
Kalp krizleri ciddi bir sağlık riski oluşturan ve çoğunlukla yaşamı tehdit eden bir durumdur. Koroner arterlerde tıkanıklık olduğunda meydana gelir ve bu da kalbe giden veya kalpten gelen kan akışının bozulmasına neden olur. Tıkanıklık kalbe kalıcı hasar verebilir. Kalp krizi aynı zamanda miyokard enfarktüsü olarak da bilinir.
Kalp krizi belirtileri arasında sebebi bilinmeyen yorgunluk, nefes darlığı, boyundan üst tarafa yayılan ağrı, mide ekşimesi, baş dönmesi gibi semptomlar yer alır. Kalp krizi geçiren çoğu kişi göğüs kafesinin ortasında rahatsız edici bir basınç, sıkışma, doluluk veya ağrı hisseder.
Ancak kalbinizi besleyen sinirler hasar görürse, kalp kasınız oksijensiz kalırsa normal ağrıyı hissetmeyebilirsiniz.
- İçindekiler
- Kalp krizi nasıl olur?
- Kalp krizi çeşitleri nelerdir?
- Kalp krizi belirtileri nelerdir?
- Kalp krizinin sessiz belirtileri nelerdir?
- Kalp krizi nasıl teşhis edilir?
- Kalp krizinde ilk ne olur?
- Kalp krizi nedenleri nelerdir?
- Kalp krizi ağrısı ilk nereye vurur?
- Kalp krizi ne kadar sürer?
- Kalp krizinde nabız kaç olur?
- Kalp krizi sırasında ne yapılmalı?
- Kalp krizi tedavi yöntemleri
- Kalp krizini önlemek için neler yapılabilir?
- Yalancı kalp krizi nedir?
- Kadınlarda kalp krizi belirtileri nelerdir?
- Genç yaşta kalp krizi belirtileri nelerdir?
Kalp krizi nasıl olur?
Kalp krizi (miyokard enfarktüsü), genellikle bir kan pıhtısı nedeniyle kalbe giden kan akışının aniden kesilmesinden kaynaklanan çok ciddi bir durumdur. Kalp krizi geçiren çoğu kişi göğüsün ortasında rahatsızlık hisseder. Birkaç dakikadan uzun sürebilir veya geçip sonra geri gelebilir. Rahatsız edici bir basınç, sıkışma, doluluk veya ağrı gibi hissedilebilir. Bunların dışında, nefes darlığı, soğuk terleme, aşırı yorgunluk hissi ve baş dönmesi hissi kalp krizine eşlik edebilir.
Kalp krizi çeşitleri nelerdir?
Kalp krizinin STEMI, NSTEMI, koroner arter spazmı, Karalı anjin ve kararsız anjin olmak üzere beş çeşidi vardır. Bunlar;
STEMI (ST-segment yükselmeli miyokard enfarktüsü)
ST segment yükselmeli miyokard enfarktüsü, koroner arterin tamamen tıkandığı en şiddetli kalp krizi türüdür. Tıkalı arter, kanın kalp kasının geniş bir alanına ulaşmasını engeller. STEMI kalp krizi, ilerleyici kalp hasarına neden olur ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
NSTEMI (ST segment dışı miyokard enfarktüsü)
NSTEMI veya ST segmenti olmayan miyokard enfarktüsü, elektrokardiyogramda ST segment yükselmesinde herhangi bir değişiklik göstermeyen bir kalp krizi türüdür. Bu türde, koroner arter yalnızca kısmen tıkanmıştır ve kan akışı ciddi şekilde kısıtlanmıştır. Bu tür kalp krizleri STEMI kalp krizlerinden daha az şiddetli olsa da kalıcı hasara neden olabilirler.
Koroner arter spazmı ('Prinzmetal' anjin olarak da bilinir)
Sessiz kalp krizi olarak da bilinir. Koroner arter spazmı, arter duvarı aniden sıkılaştığında ve kalbe giden kan akışını kısıtladığında meydana gelir. Göğüs ağrısına neden olur, ancak kan akışı tamamen kesildiğinde kalp krizine yol açar.
Kararlı (Stabil) anjin
Stabil anjin, aktivite veya duygusal stresten kaynaklanan göğüs ağrısıdır. Angina pektoris olarak da bilinir ve göğüs ağrısının tahmin edilebilir bir örüntüsüdür. Yavaş yavaş ortaya çıkar ve genellikle yoğun aktivite veya duygusal stres tarafından tetiklenir.
