
Kereviz, dünya genelinde oldukça yaygın tüketilen ve sağlığa pek çok faydası bulunan bir sebzedir. Bilimsel adı Apium graveolens olan kereviz, maydanozgiller (Apiaceae) familyasındandır.
Keskin kokusu ve aromatik tadıyla bilinen bu bitki, hem sapları hem de kökleri yenebilen nadir sebzelerden biridir. Özellikle Akdeniz mutfağında yaygın olarak kullanılan kereviz, antik çağlardan beri tıbbi amaçlarla da kullanılmıştır. Kereviz bitkisi, su bakımından oldukça zengindir ve düşük kalorisi sayesinde sağlıklı beslenmenin temel bir bileşeni olarak kabul edilir.
Bu sebze, C vitamini ve K vitamini gibi temel vitaminlerin yanı sıra potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi mineraller de içerir. Üstelik kerevizde bulunan flavonoid ve antioksidan bileşenler, vücudu zararlı serbest radikallerden korumada etkilidir. Düşük karbonhidrat içeriği sayesinde özellikle diyet yapan kişiler için de ideal bir seçenektir.
Kereviz, nispeten düşük karbonhidrat içeriği ve yüksek su oranıyla bilinen, iki yıllık bir bitkidir. İkinci yılında çiçek açan bu bitki, ilk yıl geniş yaprakları ve etli kökleriyle büyür. Kerevizin kök kısmı özellikle salatalarda ve çeşitli yemeklerde kullanılırken, sapları ise çiğ veya pişmiş olarak tüketilebilir.
Kereviz kökü, yuvarlak yapısı ve güçlü aromasıyla pek çok farklı tarifte kendine yer bulur. Kereviz, kalp ve sindirim sağlığını destekleyen, özellikle diyet lifi bakımından oldukça zengin bir kaynaktır. Ayrıca kereviz, glisemik indeksi düşük bir besin olması sayesinde kan şekerini dengede tutmaya yardımcı olur ve diyabet hastaları için sağlıklı bir alternatif sağlar.
Doğal olarak diüretik özelliklere sahip olduğu için ödem atmaya yardımcı olabilir. Kereviz nedir sorusuna yanıt ararken, bu sebzenin vücudu toksinlerden arındırma, bağışıklık sistemini destekleme ve hücre hasarını önleme gibi etkilerinin de göz ardı edilmemesi gerektiğini belirtmek önemlidir.
Kerevizin Besin Değeri
Kereviz besin değeri, sağlıklı beslenme açısından oldukça değerlidir. Kereviz, düşük kalorisiyle tanınan bir sebzedir ve diyetlerde sıklıkla yer alır. 100 gramlık bir kereviz kalori değeri yaklaşık 16-20 kcal civarındadır ve bu da onu kilo vermeye çalışanlar için ideal bir besin haline getirir.
Kereviz, karbonhidrat bakımından oldukça düşük değerlere sahip olup, sadece 3-4 gram karbonhidrat içerir. Bu nedenle kan şekerini ani yükseltmez ve dengede tutmaya yardımcı olur. Kereviz ayrıca sindirim sağlığına katkı sağlayan çözünür ve çözünmez lifler açısından zengindir; bu lifler bağırsak hareketlerini düzenler ve kabızlık gibi sindirim sorunlarının önlenmesine yardımcı olur.
Kereviz, C vitamini, K vitamini, folat, potasyum ve magnezyum gibi temel vitamin ve mineraller açısından da zengindir. Özellikle C vitamini içeriği, bağışıklık sistemini desteklerken cilt sağlığını da iyileştirir. K vitamini ise kemik sağlığı için kritik bir öneme sahiptir.
Kereviz bitkisi, flavonoidler, fenolik asitler ve fitokimyasallar gibi antioksidan bileşenler içerir; bu bileşenler, hücre hasarını önler ve vücudun inflamasyonla mücadelesine katkıda bulunur. Beta-karoten içeren kereviz, vücudun serbest radikallerden korunmasını sağlar ve antioksidan etkisi sayesinde kalp sağlığını destekler. Dahası, sodyum, fosfor, kalsiyum gibi mineraller de içeren kereviz, genel sağlık için son derece faydalıdır.
