Kardiyovasküler hastalıklar nelerdir? Kardiyovasküler hastalıkların belirtileri nelerdir?

Kardiyovasküler hastalık, kalp ve kan damarlarıyla ilgili sorunları ifade eden genel bir terimdir. Bu sorunlar genellikle aterosklerozdan kaynaklanır. Bu durum, yağ ve kolesterolün kan damarı (atardamar) duvarlarında birikmesiyle ortaya çıkar. Bu birikime plak denir. Zamanla plak, kan damarlarını daraltabilir ve vücutta sorunlara neden olabilir. Bir atardamar tıkanırsa kalp krizi veya felce yol açabilir. Kardiyovasküler hastalıklar arasında konjestif kalp yetmezliği, kalp ritmi sorunları, konjenital kalp hastalığı (doğuştan kalp hastalığı) ve endokardit (kalbin iç tabakasının iltihaplanması) bulunur. Kalp hastalığı olarak da bilinir.

Kardiyovasküler hastalık ne demek?

Kardiyovasküler hastalık (KVH), kalbi veya kan damarlarını etkileyen rahatsızlıklar için kullanılan genel bir terimdir. Koroner kalp hastalığı, atriyal fibrilasyon, kalp krizi, doğuştan kalp hastalığı ve felç dahil olmak üzere kalp ve dolaşımın tüm hastalıklarını ifade eder.

Sigara içmek, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, sağlıksız beslenme, egzersiz eksikliği ve obezite bazı kardiyovasküler hastalık riskini artırabilir. En yaygın kardiyovasküler hastalık, göğüs ağrısı, kalp krizi veya felce yol açabilen koroner arter hastalığıdır (dar veya tıkalı koroner arterler).

Kardiyovasküler hastalıklar nelerdir?

Kardiyovasküler hastalıklar, kalp ve damar hastalıkları olarak da bilinir. Bu hastalıkların çoğuu ateroskleroz adı verilen bir süreçle ilişkili olan çok sayıda sorunu kapsar. Ateroskleroz, atardamar duvarlarında plak adı verilen bir maddenin birikmesiyle gelişen bir rahatsızlıktır. Bu birikim atardamarları daraltarak kan akışını zorlaştırır. Bir kan pıhtısı oluşursa, kan akışı durabilir. Bu da kalp krizi veya felce neden olabilir.

En sık görülen kardiyovasküler hastalıklar:

Anormal kalp ritimleri

Kalbin düzensiz veya hızlı attığı atriyal fibrilasyon buna bir örnektir.

Kardiyomiyopatiler

Kalp kası hastalıkları.

Akut koroner sendrom

Kalbe kan akışının engellendiği tüm durumları kapsar.

Doğuştan kalp hastalığı

Doğumsal kusurların en yaygın türü olan doğuştan kalp hastalığı, tek ventriküllü doğuştan kalp hastalığı gibi doğuştan gelen kalbin yapısıyla ilgili sorunları ifade eden genel bir terimdir.

Kalp krizi

Miyokard enfarktüsü olarak da bilinen kalp krizi, tıkalı bir atardamar nedeniyle kalbin oksijensiz kalmasıyla meydana gelir. Kalp krizi ölüme yol açabilir.

Kalp yetmezliği

Kalbin vücuda kan ve oksijen pompalamada olması gerektiği gibi çalışmadığı durumdur. Kalbin düzgün bir şekilde gevşeyemediği, "sert" bir kalp yetmezliği türü olan kalp yetmezliği korunan ejeksiyon fraksiyonu (HFpEF) en yaygın olanıdır.

Periferik arter hastalığı

Periferik vasküler hastalık olarak da bilinen bu hastalık, atardamarların daralması sonucu kalp veya beyin dışındaki vücut bölgelerine, örneğin bacaklara ve ayaklara giden kan akışının azalmasıyla ortaya çıkar.

Romatizmal kalp hastalığı (RHD)

Romatizmal kalp hastalığı, streptokok bakterilerinin neden olduğu romatizmal ateşten kaynaklanan kalp kası ve kalp kapakçıklarında hasar oluşmasıdır.

Preeklampsi

Preeklampsi, hamilelik ve doğum sonrası dönemde ortaya çıkan yüksek tansiyondur. Hem anneyi hem de doğmamış bebeği etkiler ve anne ve bebek ölümüne yol açabilir.

İnme

İnme, beyne giden kan akışının aniden kesilmesiyle meydana gelir; örneğin, bir kan pıhtısının beyne giden bir atardamarı tıkaması gibi. İnme, dünya çapında önde gelen bir sakatlık nedenidir.

Perikardiyal hastalık (perikardit)

Kalbi çevreleyen ince doku kesesinin iltihaplanması.