Kararsız (Unstabil) anjin
Kararsız anjin, genellikle dinlenirken aniden göğüs ağrısına neden olan bir kalp sorunudur. Kararsız anjin hastalarının kalp krizi geçirme riski daha yüksektir. Kararsız anjinin en yaygın nedeni, atardamar duvarlarında plak birikmesi olan aterosklerozdan kaynaklanan koroner arter hastalığıdır.
Kalp krizi belirtileri nelerdir?
Kalp krizinde en yaygın semptom göğüs ağrısı olsa da, semptomlar kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişilerde nefes darlığı ve göğüs ağrısı olmadan sırt veya çene ağrısı gibi başka semptomlar da olabilir.
Kalp krizinin belirtileri şunları içerebilir:
- Göğüste baskı, sıkışma, acı, sıkışma veya sızlama şeklinde hissedilebilen ağrı.
- Omuza, kola, sırta, boyuna, çeneye, dişlere veya bazen üst karına yayılan ağrı veya rahatsızlık.
- Soğuk ter.
- Tükenmişlik.
- Mide ekşimesi veya hazımsızlık.
- Baş dönmesi veya sersemlik hissi.
- Bulantı veya kusma.
- Nefes darlığı.
- Panik atağa benzer bir kaygı hissi.
- Öksürük veya hırıltı.
Kalp krizinin sessiz belirtileri nelerdir?
Kalbinizi besleyen sinirler hasar görürse, kalp kasınız oksijensiz kalırsa normal ağrıyı hissetmeyebilirsiniz.
Semptom göstermeyen bu kalp krizi şekline sessiz kalp krizi denir. Bu tür kalp krizinin 7 sessiz belirtisi ise şöyle sıralanabilir: Sebebi bilinmeyen yorgunluk, nefes darlığı, boyundan üst tarafa yayılan ağrı, mide ekşimesi, mide yanması, ani soğuk basması ve terleme, sıkıntılı ruh hali şeklinde kendini gösterebilir.
Kalp krizi nasıl teşhis edilir?
Kalp krizi şüphesi derhal acil bakım için hastaneye yatırılmayı gerektirir. Genellikle tanıyı doğrulamak ve tedaviye başlamak için akut kardiyak bakım ünitesine (ACCU) veya doğrudan kardiyak kateterizasyon ünitesine yatırılacaksınız.
Elektrokardiyogram
Elektrokardiyogram (EKG), kalp krizi şüphesinde önemli bir testtir. Hastaneye yatıştan itibaren 10 dakika içinde yapılmalıdır. EKG, kalbinizin elektriksel aktivitesini ölçer. Kalbiniz her attığında, küçük elektriksel uyarılar üretir. Bir EKG makinesi bu sinyalleri kağıda kaydeder ve doktorunuzun kalbinizin ne kadar iyi çalıştığını görmesini sağlar. EKG kalp krizinin teşhisinde çok önemlidir çünkü; kalp krizinin türünü belirleyerek, en etkili tedaviyi belirlemeye yardımcı olur.
Kan testleri
Kalp krizi sonucu kalpte oluşan hasar, bazı proteinlerin yavaş yavaş kana sızmasına neden olur. Doktorlar kalp krizinden şüphelenirse, kan örneği alınarak kalp proteinleri (kardiyak belirteçler olarak bilinir) açısından test edilir. En yaygın protein ölçümü kardiyak troponin olarak adlandırılır. Troponin seviyesi, kalp krizinin türünü teşhis etmeye yardımcı olabilir.
Kalp krizinde ilk ne olur?
Kalp krizi sırasında kalp kasına giden kan akışı engellenir. Bu çoğunlukla koroner arter hastalığından kaynaklanır. Kalp krizi olduğunda, kalbin bir bölümüne giden kan akışı durur veya normalin çok altına düşer, bu da kalp kasının o bölümünde hasarlanmaya veya dokuların ölüme neden olur. Göğüs ağrısı, baskı ve yanma hissi kalp krizinin en güçlü ve yaygın belirtisidir. Kalp krizi anında ağrı çene, sırt, boyun ve mide gibi bölgelere yayılabilir. Sol kolda hissedilen ağrı ve uyuşma ile birlikte, nefes alma zorlukları ve soğuk terleme yaşanır.
Kalp krizi nedenleri nelerdir?
Kalp krizleri, kalbe giden kan akışının aniden kesilmesiyle oluşur. Koroner kalp hastalığı (KKH), kalp krizlerinin önde gelen nedenidir. KKH, kalp kasını besleyen ana kan damarlarının (koroner arterler) plak adı verilen yağlı maddelerin birikmesiyle tıkanmasıyla oluşan bir rahatsızlıktır. Bu birikmeye ateroskleroz denir. Kalbe giden kan damarlarında bu aterosklerotik birikimden büyük miktarda olduğunda, buna koroner arter hastalığı denir. Bazen, koroner (kalp) atardamarların içindeki plak birikintileri açılabilir veya yırtılabilir ve yırtığın olduğu yerde bir kan pıhtısı sıkışabilir. Pıhtı atardamarı tıkarsa, bu kalp kasını kandan mahrum bırakabilir ve kalp krizine neden olabilir.
