Hem kadın hem erkeklerde her yaşta ortaya çıkabilen bir sağlık sorunu olan makat çatlağı, makat derisinin yüzeyinde görülen yırtılma veya çatlamaları ifade eder. Makat çatlağı, anüs bölgesinde bulunan damarların şişip burada meme şeklini almasıyla ortaya çıkar. Anal fissür olarak da adlandırılan makat çatlağı, özellikle bağırsakların çalışması sırasında şiddetli ağrı, sancı veya kanamaya neden olabilir. Son derece rahatsız edici olabilen makat çatlağı, yırtılma ve çatlağın derinliğine bağlı olarak şiddetli seyreden bazı belirtiler gösterse de herhangi bir hayati risk taşımaz.
Makat Çatlağı Nedenleri Nelerdir?
En yaygın makat çatlağı nedenleri arasında herpes (uçuk), hamilelik, böbrek taşı oluşumu, kabızlık, tekrarlayan ishal, Crohn hastalığı ve kolit gibi durumlar bulunur. Bunun yanı sıra, motor kullanan veya binicilik gibi oturarak yapılan sporlarla uğraşan kişilerde de makat çatlağı görülebilir.
Makat Çatlağı Belirtileri Nelerdir?
Makat çatlağında en yaygın görülen belirti, tuvalete çıkarken duyulan şiddetli ağrı ve acı hissidir. Makattaki yırtılmanın büyüklüğüne bağlı olarak görülebilecek diğer belirtiler ise şu şekildedir:
- Kanama
- Makat bölgesinde şişlik
- Makat bölgesinde kaşıntı
Makat Çatlağı Tanısı Nasıl Konur?
Makat çatlağı tanısı genellikle uzman doktorun yapacağı fiziki muayene ve endoskopik işlemler sonucunda konur. Doktor tarafından hastanın tıbbi öyküsü alındıktan sonra, fiziki muayene yapılır. Daha sonrasında, kolon bölgesinin incelenmesi için endoskopiye de başvurulabilir. Bazı durumlarda, makat çatlağı; basur (hemoroit) gibi makatta görülen diğer rahatsızlıklarla karıştırılabileceğinden, tedaviden olumlu yanıt alınması için doğru ve kesin tanı konması oldukça önemlidir. Altta yatan başka rahatsızlıklar nedeniyle hastada makat çatlağının görüldüğü durumlarda ise öncelikle çatlağa sebep olan rahatsızlık tedavi edilmelidir.
Makat Çatlağında Hangi Tedavi Yöntemleri Kullanılır?
Makat çatlağı tedavisi, öncelikle kabızlık veya ishal gibi kronik olarak görülebilen sağlık sorunlarının ortadan kaldırılmasını hedefler. Tedavide; cerrahi müdahale, lazer işlemleri ve kişinin hayat tarzında birtakım değişikliklere gitmesi gibi farklı yöntem ve önlemlere başvurulabilir. Makat çatlağı ortaya çıktıktan bir süre sonra kendiliğinden kaybolabileceği gibi, kronik hale gelerek dönem dönem tekrarlayabilir. Bu durumda, rahatsızlık kişinin günlük yaşamını etkileyecek kadar şiddetli olabilir. Hafif makat çatlakları genellikle eczanelerde reçetesiz olarak satılan krem, jel veya merhem gibi ilaçlarla tedavi edilir. Bunun dışında, makat çatlağı tedavisinde kişinin evde kendi uygulayabileceği bazı yöntemlerin de etkili olduğu söylenebilir. Bu açıdan en çok tercih edilen yöntem, oturma banyosudur. Oturma banyosunda, ilk önce bir leğen ya da küvetin içi sıcak su ile doldurulur. Daha sonrasında, hasta 8-10 dakika boyunca bu suyun içerisinde oturur. Burada amaç, makat bölgesindeki kasların gevşemesini sağlamaktır.
Makat çatlağı tedavisinde son yıllarda sıklıkla kullanılan diğer bir yöntem ise uzman doktorlar tarafından uygulanması gereken botoks tedavisidir. Lokal anestezi ile uygulanan bu yöntemde, makat bölgesindeki kaslara enjekte edilen botoks maddesi ile kaslardaki gerginliğin azaltılması ve kişinin günlük hayatına ağrısız devam edebilmesi amaçlanır.
Tüm bu tedavi yöntemlerinin dışında, kişinin yaşam tarzında yapacağı değişiklikler de tedavinin olumlu sonuçlanmasında etkin bir rol oynar. Özellikle hastanın sağlıklı ve dengeli bir beslenme planına uyması, bol sıvı tüketmesi, sebze-meyve ve lif açısından zengin besinlerin yoğunlukta olduğu bir beslenme düzenine geçmesi oldukça önemlidir. Kronik kabızlığı olan hastalara ise bakliyat, soya fasulyesi, pirinç, kuru yemiş ve buğday gibi ürünleri tüketmesi tavsiye edilir. Benzer şekilde, kabızlığa bağlı makat çatlağı gelişen hastaların alkol, çay, kahve gibi içecekler ve özellikle acı baharatlardan uzak durması gerekir.
Makat Çatlağında Cerrahi Yöntemler ve Lazer Yöntemi
İlaç tedavisi veya diğer tedavilerin işe yaramadığı durumlarda, makat çatlağı tedavisinde cerrahi yöntemler veya lazer yöntemine başvurulabilir. Makat çatlağında lazer yöntemiyle uygulanan tedavide, hastanede yatışa neden olacak herhangi bir dikiş veya kesi olmaması nedeniyle, hasta günlük yaşamına kaldığı yerden devam edebilir. Genellikle lokal anestezi ile uygulanan bu yöntem, 5-15 dakika sürer. Makat çatlağı ameliyatı ise genel anestezi altında uygulanır. Makat bölgesini çevreleyen kaslardaki gerginliği azaltmak amacıyla bölgeye küçük bir kesi atılır ve işlem bittikten sonra bölge dikişle kapatılır. Hastanın ameliyatın ardından genellikle 1 ila 3 gün arasında hastanede kalması gerekebilir.
Makat Çatlağı Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Her ameliyatta olduğu gibi makat çatlağı ameliyatı sonrasında da dikkat edilmesi gereken bazı durumlar bulunur. Öncelikle, ameliyat sonrası bölgede enfeksiyon oluşmaması için bölgenin temiz tutulması ve sık sık temizlenmesi oldukça önemlidir. Ancak, hastanın enfeksiyon kapması halinde, vakit kaybedilmeden hastayla ilgilenen doktorla iletişime geçilmeli ve hemen enfeksiyon tedavisine başlanmalıdır. Ameliyat sonrasında en sık karşılaşılan durumlardan biri de istemsiz gaz çıkarma ve dışkı kaçırmadır. Bu iki durum da ameliyatın ardından belli bir süre sonra kendiliğinden düzelir. Ancak, bu rahatsızlıkların uzun süre devam etmesi halinde, mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
