Kemik iliği kanseri nedir? Kemik iliği kanseri belirtileri nelerdir?

İnsan vücudunda her gün çok sayıda hücre ölür ve bunların yerini alan yeni hücreler oluşur. Yeni kan hücreleri, yumuşak süngerimsi doku olan kemik iliğinde oluşur. Bunlar, farklı hücrelere çoğalma gibi bir yeteneğe sahip kök hücre adı verilen tek bir hücre türünden kaynaklanır. Kemik iliğindeki kök hücreler hematopoietik hücrelerdir ve kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler dâhil olmak üzere diğer kan hücresi türlerinden herhangi birine dönüşme yeteneğine sahiptir.

Kemik iliği kanserinin en yaygın biçimi kemik tümörlerine neden olan multipl miyelomdur. Lösemi, yaygın olarak kan kanseri olarak bilinen başka bir türdür ve bu durumda kemik iliği anormal beyaz kan hücreleri üretir. Bazı kişilerde, lenfoma, kötü huylu bir lenf dokusu lenf düğümleri yerine kemik iliğinde başlayabilir.

Kemik iliğindeki hücrelerden oluşan kansere miyelom denir. Miyelom, çoğu insanda teşhis konulduğunda birden fazla kemik lezyonu olması nedeniyle sıklıkla multipl miyelom olarak adlandırılır. Miyelom hücreleri tarafından iletilen kimyasal sinyaller (sitokinler) kök hücrelerin farklı kan hücrelerine dönüşmesini engeller. Bu durum şunlara yol açabilir:

• Kırmızı kan hücrelerinin daha az üretilmesi kansızlığa ve yorgunluğa neden olur.
• Daha az beyaz kan hücresi üretimi ve bunun sonucunda bağışıklık sisteminin zayıflaması.
• Kanama ve morarma riskini artıran trombosit seviyelerinin düşük olması.

Kemik iliği kanseri nedir?

Kemik iliği kanseri, çoğu kemiğin merkezinde bulunan yumuşak süngerimsi bir doku olan kemik iliğinin, kan oluşturan kök hücrelerinde oluşan kanserdir. Kemik iliği kanseri lösemileri ve multipl miyelomu içerir. Plazma hücreleri, kemik iliğinde bulunan bir tür beyaz kan hücresidir. Bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olur. Kanserli olduğunda, bu anormal plazma hücreleri kemik iliği boyunca yayılır ve böylece yeterli normal kan hücresi yapmak için yeterli alan kalmaz.

Kemik iliği kanseri neden olur?

Kemik iliği kanserinin nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Bazı kimyasallar, yüksek radyasyon seviyeleri ve virüsler (HIV gibi) multipl miyelom riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir. Miyelom kalıtsal bir hastalık olarak kabul edilmez, bu nedenle ailede birden fazla kişinin etkilenmesi nadirdir.

Kemik iliği kanseri belirtileri nelerdir?

Öncelikle kanserin semptomatik mi yoksa asemptomatik mi olduğunu öğrenmek en önemlisidir.

Kemik iliği kanseri belirtileri şunları içerir:

• Kemiklerde sürekli ağrı
• Kemiklerde yumru
• Kemiklerde şişme ve sertleşme
• Nefes darlığı
• Böbrek sorunları
• Tekrarlayan enfeksiyonlar
• Yürüme ve hareket etmede zorluk
• Açıklanamayan kemik kırıkları
• Kilo kaybı
• Zayıflık ve baş dönmesi
• Şiddetli burun kanamaları veya kolay morarma

Kemik iliği kanseri türleri nelerdir?

Kan ve kemik iliği kanserinin birçok türü vardır. Bunlardan bazıları:

Multipl miyelom

Bu en yaygın olan kemik iliği kanseridir. Plazma hücrelerini etkiler ve kontrolsüz çoğalmasıyla oluşur. Bunlar enfeksiyon ve hastalıkla savaşan beyaz kan hücreleridir. Multipl miyelomda, kanserli plazma hücreleri normal, sağlıklı olanları dışarı iter ve kemikleri yok eder veya zayıflatır.

Lenfomalar

Lenfoma genellikle lenf düğümlerinde başlar ancak kemik iliğini de etkileyebilir. Hodgkin dışı lenfoma, bir tür beyaz kan hücresi olan lenfositlerde başlar. Beyaz kan hücreleri bağışıklık sisteminin bir parçasıdır.

Lösemi

Kan kanserinde, vücut anormal kan hücreleri üretir. Bu anormal hücreler kemik iliğini doldurur, bu nedenle sağlıklı kan hücrelerine daha az yer kalır. Genellikle beyaz kan hücrelerinde oluşur, ancak diğer hücre türlerinde de olabilir. Hızlı büyüyen (akut) veya yavaş büyüyen (kronik) olabilir.