Kalp krizinin diğer nedenleri şunlardır:
- Koroner arter embolisi
- Vücudun başka bir yerinden gelen kan pıhtısı koroner arteri tıkar.
- Koroner vazospazm
- Kalbinize giden kan akışını azaltan koroner arterin aniden daralması veya sıkışması.
- Aort diseksiyonu
- Aaort duvarında ani bir yırtık.
Kalp krizi ağrısı ilk nereye vurur?
Kalp krizi geçiren çoğu kişi göğüs kafesinin ortasında rahatsız edici bir basınç, sıkışma, doluluk veya ağrı hisseder. Bu birkaç dakikadan uzun sürebilir veya geçip tekrarlayabilir. Ağrı omuz, kol, sırt, boyun, çene, dişler veya bazen üst karın bölgesine yayılır.
Kalp krizi ne kadar sürer?
Hafif kalp krizi belirtileri en fazla iki ila beş dakika sürebilir ve dinlenince ortadan kalkabilir. Ancak, tam tıkanıklık ile birlikte gelen bir kalp krizi çok daha uzun; bazen 20 dakikadan fazla sürebilir. Ayrıca, kalp krizinin süresi, belirtilerin ne kadar erken tespit edildiğine ve tedaviye ne kadar çabuk başlandığına da bağlıdır. Bazı durumlarda kalp krizi belirtileri saatler veya hatta günler boyunca devam edebilir.
Kalp krizinde nabız kaç olur?
Kalp krizi geçirdiğinizi gösteren belirli bir kalp atış hızı yoktur (Kalp krizleri, normal aralıkta bir kalp atış hızıyla veya önemli sapmalarla meydana gelebilir. Daha da önemlisi, anormal kalp atış hızının hangi bağlamda meydana geldiğidir). Bir kişinin kalp atışı, kalp krizi geçiriyorsa normalden daha yüksek veya daha düşük olabilir.
Kalp krizi sırasında ne yapılmalı?
Kalp krizi tıbbi bir acil durumdur. Birinin kalp krizi geçirdiğini düşünüyorsanız, acil servise hızlı bir şekilde ulaşmak çok önemlidir. Kişi acil servise ne kadar erken ulaşırsa hayatta kalma şansı o kadar artar. Hızlı tedavi kalp hasarının miktarını azaltır. Kalp krizi sırasında hastanın bilinci açıksa, sakin kalmaya ve hastayı hareket ettirmemeye çalışın. Kalp krizi geçiren kişiyi rahat bir pozisyonda oturtun veya yatırın. Başını ve omuzlarını hafifçe kaldırın. Üzerindeki dar, sıkı kıyafetleri çıkarın, bulunan ortama oksijen girmesi için havalandırın. Daha kolay kan akışı olması için ayaklarını kalp seviyesine kadar kaldırın. Varsa kalp ilacını verin.
Kalp krizi tedavi yöntemleri
Kalp krizini tedavi ederken, kanın kalbe hızla geri akmasını sağlamak önemlidir. Kalp ne kadar uzun süre oksijensiz kalırsa, o kadar fazla hasar meydana gelir.
İlaçlar
İlaçlar kan akışının yeniden sağlanmasına ve daha fazla hasarın önlenmesine yardımcı olmak için mümkün olan en kısa sürede verilir. Ayrıca başka bir kalp krizinin önlenmesine de yardımcı olabilirler.
İlaçlar şunları içerir:
Aspirin
Aspirin kanı inceltir, kan pıhtılarının oluşmasını veya büyümesini önler.
Trombolitikler
Trombotikler tıkalı koroner arterdeki kan pıhtısını eritmek için kullanılan bir ilaçtır.
Nitrat ilaçları (gliseril trinitrat gibi)
Koroner arterlerdeki kan akışını iyileştirmek için kullanılır.
Kan basıncı ilaçları (ACE inhibitörleri, anjiyotensin II reseptör blokerleri ve beta blokerler)
Bunlar kalpteki baskıyı azaltır ve daha iyi çalışmasına yardımcı olur.
Kolesterol düşürücü ilaçlar
Kandaki kolesterolü düşürmek ve başka bir kalp krizini önlemek için verilir.
