Koksaki Virüsü

Günümüzde tüm hayatı etkileyen salgın hastalıklar sonucu, kişilerin ve tıbbi çevrelerin dikkati enfeksiyon etkenlerine çevrilmiş durumdadır. Özellikle ciddi enfeksiyon hastalıklarına yol açan virüsler hakkında yeterli ve doğru bilgi sahibi olunması, ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarına karşı gerekli önlemlerin alınmasının ilk şartıdır. Bu anlamda, çocukluk çağında ve yetişkinlikte önemli rahatsızlıklara neden olan ve tüm dünyada yaygın görülen viral enfeksiyon etkenlerinden biri ise koksaki virüslerdir.

Koksaki Virüsü Nedir?

Koksaki virüsleri; enterovirüs adı verilen bir RNA virüs ailesine dahil bir grup virüsleri tanımlar. Bu virüsler; küçük boyutlu, tek zincirli RNA molekülü içeren, zarfsız bir protein kılıfa sahiptir. Tüm dünyada yaygın olarak bulunurlar ve çoğunlukla dışkı ve oral yolla bulaşırlar. Koksaki virüsleri, ismini ilk keşfedildikleri Amerika Birleşik Devletleri’nin New York eyaletindeki Coxsackie kasabasından alır.

Koksaki virüsler, çeşitli alt virüs sınıflarına ayrılır ve buna göre çok çeşitli enfeksiyonlara neden olabilir. Bununla beraber, genellikle hafif semptomları olan sağlık sorunlarına yol açar ve çoğunlukla çocuk enfeksiyonlarıyla ilişkilidir.

Koksaki Virüsü Nasıl Bulaşır?

Koksaki virüsleri zarfsız yapıda olduklarından, diğer çeşitli virüs sınıflarına nazaran dış ortam koşullarına daha dayanıklıdır. Bu nedenle, dış yüzeylerde uzun süre bozulmadan kalabilirler ve bu yüzeylerle temas sonrası ağız yoluyla vücuda giriş yapar. Virüs, alt türüne göre bulaş bölgesinde çoğalmaya devam edebilir veya kan dolaşımına karışarak iç organlardaki hedef dokularına yerleşebilir. Çoğaldığı bölgeye göre çeşitli sağlık sorunlarına neden olur.

Koksaki Virüsü Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Koksaki virüsleri; koksaki A ve koksaki B olmak üzere iki virüs türüne ayrılır. Her iki virüs türü farklı dokuları hedef alır ve farklı hastalıklardan sorumludur.

Koksaki A virüsü, toplumda daha sık rastlanılan ve sıklıkla çocuklarda izlenen enfeksiyon hastalıklarına neden olur. Bunların başında el-ayak-ağız hastalığı olarak da bilinen çocukluk çağı hastalığı ve herpanjina gelir. El-ayak-ağız hastalığında; isminde geçen bölgelerde döküntü ve kızarıklıkla beraber halsizlik, ateş gibi belirtiler izlenir ve hastalık kendi kendini sınırlar. Herpanjina ise özellikle ağız içinde bademcik ve çevresindeki dokularda döküntüye ve kabarcıklara neden olarak boğaz ağrısına yol açar.

Koksaki B virüsü ise ağız çevresinde kalmayıp, kan dolaşımı üzerinden iç organlarda daha ciddi enfeksiyonlara yol açmasıyla bilinir. Bu anlamda, yaz aylarında izlenen, yüksek ateş ve göğüs ağrısı ile ortaya çıkan plörodini hastalığına ve kalbin viral enfeksiyonu olan miyokardite neden olur.

Bunların yanında, çeşitli koşullarda her iki tür virüs de menenjit gibi daha ciddi enfeksiyonlara sebep olabilir.

Koksaki Virüsü Hangi Belirtilere Neden Olur?

Koksaki virüsünün alt türüne göre farklı hastalıklar ortaya çıktığından, neden olduğu belirtiler de çeşitlilik gösterir. Buna göre, koksaki virüsünün sebep olduğu belli başlı hastalıklarla ortaya çıkabilecek belirtiler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

El-Ayak-Ağız Hastalığı

Özellikle çocuklarda ortaya çıkan döküntülü hastalıklardan biri olan el-ayak-ağız hastalığında sıklıkla ateş, halsizlik, yorgunluk ve belirtilen bölgelerde kızarıklıkla beraber görülen döküntü izlenir. Bunun yanında boğaz ağrısı, baş ağrısı ve iştah azlığı görülebilir. Enfeksiyon genellikle kendini sınırlayarak 7-10 gün içerisinde tamamen iyileşir.

Herpanjina

Özellikle bademcikler ve çevresinde kızarıklık, döküntü ve kabarcıkların gelişmesi ile beraber, şiddetli boğaz ağrısının varlığında tespit edilir. Bunun yanında belirtilere ateş, boğaz şişliği, lenf bezelerinde şişlik ve hassasiyet, yutma güçlüğü, iştah kaybı eşlik edebilir. Küçük çocuklarda boğaz ağrısı nedeniyle beslenme güçleşir ve tükürük yutmada sorunlar yaşandığından ağızdan salya akabilir veya kusma görülebilir.

