Safra kesesi iltihabı neden olur? Safra kesesi iltihabının belirtileri nelerdir?

Safra kesesi iltihabı (kolesistit), çoğunlukla safra kesesinden çıkan kanalı tıkayan safra taşlarından kaynaklanır. Bu kanala kistik kanal denir. Tıkanıklık, safranın birikmesine neden olur. Bu da safra kesesinin iltihaplanmasına yol açar. Safra kesesi iltihabının belirtileri arasında karnın orta veya sağ tarafında ağrı, mide bulantısı ve ateş bulunur.

Safra kesesi iltihabı neden olur?

Safra kesesi, safra denilen koyu yeşil bir sıvı depolar. Safra, vücutta sindirime yardımcı olmak için karaciğer tarafından üretilir. Safra kesesi taşları, safra kesesinin iltihaplanmasına neden olur. Safra kesesinin iltihaplanmasına kolestisit denir.

Safra kesesi iltihabı (kolesistit), iki sebepten meydana gelebilir:

Taşlı kolesistit

Taşlı kolesistit, akut kolesistitin en sık görülen ve genellikle daha hafif seyreden türüdür. Tüm vakaların yaklaşık yüzde 95’ini oluşturur.

Bu durum, safra kesesinin ana çıkışı olan safra kanalının, safra taşı veya “safra çamuru” adı verilen bir madde tarafından tıkanmasıyla ortaya çıkar. Safra çamuru; karaciğerin ürettiği, yağların sindirimine yardımcı olan safra sıvısının, küçük kolesterol parçacıkları ve tuz kristalleriyle karışımından oluşur.

Kistik kanaldaki bu tıkanma, safra kesesinde safra birikmesine, basıncın artmasına ve iltihaplanmaya yol açar. İltihaplı safra kesesi zaman zaman bakterilerle enfekte olabilir.

Akalküloz kolesistit

Taşsız kolesistit olarak da bilinen akalküloz kolesistit, safra kesesinde taş bulunmamasına rağmen gelişen bir iltihaptır. Taşlı kolesistite göre daha az görülür ancak genellikle daha ağır seyirlidir.

Kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çoğunlukla safra kesesine zarar veren ciddi bir hastalık, enfeksiyon veya yaralanma sonrasında gelişir

Büyük cerrahi operasyonlar sırasında safra kesesinin kazara zarar görmesi, ciddi travmalar veya yanıklar, sepsis, ağır yetersiz beslenme ya da şiddetli sıvı kaybı (dehidratasyon) gibi risk faktörlerinin bir arada bulunması, akalküloz kolesistit gelişme ihtimalini artırır.

Safra kesesi iltihabının belirtileri nelerdir?

Safra kesesi iltihabının en belirgin belirtisi, karnın sağ üst bölümünde aniden ortaya çıkan keskin bir ağrıdır. Bu ağrı sıklıkla sağ omza doğru yayılır.

Etkilenen karın bölgesi genellikle hassastır ve derin nefes almak ağrıyı artırabilir. Diğer karın ağrılarından farklı olarak, safra kesesi iltihabında ağrı genellikle sürekli olur ve birkaç saat içinde geçmez.

Safra kesesi iltihabının belirtileri şunlardır;

• Üst karın bölgesinin ortasında veya sağ tarafında yoğun ve kalıcı ağrı
• Ağrının sırt veya sağ omuza yayılması
• Bulantı
• Kusma
• Ateş
• İştahsızlık

Bazı kişilerde görülebilecek ek belirtiler:

• Yüksek ateş
• Kendini hasta hissetme
• Terleme
• Ciltte ve göz aklarında sararma (sarılık)
• Karında şişlik

Karın ağrısı, ateş, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler yaşıyorsanız doktorunuza başvurun. Ağrı, hareket etmenizi engelleyecek kadar şiddetliyse, en yakın hastanenin acil servisine gidin.

Safra kesesi iltihabı nasıl önlenir?

Akut kolesistiti tamamen önlemek her zaman mümkün olmasa da, safra taşı oluşma riskini azaltarak bu hastalığa yakalanma olasılığınızı düşürebilirsiniz.

Safra taşı riskini azaltmanın en önemli yollarından biri, sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı uygulamak ve kolesterol oranı yüksek gıdaların tüketimini sınırlamaktır. Çünkü yüksek kolesterolün, safra taşı oluşumunda rol oynadığı düşünülmektedir.

Aşırı kilo veya obezite de safra taşı riskini artıran faktörler arasındadır. Bu nedenle, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz ile kilonuzu kontrol altında tutmanız önemlidir.

Bununla birlikte, düşük kalorili ve hızlı kilo kaybı sağlayan diyetlerden kaçınılmalıdır. Araştırmalar, bu tür diyetlerin safra kimyasını bozarak safra taşı riskini yükseltebileceğini göstermektedir. En güvenli yaklaşım, yavaş ve dengeli bir şekilde kilo vermektir.

Safra kesesi iltihaplanması tehlikeli midir?

Akut kolesistitin mümkün olan en kısa sürede teşhis edilmesi büyük önem taşır. Zamanında tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Özellikle ağrı birkaç saatten uzun sürüyorsa, sarılık veya ateş gibi ek belirtileriniz varsa ya da aniden şiddetli karın ağrısı başladıysa, vakit kaybetmeden acil servise başvurmalısınız.

Uygun tedavi uygulanmadığında akut kolesistit, bazen yaşamı tehdit edebilecek ciddi sorunlara yol açabilir.