Kemik iliği kanseri evreleri nelerdir?

Multipl miyelom genellikle kişinin genel sağlık durumuna göre 3 evrede sınıflandırılır:

1. evre

Multipl miyelomlu hastalar, vücuttaki kanser hücrelerinin sayısı çok yüksek olmadığı için başlangıçta hiçbir belirti göstermezler. İlk evrede, kırmızı kan hücrelerinin sayısı gerekli aralığın içinde veya altında olabilir. Başka bir belirti, kanda ve idrarda M proteininin daha düşük seviyede olması olabilir.

2. evre

Vücuttaki kanser hücrelerinin sayısı birinci evreden çok daha fazladır. Böbreklerin işleyişi etkilenirse prognoz kötüleşir. Bu evredeki hastalar semptomları birinci veya üçüncü evrede olmayan hastalardır.

 3. evre

Genellikle kanserin en zararlı ve son evresidir, vücuttaki kanser hücrelerinin sayısı çok yüksektir. Bu evredeki semptomlar arasında anemi, hiperkalsemi, kemik hasarı ve kanda ve idrarda yüksek M protein seviyeleri bulunur.

Tümörün boyutuna ve konumuna bağlı olarak birçok kemik kanseri türü vardır, bu nedenle semptomlar ve tedaviler bir hastadan diğerine değişiklik gösterir.

Kemik iliği kanseri tanısı nasıl konur?

Kemik iliği kanserlerini teşhis etmek için kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:

Kan testleri

Anormal hücrelerin tespit edilmesi için tam kan sayımı (CBC), kandaki kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombosit seviyelerini ölçen bir testtir. Kemik iliğinde çok fazla miyelom hücresi varsa, bu kan hücresi seviyelerinden bazıları düşük olabilir. En yaygın bulgu düşük kırmızı kan hücresi sayısıdır (anemi).

İdrar testleri

Rutin idrar örneğinde böbrekten süzülen miyelom proteini olup olmadığını kontrol eder.

Kemik iliği biyopsisi

Kanserli hücrelerin varlığını kesin olarak doğrulamak ve kanser türünü belirlemek için kemik iliğinden alınan örnekte kanser hücrelerinin saptanması işlemidir.

Görüntüleme testleri

Görüntüleme testleri, multipl miyelomla bağlantılı kemik sorunlarını gösterebilir. Testler arasında röntgen, MRI taraması, BT taraması veya PET taraması olarak da adlandırılan pozitron emisyon tomografi taraması yer alabilir.

Genetik testler

Kanser hücrelerinin genetik ve moleküler özelliklerinin belirlenmesi, kanser türünün ve kişiye özel tedavi seçeneklerinin oluşturulmasına yardımcı olmak için yapılır.

Kemik iliği kanseri risk faktörleri nelerdir?

Kemik iliği kanserinde genetik yatkınlık, yüksek seviyelerde kimyasal veya radyasyona maruz kalma ve bağışıklık sisteminin zayıflığı gibi faktörler etkilidir.

Kemik iliği kanseri tedavisi nasıl yapılır?

Multipl miyelom, lösemi ve lenfoma, kemik iliği kanserinin tüm türleridir. Tedaviler arasında kemoterapi, hedefli kanser ilaçları, kök hücre tedavisi (kemik iliği nakli), radyasyon tedavisi ve steroidler bulunur.

Kemoterapi

Kanser hücrelerini yok etmek veya kontrol altına almak için kullanılan bir ilaç tedavisidir. İlaçlar kan dolaşımına enjekte edilerek vücuttaki kanser hücrelerini hedef alması amaçlanır, ancak kemoterapide diğer bazı hücreler de etkilenebilir.

Radyoterapi

Yüksek enerjili radyasyon kullanılarak belirli bir bölgedeki kanserli hücrelerin yok edilmesidir.

Kemik iliği nakli

Hasarlı veya kanserli kemik iliği hücrelerinin sağlıklı donör hücreleriyle değiştirilmesi işlemidir. Kemik iliği nakilleri, hastanın bağışıklık sistemi hücrelerini ve kan hücrelerini yenilemek için kullanılabilir.

Hedefe yönelik tedavi

Kemik iliği kanserlerinin bazı tipleri için özel olarak tasarlanmış hedefli ilaçlar kullanılarak, tedavinin etkisinin daha da artırılması sağlanır.

Steroidler

Kemoterapi gibi diğer tedavilerin daha etkili olmasını sağlayabilen ilaçlar. Ayrıca yorgunluk ve mide bulantısı gibi semptomları da iyileştirebilir.