Kemik iliği, kemiklerin iç kısmında bulunan yumuşak ve yağlı dokudur. Kemik iliğinin içinde kan hücreleri ile trombosit üreten hücreler yer alır. Diğer bir deyişle bu doku her gün milyarlarca yeni kan hücresi üretmekten sorumludur. Bununla birlikte kemik iliği gerektiğinde enerjiye dönüştürülen yağı depolar. Kemik iliği ödemi ise vücudun işleyişi için böylesine önemli bir görevi bulunan kemik iliğinin işlevlerini yerine getirmesini engelleyen ve ciddi semptomlara yol açabilen bir sağlık sorundur.
Kemik İliği Ödemi Nedir?
Kemik iliği ödemi, kemik iliğinde sıvı birikmesi sonucunda ortaya çıkan şişliktir. Kemik iliğinin kan hücresi üretiminden sorumlu olması sebebiyle bu, riskli bir durum olabilir. Kemik iliği ödemi en yaygın kalça, diz, bilek ve ayaklarda görülür. Kemik yaralanmaları, artrit, osteoporoz, kemik enfeksiyonları, kemik tümörleri ve kemik kanseri gibi birçok nedene bağlı olarak görülebilir. Ağrıya neden olan kemik iliği ödemi çoğunlukla kendiliğinden geçer. Ancak altta yatan başka bir sağlık sorunu olması halinde tedavi gerekir.
Kemik İliği Ödemi Nedenleri Nelerdir?
Diğer ödem türlerinde olduğu gibi kemik iliği ödeminde de sıvı birikmesi nedeniyle doku şişmesi görülür. Bu durumun pek çok olası nedeni bulunur.
Artrit
Artrit, eklemlerde görülen ve genellikle iltihap kaynaklı olarak ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Artrit türleri kemik iliği ödemine neden olabilir. Gut hastalığı, osteoartrit, romatoid artrit, psoriatik artrit, septik artrit ve reaktif artrit hastalarında kemik iliği ödemi görülebilir.
Yaralanma
Bir kemiğin veya tendonlar gibi bağ dokularının yaralanması kemik iliği ödemine yol açabilir. Yaralanma akut ya da kronik olabilir. Kronik yaralanma, aşırı kullanımın neden olduğu yaralanmalardır. Yaralanmalar kan damarlarında genişlemeye ve çevre dokularda şişmeye sebep olan ancak vücudun verdiği normal bir tepki olan iltihaplanmaya yol açar. Stres kırığı, tendinit, eklem çıkığı, plantar fasiit, ön çapraz bağ yırtığı, kompleks bölgesel ağrı sendromu ve aşil tendonunun kopması kemik iliği ödemine neden olabilecek yaralanmalardır.
Osteoporoz
Kemik iliği ödemi osteoporoz nedeniyle de görülebilir. Osteoporoz, kemik yoğunluğunu düşürerek kemiklerin normalden daha gözenekli hale gelerek daha kırılgan olmasına sebep olan bir hastalıktır. Menopoz sonrasında yaygın görülen bir hastalık olan osteoporoz için yaş bir risk faktörüdür. Kemiklerin kırılmaya karşı savunmasız hale gelmesine neden olan bu durumun şiddetlenmesi sonucunda kemik iliği ödemi ortaya çıkabilir. Osteoporozdan kaynaklanan kemik iliği ödemi çoğunlukla kalçada ve dizlerde görülür.
Kemik Enfeksiyonu
Osteomiyelit adıyla da bilinen kemik enfeksiyonu kemik iliği ödeminin nedeni olabilir. Nadir de olsa bu durum kemikteki kan damarlarına zarar verebilir. Bu zararla birlikte kan akışı çok fazla zarar gördüğü takdirde kemik dokularının ölmeye başladığı ve osteonekroz olarak adlandırılan bir sağlık sorunu görülebilir. Özellikle kalçada görülen osteomiyelit kemik iliği ödemine neden olabilir.
Kemik Tümörleri
İyi huylu kemik tümörlerinin zamanla büyümesi ve dokuları istila etmesi kemik iliği üzerinde doğrudan stres oluşturarak ödeme neden olabilir. Bazı kemik tümörleri diğerlerine göre daha hızlı büyüyebilir ve bu durumda kemik iliği ödemi oluşabilir. Enkondrom, kondroblastoma, osteoid osteoma ve kondromiksoid fibroma gibi birçok iyi huylu kemik tümörü kemik iliği ödemine sebep olabilir.
