsülü ile çevrilidir. Kemikler birbirleri üzerinde hareket ettiğinde, eklemleri yağlayan sinovyal sıvının yardımıyla eklem hareketleri üretirler.
Eklemler yeterince hareket ettirilmediğinde ve uzun süre aynı pozisyonda kaldığında, sertleşebilir ve içlerinde artan basınç oluşabilir. Eklemler nihayet hareket ettirildiğinde, basınç serbest kalır ve duyulabilir bir çıtırtı veya çatırtı sesi duyulabilir. Ne kadar fazla basınç serbest bırakılırsa, yüksek bir çatırtı veya tıkırtı duyma olasılığı o kadar artar.
Çoğu zaman eklem çıtırtıları aşağıdaki aktiviteler sırasında meydana gelir:
- Egzersiz yapmak
- Ani hareketler
- Tekrarlayan hareketler
Yaşlandıkça eklemlerinizin daha sık çatırdadığını fark edebilirsiniz. Bunun nedeni, eklemlerinizdeki kıkırdağın aşınması ve hareket ettirildiğinde daha sık çatlama olasılığıdır.
Dizde sıvı kaybı olduğu nasıl anlaşılır?
Dizde patlama veya çatlama sesi, gerginlik veya ağrı, sinovyal sıvının azalmasının belirtileri olabilir. Sinovyal sıvı veya genel adıyla eklem sıvısı, koyu ve yapışkan bir kıvama sahiptir ve diz ekleminde sürtünmeyi azaltmak için kayganlaştırıcı görevi görür ve vücudumuzun hareketine yardımcı olan bir şok emici görevi görür. Ayağa kalkmak, oturmak veya ayakta durmak zahmetsizce yapılabilir. Sinovyal sıvı ayrıca yürürken veya koşarken kemik uçlarını yastıklayarak diz eklemi üzerindeki baskıyı azaltır.
Vücudumuz doğal olarak sinovyal sıvıyı kendi kendine üretir. Yaşlandıkça vücut bozulmaya başlar ve dizdeki eklem sıvısı miktarı azalır. Sıvının hızla kaybolmasına neden olan başka faktörler de vardır. Aşırı kilo, diz eklemindeki sıvı üretiminin verimliliğini ciddi şekilde etkileyen bir diz yaralanması veya travması veya yan oturma veya dizleri sürekli bükme gibi dizlerin yanlış fiziksel hareketi. Diyabet, yüksek tansiyon veya gut ya da romatizma gibi artrit gibi bazı kronik hastalıklar da sinovyal sıvının kurumasına neden olan faktörlerden bazılarıdır.
Dizde sinovyal sıvının kaybı diz ağrısı ve sertliğine yol açabilir. Diz eklemi dejenerasyonu veya yaralanması, özellikle yürürken veya eğilirken diz kapağında yüksek ses, diz yüzeyini çevreleyen şişlik, kızarıklık veya ağrı gibi belirtilere neden olur.