Başlıca komplikasyonlar şunlardır:

Gangrenöz kolesistit

Safra kesesi dokusunun ölmesiyle oluşur ve tüm vücuda yayılabilen ağır bir enfeksiyona neden olabilir.

Delinmiş safra kesesi

Safra kesesinin yırtılması sonucu ortaya çıkar. Bu durum, enfeksiyonun karın içine yayılmasına (peritonit) veya karın içinde irin birikmesine (apse) yol açabilir.

Akut kolesistit vakalarının yaklaşık beşte birinde, bu komplikasyonları tedavi etmek için safra kesesinin acil olarak cerrahi yolla çıkarılması gerekir.

Safra kesesi iltihabı kaç günde kurur?

Safra kesesi iltihabı, kendi kendine iyileşmez aksine mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Doktorunuzun öngördüğü tedavi uygulandıktan yaklaşık bir hafta sonra iyileşme belirtileri görebilirsiniz.

Safra kesesi iltihabına hangi yiyecekler iyi gelir?

Safra taşı riskiniz olsun ya da olmasın, sağlıklı bir kiloda kalmak ve yağ ile kolesterol oranı düşük, kalorisi orta düzeyde, lif oranı yüksek bir beslenme düzeni uygulamak her zaman yararlıdır.

Safra kesesi ve genel sağlığınız için faydalı besinler:

• Taze meyve ve sebzeler
• Tam tahıllar (tam buğday ekmeği, esmer pirinç, yulaf, kepekli tahıllar)
• Yağsız et, tavuk ve balık
• Az yağlı süt ürünleri

Beslenme düzeninizde yapacağınız değişiklikler mevcut safra taşlarını ortadan kaldırmaz; ancak dengeli bir şekilde çeşitli sağlıklı gıdalar tüketmek ve doymuş yağ ile kolesterol açısından zengin yiyecekleri sınırlandırmak, semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.

Kaçınmanız veya sınırlandırmanız gereken yüksek yağlı gıdalar:

• Kızartmalar
• Yüksek oranda işlenmiş gıdalar (pasta, turta, kurabiye)
• Tam yağlı süt ürünleri (peynir, dondurma, tereyağı)
• Yağlı kırmızı et

Ayrıca çok düşük kalorili diyetlerden uzak durun. Fazla kilonuz varsa, sağlıklı ve dengeli beslenme ile düzenli egzersizi birleştirerek haftada 500 gram ile 1 kilo arasında kilo kaybını hedefleyin. Her zaman diyetinizi doktor gözetiminde uygulayın.

Safra kesesi iltihabı tanısı nasıl konur?

Kolesistit tanısı için sağlık uzmanınız, öncelikle fizik muayene yapar ve şikâyetleriniz ile tıbbi geçmişiniz hakkında sorular sorar. Tanıda kullanılan başlıca test ve yöntemler şunlardır:

Kan testleri

Enfeksiyon veya safra kesesine ait diğer sorunların belirtilerini saptamak amacıyla yapılır.

Görüntüleme testleri

Karın ultrasonu, endoskopik ultrason, BT (bilgisayarlı tomografi) taraması veya manyetik rezonans kolanjiyopankreatografi (MRCP) gibi yöntemler, safra kesesi ve safra kanallarının ayrıntılı görüntülerini sağlar. Bu görüntüler, kolesistit bulgularını veya safra taşı gibi tıkanıklıkları gösterebilir.

Safra akışını değerlendiren tarama

Hepatobiliyer iminodiasetik asit (HIDA) taraması, safranın karaciğerden ince bağırsağa doğru nasıl üretildiğini ve aktığını gösterir. Bu işlemde, vücuda radyoaktif bir boya verilir. Boya, safra üreten hücrelere bağlanır ve tarama sırasında safrayla birlikte safra kanallarından geçişi izlenir. Böylece olası tıkanıklıklar tespit edilebilir.

Safra kesesi iltihabı tedavisi nasıl olur?

Akut kolesistit tanısı konulduğunda, tedavi için hastaneye başvurmanız gerekir.

İlk tedavi aşaması

Tedavinin ilk adımı genellikle şu uygulamaları içerir:

• Safra kesesindeki baskıyı azaltmak amacıyla oruç tutmak (yemek ve içmekten kaçınmak)
• Dehidratasyonu önlemek için damar yoluyla (intravenöz) sıvı takviyesi almak
• Ağrıyı hafifletmek için ağrı kesici ilaç kullanmak
• Enfeksiyon varlığında antibiyotik tedavisi uygulamak

Bu tedavilere yaklaşık bir hafta boyunca devam edilir. Bu süreçte hastanede kalmanız gerekebilir. İlk tedavi sonrasında safra taşları genellikle safra kesesine geri düşer ve iltihaplanma iyileşir.

Safra kesesi ameliyatı

İlk tedavinin ardından, akut kolesistitin tekrar etmesini önlemek ve ciddi komplikasyon riskini azaltmak amacıyla safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.

Safra kesesi olmayan bazı kişilerde, özellikle belirli yiyeceklerden sonra şişkinlik veya ishal görülebilir. Ancak safra kesesi olmadan da sağlıklı ve normal bir yaşam sürdürülebilir. Karaciğer, yiyeceklerin sindirilmesi için gerekli safrayı üretmeye devam eder; bu nedenle safra kesesine sahip olmak yaşamsal bir zorunluluk değildir.