Ağrı kesiciler
Cerrahi işlemler
Kalbe kan akışını yeniden sağlayabilecek tedaviler şunlardır:
Anjiyoplasti
Tıkalı atardamarın içine küçük bir balon yerleştirilir ve onu açmak için şişirilir. Açık tutmak için atardamarda bir stent (küçük bir ağ tüp) bırakılabilir.
Koroner arter baypas greft cerrahisi (CABG)
Bu, vücudun başka bir yerinden sağlıklı bir kan damarı almayı ve onu tıkanıklığın her iki tarafındaki tıkalı atardamara bağlamayı içerir. Bu, kanın tıkanıklığın etrafından akmasını sağlar.
Kalp krizini önlemek için neler yapılabilir?
Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak kalp krizi riskini azaltabilmenin en iyi yoludur. Kalbi sağlıklı tutmak için yapılabilecekler şunlardır:
- Sigarayı bırakın.
- Sağlıklı beslenin.
- Fiziksel olarak aktif olun ve düzenli egzersiz yapın.
- Sağlıklı bir kiloda kalmaya özen gösterin.
- Mümkünse alkol kullanmayın.
- Stres seviyelerini azaltın.
- Kan basıncını, kan şekerini ve kolesterol seviyelerinizi her zaman kontrol altında tutabilmek için doktorunuza görünün.
Yalancı kalp krizi nedir?
Anjina pektoris olarak da bilinen yalancı kalp krizi, koroner arter hastalığının bir belirtisidir. Kalbinizin bir kısmı yeterli kan ve oksijen almadığında oluşan göğüs ağrısı veya rahatsızlığıdır. Bu, kalbinize kan taşıyan atardamarların daralması ve tıkanmasıyla oluşur.
Anjina pektoris, şunlardan dolayı olabilir:
- Atardamar sertleşmesi (ateroskleroz)
- Bir kan pıhtısı.
- Atardamarda yırtılma riski olan plak.
- Daralmış kalp kapakçığından zayıf kan akışı
- Kalp kasının pompalamasının azalması.
Anjinayı tetikleyebilecek durumlar şunlardır:
- Fiziksel aktivite
- Duygusal stres
- Aşırı soğuk veya sıcak
- Ağır yemekler
- Çok fazla alkol tüketmek
- Sigara içmek
Kadınlarda kalp krizi belirtileri nelerdir?
Kadınların göğüs ağrısı yaşama olasılığı erkeklerden daha azdır. Belirtiler şunları içerebilir:
- Sırtta, boyunda, çenede veya her iki kolda ağrı.
- Nefes darlığı veya mide bulantısı.
- Çok yorgun hissetmek.
- Göğüste baskı veya sıkışma hissi.
Genç yaşta kalp krizi belirtileri nelerdir?
Ergenlik çağındaki kalp krizleri çok nadir görülür. Meydana geldiklerinde, görülen semptomlar arasında göğüs ağrısı, nefes darlığı ve mide bulantısı yer alabilir. Kalp krizi geçiren gençler her zaman yaşlı bireylerle tipik olarak ilişkilendirilen klasik semptomları göstermeyebilir. Farklı şekillerde ortaya çıkabilen uyarı işaretlerinin farkında olmak çok önemlidir. Bunlar:
Göğüs ağrısı veya rahatsızlık
Bu en yaygın semptomdur. Gençler bunu göğüste sıkışma veya baskı olarak tanımlayabilir.
Vücudun diğer bölgelerinde ağrı
Bazı kişiler kollarında (özellikle sol kolda), boyunlarında, çenelerinde, omuzlarında, sırtlarında veya karınlarında ağrı veya rahatsızlık hissedebilirler.
Nefes darlığı
Gençler göğüs ağrısı olmasa bile nefes almada zorluk çekebilirler. Bu, fiziksel eforla veya eforsuz gerçekleşebilir.
Mide bulantısı veya kusma
Mide bulantısı veya kusma gibi sindirim semptomları bazen gençlerde kalp krizi belirtisi olabilir.
Baş dönmesi veya sersemlik hissi
Baş dönmesi veya sersemlik hissi, özellikle diğer belirtilerle birlikte olduğunda, bir uyarı işareti olabilir.
Soğuk terlemeler
Kalp krizi sırasında sıklıkla soğuk terleme olarak tanımlanan aşırı terleme meydana gelebilir.
Aşırı yorgunluk
Dinlenmiş olsanız bile, açıklanamayan aşırı yorgunluk göz ardı edilmemelidir.
Kaygı veya panik
Bazı gençler kalp krizi sonucu şiddetli kaygı veya panik atakları yaşayabilirler.
Çarpıntı
Kalp atışlarının hızlı veya düzensiz olması, bazen göğüste rahatsızlık hissi de eşlik ediyorsa kalp krizi belirtisi olabilir.