Bazı besinlerin tüketilmeden önce iyi temizlenmemesi besin zehirlenmesine yol açabilir. Özellikle ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerin mutlaka iyice yıkandıktan sonra tüketilmesi gerekir.
Ispanak Zehirlenmesi Nedir, Sebepleri Nelerdir?
Ispanak gibi yeşil yapraklı sebzelerin sağlık açısından pek çok faydası bulunur. Ancak, bu besinlerin yeterince yıkanmadığı, uygun yöntemlerle pişirilmediği ya da doğru koşullarda saklanmadığı durumlarda yarardan çok zarar getireceği söylenebilir. Örneğin, uygun koşullarda saklanmayan yiyecekler, besin zehirlenmesine neden olabilir. Ispanak zehirlenmesi de yaygın olarak görülen bir besin zehirlenmesi çeşididir. Yeşil yapraklı bir sebze olan ve bol bol vitamin ile mineral içeren ıspanak, uygun koşullarda saklanıp tüketilmediğinde içerisinde bulunan nitrat, nitrite dönüşür. Bu durum da ıspanak zehirlenmesi olarak adlandırılan duruma yol açar.
Son derece faydalı bir bitki olan ve ülkemizde de yaygın olarak tüketilen ıspanak, besin değerleri açısından da oldukça zengin bir sebzedir. Ispanağın içerisinde; oksalik asit, çinko, magnezyum, kalsiyum, nitrat gibi bileşenlerin yanı sıra, B, A, E, K ve C vitaminleri bulunur. Toprakta yetişen bu bitki, doğru şekilde tüketilmediğinde sağlık için olumsuz durumlara yol açabilir. Örneğin; ıspanak iyi bir şekilde yıkanmadan tüketildiğinde, bazı durumlarda bitkinin yapraklarında bulunabilen, su veya topraktan bulaşabilen Escherichia coli (E.coli) adı verilen bakteri insan sindirim sistemine girerek bulantı, kusma ve birtakım bağırsak sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, ıspanak ve diğer tüm yeşil yapraklı sebzeleri tüketmeden önce iyice yıkamanız önerilir.
Ispanak sadece iyi yıkanmadığında değil; doğru koşullarda saklanmadığında ve kısa sürede tüketilmediğinde de insan sağlığını tehdit ederek besin zehirlenmesine yol açabilir. Ispanağın içerisinde bulunan nitrat; nitrojenin katılaşmasıyla doğal olarak oluşan ve suda eriyen bir bileşendir. Bu bileşen, ıspanak yemeği iki kereden fazla ısıtıldığında nitrite dönüşür. Nitrit ise besin zehirlenmesine neden olabilecek bir bileşendir. Bu nedenle, ıspanak yemeğinin yapıldıktan sonra en fazla iki gün buzdolabında saklanması ve iki kereden fazla ısıtılmaması önerilir.
Ispanak zehirlenmesinin diğer bir nedeni de içerisinde bulunan histaminin, histamin duyarlılığı bulunan kişilerde yol açabileceği zehirlenme bulgularıdır. Bu bulgular arasında vücutta kızarıklıklar ve döküntüler, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, çarpıntı yer alır.
Son olarak ıspanak vb yeşil bitkilerin arasına karışabilecek yabani otlarda bulunabilecek atropin, skopolamin benzeri maddelerin yol açabileceği zehirlenme bulgularıdır.
Ispanak Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Ispanak zehirlenmesi belirtileri, diğer besin zehirlenmesi belirtileriyle oldukça benzerdir. Ancak, her sağlık sorununda olduğu gibi, bu belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ispanak zehirlenmesi belirtileri arasında aşağıdaki durumlar yer alır:
- Mide krampları
- Bulantı
- Kusma
- Baş ağrısı
- İshal (bazı durumlarda kanlı ishal)
- Ateş
- Bulanık görme
- Halsizlik
Ispanak Fazla Tüketilmesinin Zararları
Sağlıklı bir besin olan ıspanağın fazla tüketilmesinin de bir takım istenmeyen etkilerinin olabileceği bilinmelidir. Bunlardan birisi ıspanakta bulunan yüksek miktardaki oksalatın böbrek taşlarını artırabilecek potansiyel etkisidir. Bir diğer potansiyel etki de içerisindeki yüksek miktardaki K vitamini ile ilişkilidir. Özellikle Coumadin benzeri kan sulandırıcı kullanan kişilerin ıspanak ve yeşil yapraklı sebzelerin tüketimi sırasında kan sulandırıcı ilaçların etkisinin azalabileceği ve bunun da pıhtılaşmaya yatkınlık yaratabileceğidir. Bu nedenle ıspanak tüketimi abartılı ölçülerde olmamalıdır.
Ispanak Zehirlenmesi için Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Besin zehirlenmesi vakalarında sık rastlanan sıvı kaybı (dehidrasyon) sağlık açısından büyük bir risk oluşturabilir. Bu nedenle; düşmeyen ateş, şiddetli kusma ya da ishal ve bilinç bulanıklığı gibi belirtilerin gözlendiği durumlarda derhal en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Ispanak Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Uygulanacak tedavi, kişide gözlenen belirtilere bağlı olarak değişiklik gösterir. Ancak, hastanede yapılan tedavi sonrasında da zehirlenmenin etkilerinden tam anlamıyla kurtulmak için bol su içilmesi, yağlı yiyeceklerden kaçınılması ve protein ağırlıklı beslenilmesi tavsiye edilir. Bunun yanı sıra, mide bulantısı veya ishal gibi belirtilerin tedaviden sonra da devam ettiği durumlarda, belirtileri hafifletmeye yardımcı olmak için muz, limon ve zencefil gibi besinler tüketilebilir. Tedavinin ardından doktorunuz en uygun olan beslenme planını sizinle paylaşacaktır.
Ispanak Tüketirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Ispanak gibi yeşil yapraklı ve toprakta yetişen sebzeleri tüketirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, bitkilerin iyice temizlendiğinden emin olmaktır. Pişirme biçimleri ve saklama koşulları da besin zehirlenmesi vakalarının önüne geçmek için dikkat edilmesi gereken diğer noktalardır. Bunların dışında, ıspanak tüketirken dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
- Ispanaklara dokunmadan önce ellerinizi 20 saniye boyunca yıkayın.
- Ispanağın çürük ya da küflü gibi görünen hasarlı yapraklarını kesin.
- Ispanağın içinde bulunabilecek yabani otların temizleyin.
- Ispanağı bir miktar sirkeli su içerisine koyarak bekletin. Eğer hemen tüketmeyeceksiniz, buzdolabına koyarken iyice kuruduğundan emin olun.
- Ispanak yemeğini yaz ve ilkbahar aylarında bir saatten fazla, sonbahar ve kış aylarında ise iki saatten fazla dışarıda tutmayın ve tükettikten sonra hemen buzdolabına kaldırın.
- Ispanak yemeğini mümkün olduğunca hızlı tüketmeye özen gösterin, ıspanak yemeğinin iki günden fazla buzdolabında saklanması besin zehirlenmesine yol açabilir. Tekrarlayan ısıtma işleminin de yapılmaması gerekmektedir.