Kanser
Kemik iliği ödemi kanser nedeniyle de ortaya çıkabilir. Bu sağlık sorunu kemikte görülse de yalnızca kemikte başlayan kanserler değil, vücudun diğer bölgelerinde başlayarak kemik iliğine metastaz yapan kanserler de bu duruma neden olabilir. Ewing sarkom, osteosarkom, kondrosarkom, multipl miyelom, lösemi ve non-Hodgkin lenfoma gibi kanser türleri kemik iliği ödemine yol açabilir. Hemen hemen her tür kanser kemiğe yayılabilir. Ancak meme kanseri, böbrek kanseri, yumurtalık kanseri, tiroit kanseri, akciğer kanseri, prostat kanseri ve deri kanseri en sık kemiğe yayılan kanser türleridir.
Kemik İliği Ödemi Sendromu
Kemik iliği ödemi sendromu, kemik iliği ödemi ile ilgili olan ancak ayrı değerlendirilen bir tıbbi durumdur. Kemik iliği ödemine göre daha az görülen bu tıbbi durumun herhangi bir neden olmaksızın ortaya çıktığı düşünülmektedir. Yapılan bazı araştırmalara göre kemik iliği ödemi sendromu, yüksek kolesterol ve D vitamini eksikliği gibi bazı sağlık sorunlarıyla ilişkili olabilir. Yaygın olarak vücudun alt kısmında görülen bu durum bir ya da birçok kemikte ortaya çıkabilir.
Kemik İliği Ödeminde Risk Faktörleri Nelerdir?
Kemik iliği ödemi yaş ve cinsiyet fark etmeksizin her insanda görülebilir. Ancak bir kişinin artrit, osteoporoz, kemik enfeksiyonu veya kemik kanseri olması kemik iliği ödemi riskini artıran faktörlerdir. Bununla birlikte kemik iliği ödemi riskinin azaltılması da mümkün değildir. Dolayısıyla herhangi bir belirti olması halinde doktora başvurulması tedaviye hemen başlanmasına yardımcı olur.
Kemik İliği Ödemi Semptomları Nelerdir?
Kemik iliği ödemi her zaman semptomlara neden olmaz. Ancak genellikle kemik iliği ödemi olan hastalarda günlük aktiviteleri kısıtlayan şiddetli ağrı görülür. Ağrılar istirahat esnasında ya da hareket halindeyken aniden ortaya çıkar. Ağrının olduğu bölgede ayrıca gözle görülür bir şişlik de olur. Ek olarak hasta ağrılı bölgede hassasiyet hisseder.
Kemik İliği Ödemi İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Bilinen herhangi bir neden yokken ani ya da uzun süreli kemik ağrısı yaşanması halinde bir uzmana başvurulması önemlidir. Özellikle ağrının şiddetli olması ve hastanın hareketlerini engellemesi gibi durumlar söz konusuysa mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır. Ağrıyla birlikte dikkat edilmesi gereken diğer semptomlar ise eklemlerde şişlik ve sertliktir.
Kemik iliği ödemi birçok farklı hastalık nedeniyle görülebilse de kanserden kaynaklanıp kaynaklanmadığının tespit edilmesi erken teşhis açısından önem taşır. Bununla birlikte kemik iliği ödeminde oluşan ağrı, kemik kanseri ve kemik metastazlarında yaygın olmasına rağmen kesin kanser tanısı için yeterli değildir.
Kemik İliği Ödemi Nasıl Teşhis Edilir?
Kemik iliği ödemi teşhisi için öncelikle hastaya tıbbi geçmişi ve belirtileri sorulur. Daha sonra fizik muayene yapılır ve vücutta iltihap olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla kan tahlili yapılır. Kan tahlilinin yanı sıra kemik iliği biyopsisi yapılabilir, MR ve ultrason gibi görüntüleme yöntemleri ile ağrılı bölge incelenebilir veya osteoporoz şüphesi varsa kemik yoğunluğu testi istenebilir.
Kemik İliği Ödemi Nasıl Tedavi Edilir?
Çoğu durumda kemik iliği ödemi zamanla kendiliğinden geçer. Bununla birlikte kemik iliği ödeminin neden olduğu ağrı hastanın günlük yaşamını etkileyebilir ve aktivitelerini sınırlandırabilir. Kendiliğinden iyileşse dahi bu şiddetli ağrı hastanın yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşürebilir. Bu nedenle hastaya dinlenmenin yanı sıra ilaç tedavisi veya fizik tedavi önerilebilir. Daha ciddi kemik iliği ödemi durumlarında ise steroid enjeksiyonları ya da cerrahi tedavi uygulanabilir.
Eğer kemik iliği ödemi altta yatan başka bir sağlık sorunu nedeniyle görülüyorsa kemik iliği ödeminin giderilmesi için öncelikle neden olan sağlık sorunu tedavi edilir. Neden olan hastalığın tedavi edilmesi kemik iliği ödemi semptomlarının da iyileştirilmesini sağlar.
