Romatoid artrit nedir? Romatoid artritin belirtileri neler?

Romatolojik hastalıklar, her yaşta ve sıklıkla görülebilen; kas-iskelet sistemi yanı sıra vücutta farklı organ tutulumlarıyla da seyreden kronik hastalıklardır. Romatoid artrit, vücutta iltihaplanmaya neden olan ve genellikle eklem ağrısıyla kendini gösteren kronik bir hastalıktır. Romatoid artritin yaygın belirtileri arasında kronik ağrı, sertlik, hassasiyet, sıcaklık ve eklemlerde şişlik yer alır. Ayrıca hastalık, hareket etmeyi ve günlük aktiviteleri gerçekleştirmeyi zorlaştırabilir.

Romatoid artrit zamanında teşhis edilirse, semptomlar ve hastalığın ilerleyişi farmakolojik tedavi ile kontrol altına alınabilir; rehabilitasyonla ise en iyi işlevsellik sağlanabilir. Ciddi eklem hasarı olan vakalarda, eklem replasmanı dahil cerrahi müdahaleler hareket kabiliyetini geri kazandırmak, ağrıyı azaltmak ve fiziksel işlevi korumak için yardımcı olabilir.

Romatoid artrit nedir?

Romatoid artrit, eklemlerin iç yüzeyinde (sinovyum) ağrı, şişlik ve sertliğe yol açan kronik inflamatuar bir hastalıktır. Romatoid artrit, başta eklem dokusunu oluşturan yapılar olmak üzere, vücudun çeşitli bölgelerindeki doku yapılarına karşı bağışıklık sisteminin reaksiyon göstermesiyle gelişen, kronik iltihabik olaylarla seyreden bir romatolojik hastalıktır.

Romatizmal eklem hastalığı olarak da bilinen romatoid artrit, otoimmün bir hastalıktır ve genellikle elleri, ayakları ve bilekleri etkiler. Semptomların kötüleştiği, “alevlenme” ya da “atak” olarak adlandırılan dönemler yaşanabilir. Bu atakların ne zaman ortaya çıkacağı öngörülemez. Ancak uygun tedavi ile bu dönemlerin sıklığı azaltılabilir ve eklemlerde oluşabilecek hasar en aza indirilebilir.

Her yaş grubunda görülebilmekle birlikte en sık orta yaş grubundaki kadınlarda rastlanır. Genellikle el bileği ve el eklemlerinde gelişen iltihaba bağlı olarak, eklem ağrısı ve hareket kısıtlılığı ile başlar. Hastalık her iki elde başlayabileceği gibi tek elde başlayıp zamanla simetrik şekilde her iki eli etkileyebilir. Eklemlerde süregelen kronik iltihap, zaman içinde deformasyonlara neden olabilir ve iç organ tutulumu gelişirse bu organlarda fonksiyon bozukluğu ortaya çıkabilir.

Romatoid artritin (iltihaplı romatizma) belirtileri nelerdir?

Romatoid artrit, vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilir; fakat genellikle ilk olarak el ve ayaklardaki küçük eklemlerde hissedilir. Vücudun her iki tarafı genellikle aynı anda ve aynı şekilde etkilenir; ancak bu durum her zaman geçerli değildir. Nadir olarak, bazı bireylerin etkilenen eklemlerinin çevresindeki cilt altında “romatoid nodül” adı verilen etli yumrular oluşabilir. Bunlar genellikle ağrısız olmakla birlikte, bazı durumlarda ağrılı olabilir.

İltihaplı romatizma, eklem kireçlenmesi, ortopedik rahatsızlıklar veya sistemik hastalıklara bağlı eklem sorunlarından belirgin klinik ve laboratuvar bulgularıyla ayrılır. Hastalığın belirtileri dinamik bir seyir gösterir; dönem dönem alevlenebilir veya sakinleşebilir. Bazen tamamen kaybolarak remisyona girebilir. Ancak zaman içinde eklemler ve iç organlarda kalıcı hasar gelişebilir.

Romatoid artrit hastalığının başlıca belirtileri şunlardır:

• El bileği ve el eklemleri başta olmak üzere tüm eklemlerde ağrı; boyun ağrısı (özellikle 1. ve 2. omur tutulumu)
• Eklemde şişlik, kızarıklık ve sıcaklık artışı
• İstirahatle artan, hareketle azalan, özellikle sabahları belirgin ve 30 dakikadan uzun süren sabah tutukluğu
• Eklem hareketlerinde azalma
• El ve parmak eklemlerinde deformiteler
• Eklem yüzeylerinde nodüler çıkıntılar (romatoid nodüller)
• Halsizlik, yorgunluk, ateş, kilo kaybı
• Tutukluk, özellikle sabah saatlerinde veya uzun süre oturduktan sonra
• Diğer belirtiler arasında ise şunlar yer alabilir:
• Yorgunluk ve enerji kaybı
• İştahsızlık
• Kilo kaybı
• Yüksek ateş
• Terleme
• Gözlerde kuruluk (iltihaplanmaya bağlı)
• Göğüs ağrısı (iltihaplanmaya bağlı)

Romatoid artrit hangi vitamin eksikliğinden olur?

D vitamini eksikliğinin romatoid artrit gelişme riskini artırdığı düşünülmektedir. Ayrıca, D vitamini eksikliği, hastalığın aktifliğinin artmasıyla da ilişkilendirilmiştir.

Romatoid artrit neden olur?