Bu faydalı içeriği sayesinde, kereviz düşük kalorili, yüksek besin değerine sahip, su bakımından zengin bir sebze olarak sağlıklı beslenme programlarının vazgeçilmez bir parçasıdır.
Kereviz Yararları
Kereviz, içerdiği yüksek besin değerleriyle sağlık açısından oldukça faydalı bir sebzedir. Özellikle antioksidan, vitamin ve mineral zenginliği sayesinde hücre sağlığını korur, bağışıklığı güçlendirir ve birçok sağlık sorununa karşı koruyucu bir rol oynar.
Çiğ olarak tüketilmesi önerilen bu sebze, sindirim sisteminden cilt sağlığına, kemik ve kaslardan bağışıklık sistemine kadar geniş bir etki alanına sahiptir. Kereviz yararları, düzenli tüketildiğinde vücut üzerinde birçok olumlu etki bırakır ve dengeli bir yaşam tarzının parçası olarak tercih edilir. İşte kerevizin faydalarına dair bilimsel temellere dayanan detaylar:
1. Antioksidan ve Hücre Koruyucu Özellikler
Hücreleri Onarma ve Oksidatif Stresi Azaltma
Kereviz, özellikle antioksidan içeriği ile hücreleri korur ve oksidatif stresin zararlı etkilerini azaltır. Hücreleri serbest radikallerden koruyan antioksidanlar, kerevizde yüksek oranda bulunur ve böylece yaşlanma belirtilerini yavaşlatır, kronik hastalıklara karşı koruma sağlar. Oksidatif stresin azaltılması, kalp sağlığını korumada, cilt gençliğini desteklemede ve kereviz in faydaları arasında önemli bir yer tutar.
Anti-İnflamatuar Özellikler
Kerevizde doğal olarak bulunan bileşikler iltihaplanmayı azaltır. Bu bileşikler, özellikle eklem ağrıları, kas iltihaplanmaları gibi rahatsızlıklarda etkili bir tedavi desteği sunar. Anti-inflamatuar özellikleri sayesinde kereviz, vücutta oluşabilecek çeşitli iltihaplara karşı güçlü bir kalkan görevi görür.
Kanserle Mücadele Özellikleri (Apigenin ve Luteolin İçeriği)
Kerevizin apigenin ve luteolin adı verilen bileşenleri, kanser hücrelerinin çoğalmasını engelleyici özellik gösterir. Yapılan araştırmalar, bu bileşenlerin kanser hücrelerine karşı koruyucu bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Çiğ kereviz faydaları arasında yer alan bu özellik, kerevizi kanserle mücadelede doğal bir yardımcı haline getirir.
2. Kemik ve Kas Sağlığı
Kemik Kırıklarına Karşı Koruma
Kereviz, kemik sağlığı için önemli mineraller içerir. Kalsiyum, magnezyum ve K vitamini açısından zengin olan kereviz, özellikle yaşlılarda kemik kırıklarını önlemeye yardımcı olur. Bu mineraller, kemik yoğunluğunu artırarak kemik erimesi riskini azaltır ve böylece kerevizin kemik sağlığı üzerindeki faydalarını daha belirgin hale getirir.
Kas ve Sinir Sistemi Desteği (Magnezyum ve Potasyum İçeriği)
Kerevizin içerdiği magnezyum ve potasyum mineralleri, kas ve sinir sistemi sağlığı için önemlidir. Potasyum, kasların doğru çalışmasına ve sinir iletimine destek olurken, magnezyum kas kramplarını önler. Kereviz faydaları cinsellik başta olmak üzere enerji ve dayanıklılık gerektiren birçok alanda pozitif etkiler sağlar.
3. Bağışıklık ve Sindirim Sistemine Faydaları
Bağışıklık Güçlendirici Etkisi
Kerevizde bulunan antioksidan ve vitaminler, bağışıklık sistemini destekleyerek vücudu hastalıklara karşı korur. Özellikle C vitamini açısından zengin olan kereviz, bağışıklık hücrelerini güçlendirir ve grip, soğuk algınlığı gibi enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Bağışıklık sistemini destekleyen bu özelliği ile kereviz yararları birçok kişi için öncelikli bir tercih sebebidir.
