Halüsinasyon Nedir?

Kişinin halüsinasyonlara maruz kalması birçok nedene bağlı gerçekleşebilir. Halüsinasyonun altında yatan sebepler araştırılarak en kısa süre içerisinde tedavi edilmesi gerekir. Halüsinasyon gören kişi, gerçekle hayal dünyasını ayırt etmekte zorlanabilir. Bu da bir süre sonra kişinin sosyal yaşantısını, iş hayatını, aile ilişkilerini ve ikili ilişkileri olumsuz yönde etkileyebilir.

Beyin, dışardan gelen uyarıcıları işleyerek veriye çevirmesiyle bilgi edinir. Bazı durumlarda ise beyin dışarıdan herhangi bir sinyal algılamadan; yani dokunma, tatma, koku alma ya da işitme gibi bilgileri edinmeden, kendiliğinden duyu alanlarını tetikler ve halüsinasyonlara neden olur. Halüsinasyonlar, kişinin sadece kendisinin duyabildiği, görebildiği, dokunabildiği ve koklayabildiği, gerçek olmayan duyuların algılanmasına verilen isimdir.

Halüsinasyon Nedenleri Nelerdir?

Kişilerin halüsinasyon görmesinin birçok nedeni olabilir. Bunlar fiziksel ve psikolojik nedenler olmak üzere ikiye ayrılır. Halüsinasyona neden olabilen fiziksel hastalıklar arasında;

Alzheimer hastalığı,
Demans hastalığı,
Deliryum hastalığı,
Parkinson hastalığı,
Yüksek ateş (özellikle çocuklarda),
İşitme kaybı,
Görme kaybı,
Epilepsi,
Migren rahatsızlıkları,
Beyin tümörü,

Psikolojik rahatsızlıklara bağlı gelişen halüsinasyonlar ise;

Alkol kullanımı,
Uyuşturucu madde ve ilaç kullanımı,
Şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar
Bipolar bozukluk, Borderline kişilik bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Halüsinasyon Türleri Nelerdir?

Kişinin halüsinasyon görmesine neden olan bazı rahatsızlıklar, aynı zamanda kişinin gördüğü halüsinasyon türünü de belirler.

Görsel Halüsinasyonlar

Kişinin var olmayan şeyleri ya da nesneleri görmesine görsel halüsinasyon denir. Görsel halüsinasyon türü aşağıdaki hastalıklara bağlı gelişebilir:

Korteks tahrişi,
Beyin travması,
Bipolar bozukluk,
Şizofreni,
Beyin tümörleri,
İnsomnia (uykusuzluk),
Şizoaffektif bozukluk (şizofreni ve duygu durum bozukluğunun aynı anda görülmesi),
Parkinson hastalığı,
Creutzfeldt-Jakob hastalığı,
Demans,
Charles Bonnet sendromu.

İşitsel Halüsinasyonlar

Bu tür halüsinasyon, kişinin zihninde var olmayan sesleri duymasıdır. Bu sesler genellikle hasta için oldukça rahatsız edicidir ve halüsinasyon tipleri arasında en sık görülen türdür. İşitsel halüsinasyona neden olan hastalıklar ise;

İşitme kaybı,
Şizofreni,
Bipolar bozukluk,
Borderline kişilik bozukluğu,
Psikoz,
Uyuşturucu kullanımı,
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olarak sıralanabilir.

Koku Halüsinasyonları (Olfaktorik)

Olfaktorik halüsinasyonlar, kişinin kendi bedeninde veya çevresinde var olmayan kokuları almasına denir. Koku halüsinasyonlarına neden olan başlıca durumlar ise şöyledir:

İltihaplı sinüsler,
Parkinson hastalığı,
Temporal lob epilepsi,
Beyin tümörü.

Tat Alma Halüsinasyonları (Gustatorik)

Kişinin yediği veya içtiği şeylerin, olması gerektiğinden daha farklı ve/veya kötü bir tatta olmasına verilen isimdir. Bu tip halüsinasyonlarda kişiler genellikle çürük, küf ve metalik bir tat algılar. Gustatorik (tat alma) halüsinasyonları;

Epilepsi,
Sinüs hastalıkları,
Beyin tümörlerine bağlı gelişebilir.

Dokunsal Halüsinasyonlar

Dokunsal halüsinasyonlarda kişi, vücudunda örümcek gibi küçük böceklerin gezdiğini, vücudunun içinde organlarının hareket ettiğini ya da gerçekte var olmayan dokunuşları hissedebilir; buna bağlı gelişen kaşınma veya karıncalanma hissinden rahatsızlık duyabilir. Dokunsal halüsinasyonların ortaya çıkmasına neden olan başlıca sebepler arasında madde kullanımı gelir. Ancak aşağıdaki hastalıklara bağlı olarak dokunsal halüsinasyon yaşandığı da gözlemlenmiştir.

Lewy cisimli demans hastalığı,
Şizofreni,
Deliryum hastalığı,
Alkol bağımlılığı,
Alzheimer hastalığı.

Halüsinasyon Tedavisi

Halüsinasyon tedavisi için öncelikle kişinin bir nörolog ve psikiyatrist tarafından değerlendirilmesi gereklidir. Kişide ortaya çıkan halüsinasyon türü belirlenir ve bu türe neden olabilecek rahatsızlıklar ya da hastalıklar araştırır. Bunun için hekim tarafından kan testleri, idrar testi, görüntüleme tetkikleri ve beyindeki sıra dışı aktivitelerin görüntülenmesini sağlayan elektroansefalogram (EEG) testi istenebilir. Halüsinasyona neden olan rahatsızlıklar veya hastalıklar saptandıktan sonra vakit kaybetmeden kişinin tedavisine başlanır.

Hekim tarafından reçete edilen ilaçların düzenli olarak kullanılması halüsinasyonların azalmasında etkili olacaktır. İlaç kullanımıyla birlikte, kişinin sosyal hayatına devam edebilmesi ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesi için bilişsel terapi yöntemi de önerilir. Bilişsel terapi yöntemi, kişinin duygu ve davranışlarının farkına varmasını sağlayan bir tedavi türüdür.

Halüsinasyon tedavisinde altta yatan hastalıkların erken teşhisi, tedavinin olumlu sonuçlanması açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle, kişi halüsinasyon gördüğünün farkındaysa ve bu durum bir süredir devam ediyorsa, en kısa sürede vakit kaybetmeden bir nörolog veya psikiyatriste başvurması önerilir. Çoğunlukla ruhsal hastalıklarda kişi halüsinasyonları farketmeyebilir, bu durumda yakınlarının tedaviye yönlendirmesi uygundur