Romatolojik hastalıklarda, genel olarak vücudun kendi dokularında bulunan belirli moleküllerin bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak algılanması ve bu moleküllere karşı antikor üretimiyle başlayan süreç, dokularda antikor birikimi ya da bazı genlerin çeşitli sebeplerle aktive olması sonrası bağışıklık hücrelerinin harekete geçmesiyle enfeksiyona benzer bir inflamasyon (iltihap) başlatır. Uzun süreli bu inflamatuar süreç, dokularda yapısal bozulmalara ve fonksiyon kayıplarına neden olabilir.

Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla eklemleri kaplayan hücrelere saldırmasıyla ortaya çıkar ve bu durum eklemlerde şişlik, sertlik ve ağrıya yol açar. Zamanla bu hasar eklemleri, kıkırdakları ve çevredeki kemikleri etkileyebilir. Bağışıklık sistemindeki bu yanlış yönlendirme tam olarak bilinmese de, aşağıdaki durumların riski artırdığı bilinmektedir:

Cinsiyet

Kadınların romatoid artrit geliştirme riski erkeklere göre daha fazladır.

Yaş

Romatoid artrit her yaşta görülebilir; ancak sıklıkla orta yaşta başlar.

Aile geçmişi

Ailede romatoid artrit öyküsü bulunan bireylerde risk daha yüksektir.

Sigara kullanımı

Sigara içmek hastalığın gelişme riskini artırır.

Aşırı kilo

Fazla kilolu bireylerde romatoid artrit riski biraz daha yüksektir.

Romatoid artritin (iltihaplı romatizma) tanısı nasıl konur?

Tanı, hekimin klinik sorgulaması ve fizik muayenesiyle başlar. Sonrasında yapılan destekleyici laboratuvar ve görüntüleme testleri tanıyı kesinleştirmek için kullanılır. Başlıca testler şunlardır:

• Romatoid Faktör (RF), Anti-CCP Antikoru
• Anti-Nükleer Antikor (ANA)
• Sedimantasyon, CRP, Beyaz Küre Sayısı (Akut Faz Reaktanları)
• Direkt grafiler ile eklem görüntüleme
• Gerekli durumlarda BT, MR, Ekokardiyografi
• Ultrason ve MR ile eklem detaylarının görüntülenmesi (erken/hafif olgularda)

Romatoid artritin tedavisi nasıl olur?

Romatoid artritin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte; fizyoterapi, mesleki terapi, bazı takviyeler ve kortikosteroid türü ilaçlar ile semptomlar kontrol altına alınabilir. Sağlıklı beslenme, stres yönetimi, düzenli egzersiz ve destekleyici yaşam tarzı değişiklikleri, hastaların yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir. Erken teşhis ve uygun tedavi sayesinde, birçok hasta alevlenmeler arasında aylar hatta yıllar süren rahat dönemler geçirebilir.

Semptomları hafifletmek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için uzun vadeli ilaç kullanımının yanı sıra günlük yaşamda karşılaşılan zorlukları azaltmak ve hareketliliği korumak amacıyla fizyoterapi ve mesleki terapi gibi destekleyici tedaviler öneriler. İleri eklem hasarlarında, hareket kabiliyetini artırmak ya da ağrıyı azaltmak için cerrahi müdahale yapılabilir. Başlıca tedavi yöntemleri olarak şunlardan bahsedilebilir:

Semptomatik tedavi

Eklem ağrısı, şişlik, tutukluk gibi belirtilerin giderilmesine yöneliktir.

Kullanılan ilaçlar: Parasetamol, ibuprofen gibi nonsteroid antiinflamatuvarlar ve kortikosteroidler.

Bu ilaçlar kısa süreli, özellikle alevlenme dönemlerinde tercih edilir.

Hastalığı modifiye edici tedavi

Hastalığın ilerlemesini durdurmayı ve remisyona ulaşmayı hedefler.

Amaç, alevlenmelerde kortizon ihtiyacını azaltmaktır.

İlaçlar: Sentetik DMARD’lar: Hidroksiklorokin, Sülfasalazin, Metotreksat, Leflunomid, Siklosporin, Azatioprin, Mikofenolat Mofetil, Siklofosfamid

Biyolojik DMARD’lar: Anti-TNF, Anti-IL-6, Anti-IL-1, Anti-IL-17, Anti-IL-23, Rituksimab

Tedavi planı, hastalığın seyri, hastanın yaşı, eşlik eden hastalıklar ve laboratuvar bulgularına göre kişiye özel yapılmalıdır. Bu ilaçlar bağışıklık sistemini baskılayıcı özellikte olduğundan yan etkiler açısından düzenli takip gerektirir.

İlaç tedavisine ek olarak:

• Fizik tedavi ve rehabilitasyon
• Gerekli durumlarda ortopedi ya da beyin cerrahisi müdahaleleri
• Psikiyatrik destek
• Başarılı bir tedavi süreci, düzenli takipler ve etkin bir hasta-hekim iş birliği ile mümkündür.

Romatoid artritin çeşitleri neler?

Romatoid artrit klinik pratikte üç alt tipte görülebilir:

Seropozitif romatoid artrit

RF ve/veya Anti-CCP antikorlarının pozitif bulunmasıyla birlikte, iltihaplı romatizmal hastalık belirtilerinin görülmesiyle tanımlanır.

Seronegatif romatoid artrit

Antikorlar negatif olmasına rağmen iltihaplı romatizma belirtileri mevcutsa bu formdan söz edilir. Antikorlar hastalık süresince sonradan pozitifleşebilir. Seronegatif form, genellikle daha hafif seyirlidir.

Juvenil başlangıçlı romatoid artrit (juvenil idiyopatik artrit - jıa)

17 yaş ve altındaki çocuklarda görülür. Eklem tutulumu ile birlikte sistemik iltihabi yanıt belirtileri (ateş, döküntü vb.) görülebilir.