Lifli Yapısı ile Sindirimi İyileştirme
Kereviz, yüksek lif içeriği sayesinde sindirimi düzenler ve bağırsak sağlığını destekler. Lifli yapısı ile mideyi rahatlatır, kabızlık gibi sindirim sorunlarını hafifletir. Aynı zamanda bağırsak hareketlerini düzenleyerek vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasına yardımcı olur.
Bağırsak Sağlığını Destekleme
Kerevizin bağırsak sağlığı üzerindeki olumlu etkileri, probiyotik özellikleriyle bağırsak florasını destekler. Bu sayede bağırsak sağlığını iyileştirerek sindirim sistemi sorunlarının önüne geçer. Özellikle çiğ tüketildiğinde bağırsaklardaki yararlı bakterilerin artmasına katkı sağlar ve sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasını destekler.
Kereviz Nasıl Tüketilmeli?
Kereviz, hem lezzetli hem de sağlık açısından oldukça faydalı bir sebzedir ve farklı şekillerde tüketilebilir. Besin değerlerinden en iyi şekilde yararlanmak için, onu çiğ veya pişmiş olarak diyetimize ekleyebiliriz. İşte kerevizin sağlıklı ve lezzetli bir şekilde nasıl tüketilebileceğine dair detaylar:
Çiğ Olarak Salatalarda ve Smoothie’lerde Kullanımı
Kerevizi çiğ tüketmek, vitamin ve mineral kaybını önlemek açısından idealdir. Çiğ kereviz faydaları arasında özellikle lifli yapısıyla sindirimi desteklemesi, düşük kalorili olması ve tokluk hissi sağlaması ön plandadır. Çiğ kerevizi salatalara doğrayarak, özellikle elma, havuç ve ceviz gibi diğer besinlerle birleştirerek lezzetli ve sağlıklı bir öğün oluşturabilirsiniz. Ayrıca kereviz saplarını da smoothie’lere eklemek, içeceğinize vitamin ve mineral desteği sağlarken, kerevizin bağışıklık güçlendirici özelliklerinden yararlanmanıza olanak tanır.
Çiğ kereviz, özellikle detoks etkisi sağlamak isteyenlerin diyetinde önemli bir yere sahiptir. Sindirim sistemini destekleyen ve vücuttan toksin atılmasına yardımcı olan kereviz, yeşil smoothie’lerde taze nane veya limonla birlikte kullanıldığında çok daha ferahlatıcı bir tat sunar.
Pişirilerek (Zeytinyağlı, Çorba veya Garnitür Olarak)
Kereviz, pişirilerek de birçok farklı tarifte kullanılabilir. Zeytinyağlı olarak hazırlanan kereviz yemeği, Akdeniz mutfağında oldukça yaygındır. Kerevizi havuç ve patatesle birleştirerek zeytinyağlı bir yemek olarak pişirdiğinizde hem sağlıklı hem de doyurucu bir seçenek elde edersiniz. Ayrıca, kerevizin çorbalarda kullanımı da oldukça yaygındır. Kereviz çorbası, kremamsı bir yapıya sahiptir ve özellikle soğuk havalarda bağışıklık sistemini desteklemek için idealdir.
Kereviz garnitür olarak da yemeklerde kullanılabilir. Fırında veya buharda pişirilerek et, tavuk ve balık gibi yemeklerin yanına sağlıklı bir eşlikçi olarak eklenebilir. Kereviz yararları arasında bulunan antioksidanlar ve vitaminler buharda pişirme yöntemiyle korunduğundan, sağlıklı beslenmek isteyenler için lezzetli bir garnitür seçeneği sunar.
Buharda Pişirme Tekniğiyle Besin Değerini Koruma
Kerevizin en sağlıklı pişirme yöntemlerinden biri buharda pişirmedir. Bu teknik, sebzenin vitamin ve mineral değerini en yüksek seviyede korur. Buharda pişirilen kereviz, hem hafif hem de sağlıklı bir garnitür veya ana yemek olarak tercih edilebilir. Buharda pişirilen kerevizlerin üzerine limon ve zeytinyağı ekleyerek lezzet katabilir, böylece sindirim sistemini destekleyen besleyici bir yemek hazırlayabilirsiniz.
