Melatonin, epifiz bezi tarafından gece boyunca salgılanan bir hormondur. Melatonin beynimizde doğal olarak üretilir ve uyku döngünüzü kontrol etmenize yardımcı olabilir. Karanlık ortamlar vücudun daha fazla melatonin üretmesini sağlar ve bu da vücuda uyuması sinyalini verir. Işık melatonin üretimini azaltır ve vücuda uyanık olması sinyalini verir. Uyuma sorunu yaşayan bazı kişilerde düşük melatonin seviyeleri vardır. Bu nedenle melatonin takviye olarak da alınabilir. Ancak melatonin tabletleri herhangi bir hastalığı tedavi etmek veya önlemek için tasarlanmamıştır.
Melatonin nedir?
Melatonin, endokrin sistemin bir parçası olan epifiz bezi tarafından üretilen doğal bir hormondur. Melatonin genellikle bir "uyku hormonu" olarak anılır. Melatonin vücudun farklı bölgelerindeki sirkadiyen ritimleri senkronize etmeye yardımcı olur. Sirkadiyen ritimler, 24 saatlik bir döngüyü izleyen fiziksel, zihinsel ve davranışsal değişikliklerdir. Bu sirkadiyen ritimlerin en önemlisi uyku-uyanıklık döngüsüdür. Epifiz bezi geceleri en yüksek melatonin seviyelerini ve gündüzleri en düşük miktarları salgılar.
Melatonin ne işe yarar?
Melatonin, temelde vücudunuzda uykuda rol oynayan bir hormondur. Uykuya dalmada zorluk, jet lag gibi sorunlara karşı etkilidir. Ayrıca melatoninin yaşlanmaya karşı etkili olduğu düşünülmektedir.
Melatonin başlıca faydaları şöyle sıralanabilir;
Uyku döngünüzü kontrol etmeye yardımcı olur
Melatonin seviyeleri geceleri daha yüksek ve gün ışığında daha düşüktür. Melatonin, uykuyu teşvik etmek için vücudunuzdaki reseptörler üzerinde etki eder. Vücudunuz, sizi uykuya hazırlamak için uyumadan yaklaşık 2 saat önce doğal olarak melatonin seviyelerini artırır.
Jet lag için etkilidir
Melatonin genellikle jet lag gibi sirkadiyen uyumsuzluklar için yardımcı olabilir. Jet lag, uykuya dalma ve uykuda kalma sorunları, yorgunluk, konsantrasyon zorluğu gibi belirtilere neden olan bir hava yolculuğu sorunudur.
Uykuya dalma süresini azaltır
Melatonin uyku için gerekli değildir ama vücut en yüksek melatonine ulaştığında daha iyi bir uyunur. Yani melatonin uykuya dalma süresinde pozitif etkilere sahiptir. Ayrıca aldığınız uykunun kalitesine de katkıda bulunur.
Nörodejenerasyona karşı koruma sağlayabilir
Epifiz melatonin aynı zamanda nöronların ilerleyici fonksiyon kaybı olan nörodejenerasyona karşı da koruma sağlayabilir. Nörodejenerasyon, Alzheimer hastalığı ve Parkinson hastalığı gibi durumlarda mevcuttur.
Yaşlanmaya karşı etkilidir
Epifiz bezinin yaşlanma süreci ile ilişkisi bilinmektedir. Bu nedenle doğal melatoninin yaşlanma karşıtı özelliklere sahip olabileceği dşünülmektedir.
En doğal melatonin hangisidir?
En doğal melatonin, vücudun kendi ürettiği melatonindir. Vücuttaki melatonini arttırmak için akşamları karanlık ortamlarda uyumak etkilidir. Ayrıca geceleri uykudan önce ışığa maruz kalmak (akıllı telefonlar veya TV gibi) melatonin üretimini engeller ve uyku bozukluklarına yol açabilir. Ayrıca melatonin içeren besinler tüketmek de doğal bir yöntemdir.
Melatonin içeren besinler nelerdir?
Bazı besinler doğal olarak melatonin içerir. Melatonin meyvelerde, sebzelerde ve kuruyemişler de bulunur. Başlıca doğal melatonin kaynakları şöyle sıralanabilir;
Melatonin içeren meyveler
Vişne, kızılcık, muz, çilek, elma, portakal, böğürtlen.
Melatonin içeren sebzeler
Patlıcan, ıspanak, brokoli, bezelye, lahana, soğan, domates, mantar, karnabahar, kabak, patates ve salatalık.
Melatonin içeren kuruyemişler
Ceviz, badem ve fındık.
Melatonin içeren bitkiler
Papatya, anason.
Diğer melatonin kaynakları
Süt ve balık ürünleri.
Melatonin alınca ne olur?
Melatonin hormonu uyku-uyanıklık döngüsünde rol oynar. Melatonin takviyeleri almak vücuda doğal hormon katkısı sağlar. Vücutta artan melatonin seviyeleri kişiyi uykuya teşvik eder. Kandaki doğal melatonin seviyeleri geceleri en yüksektir. Melatonin kısa süreli kullanım için güvenlidir ve bağımlılık yapmaz. Ancak mutlaka bir doktor tavsiyesi ile alınmalıdır. Uzun süreli kullanımlarda daha az etki gösterir. Çocuklarda ve gençlerde melatonin genellikle bir uzman tarafından reçete edilmelidir.
Melotoninin yan etkileri nelerdir?
Genellikle uygun dozda doktor kontrolünde alınan melatoninin çok fazla yan etkisi bulunmaz. Tüm ilaçlar gibi melatoninin de yan etkileri olabilir.
Melatoninin sebep olabileceği yan etkiler şöyle sıralanabilir;
- Baş ağrısı
- Bulantı ve/veya karın ağrısı
- Uykulu veya yorgun hissetmek
- Uyuşukluk
- Baş dönmesi hissi
- Sinirli veya huzursuzluk
- Ağız kuruluğu
- Kuru veya kaşıntılı cilt
- Vücut ağrıları (Kol ve bacaklarda)
- Garip rüyalar veya gece terlemeleri
Melatonin hapı kaç dakikada uyutur?
Epifiz bezi uyku saatinden yaklaşık iki saat önce melatonin üretimini artırmaya başlar. Tablet olarak alınan melatonin takviyeleri ile 20-30 dakika arasında etkisini göstermeye başlar. Melatonin takviyesi almayı düşünen kişiler, hangi tür melatoninin kendileri için en iyi sonucu verebileceği konusunda doktorlarıyla konuşmalıdır.
Melatonin kısa süreli uyku sorunları için genellikle 1 ila 4 hafta boyunca kullanılabilir ancak bazı durumlarda 13 haftaya kadar reçete edilebilir.