Kardiyovasküler hastalıkların belirtileri nelerdir?

KVH, vücudun herhangi bir yerinde semptomlara neden olabilir. Ancak bazı semptomlar ve risk faktörleri "sessiz" olabilir ve kişiler KVH'ye sahip olduklarının farkında olmayabilirler. Örneğin, yüksek tansiyon başlangıçta hiçbir semptom göstermeyebilir.

Kardiyovasküler hastalık belirtileri, belirli duruma bağlı olarak değişir; ancak kalp veya kardiyovasküler sistemle ilgili altta yatan bir sorunun en yaygın belirtileri şunlardır:

• Göğüs ağrısı, göğüste sıkışma, göğüste baskı ve göğüste rahatsızlık hissi
• Bacaklarda ve/veya kollarda ağrı, güçsüzlük veya uyuşma
• Kollarda, boyunda, omuzda, çenede ve sırtta ağrı veya rahatsızlık
• Nefes darlığı
• Egzersiz veya aktivite sırasında kolayca yorulma
• Kalp ritminizdeki değişiklikler
• Çok hızlı veya yavaş kalp atışı, çarpıntı veya göğsünüzde çırpınma
• Baş dönmesi, sersemlik hissi veya bayılma
• Zayıflık veya yorgunluk
• Ellerin, bacakların, ayak bileklerinin veya ayakların şişmesi
• Ateş
• Ciltte döküntüler veya alışılmadık lekeler
• Kuru veya sürekli öksürük
• Soğuk terleme

Kardiyovasküler hastalık belirtileri erkekler ve kadınlar arasında da farklılık gösterebilir. Örneğin, erkeklerde göğüs ağrısı görülme olasılığı daha yüksekken, kadınlarda nefes darlığı ve mide bulantısı gibi diğer belirtiler görülme olasılığı daha yüksektir.

Erkeklerde kalp krizi belirtileri arasında şiddetli göğüs ağrısı, sol kol veya çenede ağrı ve nefes almada zorluk yer alır. Kadınlarda da benzer semptomlar görülebilir, ancak ağrıları daha yaygın olabilir; omuzlara, boyuna, kollara, karına ve sırta yayılabilir. Kadınlarda hazımsızlık benzeri ağrılar görülebilir ve bu ağrılar sürekli olmayabilir. Ağrı olmayabilir, ancak açıklanamayan anksiyete, mide bulantısı, baş dönmesi, çarpıntı ve soğuk terleme görülebilir. Kadınlarda kalp krizi, açıklanamayan yorgunlukla birlikte görülebilir. Kadınlar ayrıca, erkeklere kıyasla daha sık ölüme yol açan daha şiddetli ilk kalp krizleri geçirme eğilimindedir.

Kardiyovasküler hastalıkların tanısı nasıl konur?

Kardiyovasküler hastalıkların teşhisi, tıbbi geçmiş değerlendirmesi, fizik muayene ve çeşitli tanı testlerinin bir kombinasyonunu içerir.

Tanı süreci:

Tıbbi geçmiş

Doktorunuz, semptomlar (örneğin göğüs ağrısı, nefes darlığı), ailede kardiyovasküler hastalık öyküsü, yaşam tarzı faktörleri (diyet, egzersiz, sigara ve alkol kullanımı gibi) ve önceden var olan durumlar hakkında sorular soracaktır.

Fiziksel muayene

Kan basıncı, kalp hızı ve solunum hızının kontrol edilmesi. Kalp ve akciğerlerin stetoskopla dinlenerek üfürüm veya düzensiz ritimler gibi anormal seslerin saptanması. Uzuvlarda şişlik veya cilt renginde değişiklik gibi kardiyovasküler sorunlara dair gözle görülür belirtilerin olup olmadığının kontrol edilmesi.

Elektrokardiyogram (EKG)

Kalbin elektriksel aktivitesini ölçerek aritmileri, daha önce geçirilmiş kalp krizlerini ve genel kalp fonksiyonunu tespit etmek. Kalbin elektriksel uyarılarını kaydetmek için cilde elektrotlar yerleştirilir.

Ekokardiyogram

Kalbin yapısı, odacıkları ve kan akışının görüntülerini oluşturmak için ultrason dalgalarını kullanır. Kalp kapakçıklarının ve odacıklarının işlevini değerlendirmeye yardımcı olur ve anormallikleri tespit edebilir.

Stres testi

Kalbin fiziksel stres altında, çoğunlukla egzersiz veya kalp hızını artıran ilaçlarla nasıl performans gösterdiğini değerlendirmek için yapılır. Geleneksel egzersiz stres testleri, farmakolojik stres testleri veya görüntüleme stres testleri.