Ayrıca, buharda pişmiş kereviz çocuklar için de sağlıklı bir seçenektir. Diğer pişirme yöntemlerine kıyasla daha fazla besin değeri sunan bu yöntem, kerevizin bağışıklık sistemini destekleyici özelliklerinden tam olarak yararlanmanızı sağlar.
Patates Alternatifi Olarak Kullanımı
Kereviz, özellikle düşük kalorili ve sağlıklı bir diyet için patatesin yerine kullanılabilir. Patates püresi yerine kereviz püresi yaparak daha hafif bir alternatif oluşturabilirsiniz. Kerevizi buharda veya suda haşlayarak yumuşattıktan sonra ezerek püre haline getirebilir, içerisine zeytinyağı ve baharat ekleyerek lezzetlendirebilirsiniz. Bu püre, hem karbonhidrat miktarı düşük hem de kalorisi düşük olduğu için diyet yapanların favorisi olabilir.
Ayrıca kerevizi fırınlayarak patates kızartması yerine sağlıklı bir atıştırmalık olarak da tüketebilirsiniz. Kereviz in faydaları arasında yer alan düşük glisemik indeks değeri sayesinde kan şekeri seviyesini dengelemesi, diyabet veya kilo kontrolü yapmak isteyen kişiler için kerevizi patates yerine sağlıklı bir seçenek haline getirir.
Kereviz Sapı da Faydalı
Kerevizin yalnızca kökü değil, sapı da besleyici özelliklere sahiptir. Kereviz sapı, yüksek su içeriği ve lifli yapısıyla sağlığı destekler ve çiğ olarak da rahatlıkla tüketilebilir.
Kereviz Sapının Antioksidan ve Su Tutma Özellikleri
Kereviz sapı, antioksidan açısından zengin bir yapıdadır ve serbest radikallerin vücuda verdiği zararı önlemeye yardımcı olur. Bu antioksidan özellikleri, kerevizin yaşlanma belirtilerini yavaşlatmasına, cilt sağlığını desteklemesine ve bağışıklığı güçlendirmesine katkıda bulunur. Çiğ kereviz faydaları arasında sayılan bu özellikler sayesinde kereviz sapını smoothie’lerde veya salatalarda rahatlıkla kullanabilirsiniz.
Ayrıca kereviz sapı, yüksek su içeriği ile vücudun su dengesini korur ve idrar söktürücü özelliği ile ödem atılmasına yardımcı olur. Özellikle fazla su tutma sorunu yaşayan bireyler için kereviz sapı, diyetlerinde sağlıklı bir katkı olarak yer alabilir.
Kereviz Nasıl Soyulur?
Kerevizin kararmaması için doğru soyma ve saklama yöntemlerine dikkat etmek, hem tazeliğini korur hem de besin değerlerini muhafaza eder.
Kerevizin Kararmaması İçin Soyma ve Saklama Yöntemleri
Kereviz soyulurken genellikle dış kabuğu, bıçak veya sebze soyucu yardımıyla çıkarılır. Kerevizi soyduktan sonra kararmasını önlemek için, soyulmuş kereviz dilimlerini limonlu su içerisinde bekletmek önemlidir. Limon suyu, kerevizin oksitlenmesini önler ve renginin canlı kalmasına yardımcı olur. Soyulmuş kereviz dilimlerini hava almayacak şekilde saklama kabına koyarak buzdolabında muhafaza edebilirsiniz.
Ayrıca, soyulmuş kerevizi hemen kullanmayacaksanız, limonlu suda bekletmek dışında, buzdolabında saklama kabı veya streç film ile sararak oksijenle temasını kesmek de önemlidir. Bu yöntemlerle kerevizin tazeliğini ve besin değerini daha uzun süre koruyabilirsiniz.
Kereviz Zararları ve Yan Etkileri
Kereviz, birçok faydası olan bir sebze olmasına rağmen, bazı bireylerde alerjik reaksiyonlara veya sindirim sorunlarına yol açabilir. Özellikle hassas bünyelerde ve belirli sağlık koşullarına sahip kişilerde yan etkiler gösterebilir. Bu nedenle, kerevizi düzenli olarak tüketmeden önce yan etkileri ve riskleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.