Plörodini

Özellikle yaz aylarında sıklığı artan ve ani başlangıçlı; tek taraflı göğüs veya karın ağrısı ile kas spazmlarının yaşandığı bir enfeksiyon hastalığıdır. Ağrı atakları 15-20 dakika kadar sürebilir ve git-gel tarzda spazmla ilişkili gelişebilir. Ağrı, bıçak saplanırcasına keskindir ve nefes alıp vermeyle artabilir. Ağrıya ateş, öksürük, baş ağrısı ve kas ağrıları eşlik edebilir.

Miyokardit

Koksaki virüsünün neden olduğu ciddi enfeksiyonların başında miyokardit gelir. Miyokardit, kalp kasının viral enfeksiyonu olarak bilinir. Kalp kasının işlevini bozarak kalbin atışında bozukluk yaratabilir. Sıklıkla hafif grip benzeri belirtiler ile geçirilse de bazı kişilerde kalp krizi veya kalp yetmezliğine benzer bulgular görülebilir. Bunların içinde ritim bozuklukları, göğüs ağrısı, ateş ve halsizlik sayılabilir. Miyokardit, çeşitli koşullarda hayatı tehdit edebilmektedir. Bununla birlikte, hastalık sıklıkla kendi kendini sınırlayıcıdır ve destek tedavisi ile takip edilir.

Menenjit

Virüslerin neden olduğu menenjit etkenlerinden biri de koksaki virüslerdir. Bu anlamda, menenjit gelişen kişilerde ateş, şiddetli baş ağrısı, bulantı ve kusma, çeşitli nörolojik semptomlar, bilinç bulanıklığı ve epileptik nöbetler görülebilir.

Koksaki Virüsü Tedavisinde Neler Yapılır?

Mevcut tıbbi koşullarda koksaki virüsünü doğrudan hedefleyen bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak sebep olduğu hastalıkların neden olduğu sorunların giderilmesi, kontrol altına alınması ve hayat kalitesinin geliştirilmesi mümkündür. Hastalıkların kontrolünde sıklıkla bu yol takip edilir ve hastalıklar kendi kendini sınırlayarak bu takip altında kendiliğinden iyileşir.

El-ayak-ağız hastalığı, herpanjina ve plörodini gibi enfeksiyonlarda yüksek ateş düşürülür, ağrı kontrolü için ilaç tedavisinden yararlanılır. Bunun yanında, ev ortamında boğaz ağrısının giderilmesine yönelik çeşitli tedbirlere başvurulabilir. Bunların içinde soğuk gıdaların tüketilerek boğazdaki şişliğin giderilmesi, tuzlu suyla gargara yapılması, baharatlı ve asitli gıdalardan uzak durulması sayılabilir.

Miyokardit, diğer enfeksiyonlara göre daha ciddi komplikasyonlarla seyredebildiğinden, belirli durumlarda hastane ortamında takibi gerektirebilir. Bu durumda, kalpte meydana gelen ritim bozukluklarının kontrol edilmesi için anti aritmik tedavilere başvurulabilir; kalp atım işlevinin bozulduğu durumlarda destekleyici ilaç tedavileri uygulanabilir. Hekim tarafından kalbe binen yükün azaltılmasına yönelik az tuzlu beslenilmesi ve günlük aktivitenin azaltılması tavsiye edilebilir.

Menenjit gibi ciddi enfeksiyonların tedavisi mutlaka hastaneye yatış gerektirir. Menenjit kaynaklı belirtilere yönelik özel tedaviler uygulanır.

Koksaki Virüsünden Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?

Günümüz koşullarında koksaki virüsüne yönelik geliştirilen bir aşı yoktur. Bu nedenle, enfeksiyonun engellenmesinde esas önemli olan yol bulaşın önlenmesidir. Koksaki virüsünün temel bulaş yolu ağız yoluyla olduğundan, bulaşın önlenmesinde hijyen oldukça önemlidir. Özellikle besinlerin iyice temizlenmesi, yıkanarak tüketilmesi gereklidir. Virüsün yayılmış olabileceği yüzeylere temas sonrası ellerin yıkanması ve yüz bölgesine götürülmemesi esastır. Düzenli ve doğru el yıkama alışkanlığının kazanılması burada etkin yöntemdir.

Çocuklar için de yemek öncesi ve sonrası, tuvalet sonrası ve halka açık ortamlarda yüzeylere temas sonrası el yıkama alışkanlığının kazandırılması en önemli tedbirdir. Bunun yanında, ev ortamında; ortak kullanılan alanların düzenli aralıklarla dezenfekte edilmesi, ev ortamında hasta olan bireylerin izole edilmesi ve bu bireylerle temasın azaltılması alınabilecek diğer tedbirler arasında sayılabilir.