Kan testleri

Kardiyovasküler riski değerlendirmek için kolesterol seviyelerini (HDL, LDL ve trigliseridler) ölçer. Troponin seviyeleri gibi testler kalp kası hasarını gösterebilir ve kalp krizlerinin teşhisinde faydalıdır. Ayrıca diyabet (glikoz seviyeleri) ve diğer risk faktörlerinin kontrolü.

Göğüs röntgeni

Kalp, akciğer ve kan damarlarının görüntülerini sağlayarak yapısal sorunları veya sıvı birikimini tespit etmek.

Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

BT, kan damarlarını görüntülemek ve tıkanıklıkları veya anormallikleri tespit etmek için kullanılan invaziv olmayan bir görüntüleme tekniğidir. MRG ise, kalbin yapısı ve işlevi hakkında detaylı görüntüler sağlar, doku sağlığını değerlendirmede faydalıdır.

Koroner anjiyografi

Genellikle kasık veya bilek yoluyla bir kateterin kan damarına yerleştirildiği ve koroner arterlerdeki kan akışını görüntülemek için kontrast boyanın enjekte edildiği daha invaziv bir testtir. Genellikle anjiyoplasti veya stent gibi tedavi prosedürleriyle birlikte kullanılır.

Kardiyovasküler hastalıkların tedavisi nasıl olur?

Kardiyovasküler hastalıkların tedavisi, komplikasyonları önlemek ve genel sağlığı iyileştirmek için çok önemlidir. Ancak, kardiyovasküler hastalıklar için mevcut tedavi seçenekleri, hastalığın türüne ve ciddiyetine bağlı olacaktır.

Tedavi seçenekleri:

Yaşam tarzı değişiklikleri

Kalp sağlığına uygun beslenme, düzenli fiziksel aktivite, sigarayı bırakma ve stres yönetimi kalp hastalıklarını tedavi etmenin ve önlemenin temelini oluşturur.

İlaçlar

Kan basıncını, kolesterolü ve kan pıhtılaşması riskini düşüren veya kalp yetmezliği semptomlarını yönetmeye yardımcı olan ilaçlar da dâhil olmak üzere, kardiyovasküler hastalıkları tedavi etmek için birçok farklı ilaç kullanılır.

Ameliyat

Bazı durumlarda, kardiyovasküler hastalıkları tedavi etmek için ameliyat şarttır. Cerrahi seçenekler arasında anjiyoplasti, stentleme veya koroner arter baypas ameliyatı yer alabilir. Anjiyoplasti, tıkalı bir atardamarı açmak için bir balonun kullanıldığı bir işlemdir; stentleme ise atardamarı açık tutmak için atardamara küçük bir metal tüp yerleştirmeyi içerir. Koroner arter baypas ameliyatı, tıkalı bir atardamarı baypas etmek için vücudun farklı bir yerinden alınan bir kan damarının kullanılmasını içerir.

Kardiyovasküler hastalar nasıl beslenmeli?

Kardiyovasküler hastalık riskini azaltmak için atabileceği basit adımlar vardır. Kalp sağlığına uygun beslenme, zaman içinde düzenli olarak seçilen çeşitli yiyeceklerin bir araya getirilmesine dayanır. Çok çeşitli yiyecekleri içerir, tam tahıllar, lif, vitaminler, mineraller ve sağlıklı yağlar açısından zengindir ve doğal olarak sağlıksız yağlar, tuz ve ilave şeker içermez. Bu şekilde beslenmek, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi riskleri azaltarak kalp sağlığınızı iyileştirmeye ve kalp hastalığı geliştirme riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir.

Kalp hastalığı olan kişiler için kalp sağlığına uygun beslenme şu şekilde olmalıdır:

• Çeşitli meyve, sebze, tam tahıllar ve sağlıklı protein kaynaklarını içeren kalp dostu bir diyet uygulayın
• İşlenmiş gıdaların tüketimini sınırlayın ve besin etiketlerini kontrol edin. Bu gıdalar, sağlığa zararlı olabilecek yüksek miktarda doymuş yağ, trans yağ, LDL kolesterol, tuz ve şeker içerebilir. Çok fazla tuz tüketmek, kalp hastalığı için bir risk faktörü olan yüksek tansiyona yol açabilir.
• Şekerli içeceklerden uzak durun ve bunun yerine bol su tüketin
• Avokado, zeytin, kuruyemiş ve çekirdek gibi sağlıklı yağ içeriği yüksek yiyecekleri tercih edin ve yemek pişirmek için zeytinyağı, kanola, ayçiçeği, fıstık ve soya yağı gibi sağlıklı yağlar kullanın.