Alerjik Reaksiyonlar
Kereviz Alerjisi ve Oral Alerji Sendromu Belirtileri
Kereviz, bazı bireylerde ciddi alerjik reaksiyonlara yol açabilen bir sebzedir. Kereviz alerjisi, genellikle ağız çevresinde kaşıntı, dudaklarda şişlik, dilde karıncalanma ve boğazda kaşıntı gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler, Oral Alerji Sendromu adı verilen bir durumun parçası olabilir. Özellikle polen alerjisi olan kişiler, kereviz tüketimi sonrasında bu tür reaksiyonlar gösterebilir.
Kereviz alerjisi ciddi boyutlara ulaşabilir ve anafilaksi gibi hayati risk taşıyan alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Alerji riski bulunan kişiler, kerevizi dikkatli bir şekilde tüketmeli ve herhangi bir alerjik belirti gösterdiklerinde bir sağlık uzmanına danışmalıdır.
Sindirim Üzerindeki Etkiler
Yüksek Lif İçeriğinin Gaz ve Şişkinlik Yapabilme İhtimali
Kereviz, yüksek lif içeriği sayesinde sindirim sistemi üzerinde olumlu etkiler bıraksa da, bazı kişilerde gaz ve şişkinlik gibi sindirim sorunlarına yol açabilir. Lifli yapısı nedeniyle mide ve bağırsaklarda sindirimi zorlaşabilir ve özellikle hassas sindirim sistemine sahip bireylerde gaz, kramp veya şişkinlik oluşturabilir. Kereviz faydaları arasında lifli yapısı ön plana çıkarken, bu durum bazı bireylerde olumsuz etkilere sebep olabilir.
Gaz Sorununu Önlemek İçin Tüketim Miktarına Dikkat Etme
Kereviz tüketirken gaz ve şişkinlik sorunlarını önlemek için tüketim miktarına dikkat etmek önemlidir. Özellikle kerevizi ilk kez veya uzun bir aradan sonra tüketenler için porsiyonları küçük tutmak, vücudun lif miktarına uyum sağlamasına yardımcı olabilir. Ayrıca, kerevizi çiğ tüketmek yerine pişirerek tüketmek sindirimi kolaylaştırabilir. Pişmiş kereviz, lif oranını korurken, sindirim üzerindeki etkileri daha hafifletilmiş olur.
Diğer Yan Etkiler
Güneş Hassasiyetini Artırma
Kerevizde bulunan bazı doğal bileşenler, cildin güneşe karşı hassasiyetini artırabilir. Bu durum, “fotosensitivite” olarak bilinir ve kereviz tüketen bazı bireylerin güneşe maruz kaldıklarında ciltlerinde kızarıklık, kaşıntı ve döküntü gibi belirtilere neden olabilir.
Özellikle güneşli günlerde açık alanda vakit geçiren kişiler, yüksek miktarda kereviz tükettiklerinde cilt hassasiyetinin arttığını fark edebilir. Bu nedenle, kereviz tüketimini güneşli günlerde sınırlamak ya da güneş koruyucu kullanmak faydalı olabilir.
Gebelikte Rahim Kasılmalarını Artırabilme İhtimali
Kereviz, doğal bir idrar söktürücü olarak bilinir ve bazı bileşenleri rahim kasılmalarını tetikleyebilir. Bu özellik, özellikle hamilelik sürecinde dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Gebelikte yüksek miktarda kereviz tüketimi, rahimde kasılmalara yol açabilir ve düşük riski oluşturabilir. Hamile kadınlar, kereviz tüketimini sınırlandırmalı ve özellikle gebeliğin ilk üç ayında kerevizi doktor tavsiyesiyle tüketmelidirler.
Kan Sulandırıcı İlaçlarla Etkileşime Girme Riski
Kereviz, kan sulandırıcı etkisi olan bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. K vitamini içeriği nedeniyle kanın pıhtılaşma mekanizmasını etkileyebilir ve kan sulandırıcı ilaç kullanan bireylerde kanama riskini artırabilir. Kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerin, diyetlerine kerevizi dahil etmeden önce bir doktora danışmaları önerilir. Böylece ilaç etkisiyle etkileşim riski minimuma indirilmiş olur.
Oksalat İçeriği ile Böbrek Taşı Oluşum Riskini Artırma
Kereviz, oksalat adı verilen bileşenleri içerir ve yüksek oksalat seviyeleri böbrek taşı oluşum riskini artırabilir. Oksalatlar, böbreklerde kalsiyum ile birleşerek taş oluşumuna katkıda bulunabilir. Özellikle böbrek taşı oluşumuna yatkın olan kişiler, kerevizi aşırı tüketmekten kaçınmalı ve tüketim miktarını sınırlamalıdır. Ayrıca, bu kişilerin oksalat açısından zengin diğer besinleri de sınırlamaları gerekebilir.
Kereviz Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kereviz Tadı Neye Benzer?
Kerevizin tadı hafif, kendine özgü bir aromaya sahiptir. Çiğ olarak tüketildiğinde biraz gevrek ve hafifçe acımsı bir tat alabilirsiniz. Pişirildiğinde ise tadı yumuşar ve hafif tatlı bir lezzet ortaya çıkar. Özellikle çorbalar ve salatalar gibi farklı yemeklerle birleştirildiğinde, diğer malzemelerin tadını dengeleme özelliği vardır.
Kereviz Ne İşe Yarar?
Kereviz, besleyici içeriği sayesinde bağışıklık sistemini destekler, sindirimi iyileştirir, kalp ve damar sağlığını korur. Ayrıca antioksidan özellikleriyle hücrelerin korunmasına katkıda bulunur ve iltihapları azaltıcı etkisi vardır. Diyetlerde tok tutucu olarak tercih edilebilir ve düşük kalorili yapısıyla kilo kontrolüne destek sağlar.
Kereviz Nelere İyi Gelir?
Kereviz, kemik sağlığını desteklemekten tansiyonu düzenlemeye, sindirimi iyileştirmekten kanser riskini azaltmaya kadar birçok alanda fayda sağlar. Yüksek lif içeriğiyle sindirimi düzenler, C ve K vitaminiyle bağışıklığı güçlendirir. Aynı zamanda içeriğinde bulunan apigenin ve luteolin gibi antioksidanlar sayesinde kanserle mücadelede destekleyici bir rol oynar.
Kereviz Gaz Yapar mı?
Evet, kereviz yüksek lif içeriği nedeniyle bazı kişilerde gaz ve şişkinliğe yol açabilir. Lifli yapısı sindirimi zorlaştırabilir ve hassas sindirim sistemine sahip kişilerde mide sorunlarına neden olabilir. Gaz ve şişkinlik yaşamamak için kerevizi küçük porsiyonlarda tüketmek veya pişirerek yemek daha uygun olabilir.
Kereviz Tansiyonu Yükseltir mi?
Hayır, kereviz genellikle tansiyonu yükseltmez; aksine potasyum içeriği sayesinde tansiyonu dengeleyici bir etkiye sahiptir. Düzenli tüketildiğinde kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir. Ancak aşırı tüketimi ve diğer sağlık durumlarına bağlı olarak etkiler değişebilir. Özellikle tansiyon sorunu olanlar, diyetlerine kerevizi dahil etmeden önce bir doktora danışmalıdır.
Hamilelikte Kereviz Yenir mi?
Hamilelikte kereviz tüketimi konusunda dikkatli olunmalıdır. Kereviz doğal bir idrar söktürücü ve rahim kasılmalarını artırıcı etkisi olabilir. Özellikle hamileliğin ilk aylarında veya yüksek miktarda tüketilmesi durumunda rahim kasılmalarına yol açabileceği için doktor onayı alınmadan tüketilmemesi önerilir.
Kimler Kereviz Yememeli?
Kereviz, özellikle kereviz alerjisi olanlar, böbrek taşı problemi yaşayanlar, hamilelik sürecindeki bazı kadınlar ve kan sulandırıcı ilaç kullanan kişiler için dikkatle tüketilmelidir. Yüksek oksalat içeriği nedeniyle böbrek taşı riskini artırabilir. Alerjisi olan kişilerde ciddi reaksiyonlara yol açabileceğinden alerjik bünyelere sahip kişiler için riskli olabilir.